Kompozitte Türkiye bir dünya gücü olacak, ekosistem de gelişecek

ÖZLEM ERMİŞ BEYHAN

DowAksa Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Berkman, komposit üretiminde Türkiye’yi dünyanın en önemli güçlerinden biri haline getirecek yeni yatırımları ile ilgili, “ABD’de pek çok eyalet böyle bir yatırım için inanılmaz teşvikler sunuyor. Ancak biz Türkiye varsa biz de varız diye düşünen bir grubuz. Teklifleri düşünmedik bile” dedi.

DowAksa Proje Bazlı Teşvik Sistemi’ne dahil edildiği yeni yatırım kapsamında Yalova Kompozit ve Kimya İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde 535 milyon dolar tutarında bir yatırım yapacak. Bundan önce 400 milyon dolarlık bir yatırım yaptıklarını hatırlatan Berkman, “Böylece 1 milyar dolarlık bir yatırıma ulaşmış olacağız” ifadesini kullandı. Berkman, “Kapasite yıllık 3 bin 500 tondan 13 bin 400 tona çıkacak. Bu üretim gücümüzle dünyada pazar payımız yüzde 10’a ulaşacak. Yeni yatırımlarla birlikte istihdam kapasitemiz de artacak. DowAksa olarak 400’ü aşkın kişiye istihdam sağlayacağız” dedi.

ABD’de 4 eyalet gezdim teşvikte birbiriyle yarıştılar

Bu öyle bir yatırım ki ABD de bu yatırımların peşinde. Berkman şöyle anlattı: “ABD çok ciddi teşvikler veriyor. Ancak yatırımı orada yapınca, haklar o ülkeler orada kalacak şartı koyuyor. Trump’ın politikası böyle. Ben gittim gezdim, gidersek bize ne kadar teşvik verileceğini açıkça söylediler. En son 4 eyaleti gezdim. Hepsi birbiriyle yarışıyor kim hangi teşviği verecek diye. Avrupa’da sanayiye dair böyle bir çaba yok Almanya dışında. Ancak ABD şu anda inanılmaz bir şekilde yatırım çekmeye çalışıyor. Biz Türkiye dışında bir yatırımı düşünmedik bile. Ülkemiz varsa biz de varız diye düşünen bir grubuz. 80 milyon insan yaşıyor burada. Hepimizin çocukları, torunları bu ülkede. Ülkemiz yoksa biz yokuz.”

Karbon elyafta itici 4 sektörün talebi arttı

Rüzgar enerjisi, otomobil, havacılık ve altyapı güçlendirme... Bu dört sektörün karbon elyaf talebinin giderek arttığını söyledi Berkman. Kapasite artışı bu talep artışı sonrası planlanmış. Aksa’nın karbon elyaf üretiminin bu yatırımın yolunu açtığını, DowChemical’ın ürettiği hammadde ile de kompozitin ortaya çıktığını anlattı. Berkman, havacılık sektörüne vermekte oldukları; gövde, kanat gibi kritik bölgelerde kullanılan malzemelerin üretimi için de bir yatırım yapacaklarını kaydetti. Yeni yatırım planlanmış ancak enerji maliyetleri öyle yüksek ki bu alanda bir teşvik arayışı başlamış. Tam o sırada ‘süper teşvik’lerden haberdar olduklarını anlattı Berkman. Görüşmeler bu yolda ilerlemiş ve Akkök’ün bu dev yatırımı bu sayede hayata geçmiş.

Yerlilik oranı yüzde 80

Bu kapsama girmeleri ile 10 yıllık perspektifte kapasitenin ciddi biçimde artacağını söyleyen Berkman, cari açık açısından bakıldığında da yatırımın yüksek teknolojiye geçme açısından önemini vurguladı. DowAksa’da yerli oranının yüzde 80 olduğunu da vurguladı Berkman ve devam etti:

“Hemen her sektörde Türkiye’de orta teknolojide yüksek ithalat var. Yüksek teknolojide de çok ciddi ithalat, çok az ihracat var. Yeni teknolojilerle her sektörde cari açığı azaltacak yatırım yapma mecburiyetimiz var. Bugüne kadar sanayiciler biraz kolaya kaçtı. Ancak artık bu sürdürülemez hale geldi. Enerjide ithalata bağlı üretim yapıyorsunuz ama TL ile satıyorsunuz; bu bir zarar yaratıyor. Yüksek teknolojiye geçmek bu açıdan kritik. Yapacağımız yatırım, bir ekosistem oluşması açısından da itici güç olacak. Komposit kullanarak üretim yapan yeni şirketlerin Türkiye’de hızla kurulması, yatırımın etkisini katlayacak.”

