Türkiye’nin görünmez uçağı Süper Teşvik’le hayata geçecek

MEHMET KAYA

Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı (TUSAŞ), uluslararası ismiyle Turkish Aerospace Industries INC (TAI), Türkiye’nin ‘Milli Muharip Uçak’ını üretmek üzere kollarını sıvadı. Türkiye’nin en büyük tasarım projelerinden biri olan 5 nesil savaş uçağı-Milli Muharip Uçak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı Proje Bazlı Teşvik Sistemi çerçevesinde hayata geçiyor. Projede tasarım sözleşmesi imzalandı ve TAI ana yüklenici olarak faaliyete başladı. Teşvik programı kapsamında ön tasarım faaliyetleri 4 milyar 817 milyon TL’lik teşvik belgesi aldı. Projede 3 bin 200 kişilik istihdam sağlanacak. Dolaylı istihdama katkısı ise yaklaşık 11 bin 200 kişi olarak tahmin ediliyor.

Ön tasarım 4 yıl sürecek 'teknoloji üssü' inşa edilecek

DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan TAI Genel Müdürü Temel Kotil, F-35 uçaklarının da tasarımında çeşitli roller oynayan BAE Systems ile çalışılacağını hatırlatarak, “Ön tasarım safhası için 4 yıllık bir süreyi öngördük. Bu safhada uçağın mimarisi belirlenecek. Uçağın mühendislik, teknoloji, test altyapılarının ve sertifikasyon süreçlerinin geliştirilmesi, muharip uçak tasarımına yönelik kabiliyet kazanılması bu safhanın aşamaları” bilgisini veriyor. TAI’nin Milli Muharip Uçak için, teknoloji, insan kaynağı ve fiziki yatırımlar gerçekleştireceğine işaret ediyor Temel Kotil, ve “Projede çok büyük bir ekip görev yapacak. Ön tasarım aşamasında dahi ciddi istihdam sağlanıyor. Şimdi bulunduğumuz TAI tesislerinde çok büyük bir mühendislik binası inşa ediyoruz. İddialı ama dünyanın en iyi mühendislik binası olacak diye bakıyoruz. Mühendislerimiz için bir Teknoloji Üssü yapıyoruz desek yeridir” diyor.

Temel Kotil, bir savaş uçağının kavramsal tasarımından inşasına kadar binlerce parçanın, hatta her bir perçinin dahi tasarım ve test safhalarından geçtiğini vurguluyor, bunun çok büyük bir yetenekli insan gücü kullanımı gerektirdiğini kaydediyor. Milli Muharip Uçak’ın prototipinin 2023 yılında ilk uçuşunu yapması yönünde bir hedef belirlendiğini de anlatıyor Kotil. “Milli Muharip Uçak, 5. Nesil, görünmez bir uçak. Ses üstü hızına art yakıcılarla çıkabiliyor” diyor ve şunları kaydediyor: “2029'a kadar servise girmesini ve 2031’de de bütün eksikliklerinin tamamlanıp Türk Silahlı Kuvvetlerimize hizmet vermesini istiyoruz. Bu tür projeler büyük insan gücü, kaynak ve zaman istiyor. F-35 25 yıl sürdü. Büyük para harcadılar ve işe başladıklarında 50 bin mühendisleri vardı. TAI olarak biz de mühendislerimize büyük yatırımlar yapacağız. Toplamda 10 bin mühendise kadar çıkacağız.”

Kompozitte Türkiye bir dünya gücü olacak, ekosistem de gelişecek

Kotil, TAI bursuyla okumuştu...

TAI’nin Genel Müdürü Temel Kotil, TAI bursuyla mühendislik eğitimi almış bir isim. Bu nedenle en büyük vurgusu insan kaynağı… Kotil, Milli Muharip Uçak projesinin de bu kapsamdaki en önemli kazanımlardan biri olacağını vurguluyor.

“Uçak yapmak, diğer herhangi bir şey yapmak kadar kolay. İnşaat yaparken santim kullanırsınız, otomobil yaparsanız milimetre kullanırsınız, uçak yaparken de mikron kullanıyorsunuz” diyor Kotil, uçak tasarımında çalışan her bir mühendis ve teknisyenin mikron ölçeğinde hassas çalışma yeteneğine sahip olması gerektiğinin altını çiziyor. Kotil sözlerini şöyle tamamlıyor: “Bu projeyi yaparken aynı zamanda mühendis yetiştiriyoruz. Genel Müdür olarak benim asli görevim insanla işi buluşturmak. En büyük projemiz aslında insan kaynağı oluşturma projemiz. Eleman bulmada sıkıntı yok ama sisteme entegre etmekte sıkıntı vardı. Onu aşmaya çalışıyoruz. Okullara ulaşınca, son iki senesinde çalıştırıyoruz. Buraya gelince karanlıktan aydınlığa çıkmış gibi olmuyor, griyi veriyoruz sonra süper aydınlığa çıkıyor. TAI’nin toplam çalışanı Milli Muharip Uçak ve diğer çok önemli projelerimizle birlikte 6 binden 20 bine doğru gidecek.”

ABD, Rusya ve Çin'in ardından 5. nesil uçağı Türkiye üretecek

TSK’nın 2030’lu yıllarda ömrünü dolduracak F-16 uçakları yerine geçecek bir milli uçak için başlattığı proje olarak 5 Ağustos 2016’da SSM ile TAI’nin ana yükleniciliğinde başladı. Milli Muharip Uçak’ın, 5 nesil olarak her türlü koşulda görev yapabilecek, diğer bütün savunma sistemleri ile entegre, düşük radar görünürlüklü, dâhili silah yuvası, yüksek manevra kabiliyeti, artırılmış durumsal farkındalık ve sensör füzyonu gibi özelliklere sahip olması amaçlanıyor. Türkiye bu proje ile ABD, Rusya ve Çin’den sonra 5. nesil bir muharip uçağı üretebilecek alt yapı ve teknolojiye sahip ülkeler arasında yer alacak.

Tosyalı, dev yatırımını ithalat kapısının tam önüne inşa edecek

Yüngül: Geleceğin teknolojisini bu topraklara getirmek için İsveç’le savaştık