Türkiye dünyanın merkezi

“Türkiye dünyanın merkezi. 12 saat doğu, 12 saat batı. Dünyanın kuruluşundan beri merkez bu topraklar; bakın Göbeklitepe’ye... Buranın kaderi bu. Burada yaşamakla, bu kaderi yaşıyoruz. Tüm dünyayı gördüm, hem güzel hem de çok kıymetli bir ülke Türkiye.”

Komposit fuarı Türklerle dolu

Geleceğin malzemesi olarak kabul edilen kompositte Türkiye’de bir ekosistem oluşması çok önemli. Bu stratejik malzemede Türkiye üretimde bir dünya gücü haline gelirken, son ürüne doğru giden zincirin halkaları da hızla tamamlanırsa asıl sıçrama o zaman gerçekleşecek. Berkman, bu yolda önemli gelişmeler olduğunu anlattı. Çok önemli bir holding bu alanda Ar-Ge çalışmalarını kendisiyle paylaşmış. Paris’te düzenlenen son komposit fuarında Türkiye’den katılımın yoğunluğu da Berkman’ı çok umutlandırmış. Komposit malzemeyi kullanarak üretim yapacak yeni şirketlerin kurulması ile oluşacak ekosistem resmin tamamını değiştirecek. Bu perspektifte söz konusu yatırımın istihdama dolaylı katkısının 195 bin kişi olacağı hesaplanıyor. İhracatı 3 milyar dolar olacak yeni yatırımın ülke ekonomisine yaratacağı büyüme katkısının yatırım tutarına oranı ise tam 20 kat olarak öngörülüyor.

Bunun gibi en az 4-5 kriz yaşadım

“Ben 46 yıldır iş hayatındayım, bunun gibi en az 4-5 kriz yaşadım. 1994 krizi, 2001 krizi... Her ikisi de çok önemli krizlerdi. Şimdi de zorlu bir dönemdeyiz. Siyasi bir kriz de var. Ben savaş olacağını sanmıyorum, bir yerde frene basacaklar. Pazarlıkta daha fazla güç kazanmak için oyun oynanıyor. Ama bu bizi etkiliyor. Ben iyimserim. Pek çok zorluk yaşayınca insan nasıl olsa geçer diyor. Rusya ile ABD’nin bir noktada anlaşacağını düşünüyorum.”

Dört nala gidiyorlar, STEM'de açığımız var

İş gittikçe rafine oluyor. Şöyle anlatayım, bu ortaklığı yaptıktan sonra ben ABD’de bu alandaki çalışmaları inceledim, ufkum açıldı. Daha Obama zamanında kompozit alanında teknolojik gelişmeleri takip eden kurumunda karbon elyafın daha ucuza daha az enerjiyle üretilip geri kazanılması teknolojilerini geliştirecek şirketlere özel teşvikler vereceğini söyledi. Labarotuvar bedava, enerji 3 cent. Herkese açık. Hemen üye olduk. Gidip geldik, üniversiteleri laboratuvarları inceledik. Büyük data, nesnelerin interneti, Endüstri 4.0... Almış yürümüşler, hepsi zaten uygulanıyor. 3D makinelerde nano teknoloji desteği ile üretim yapıyorlar. Dört nala gidiyor millet. Bizde ise eğitimde malesef sıkıntımız var. STEM alanında çok daha hızlanmalıyız.”

Tosyalı, dev yatırımını ithalat kapısının tam önüne inşa edecek

Yüngül: Geleceğin teknolojisini bu topraklara getirmek için İsveç’le savaştık