"İran'daki olaylar, Ortadoğu'daki gerilimin yansıması"

İran'da 20'den fazla kişinin hayatını kaybettiği hükümet karşıtı gösteriler, 2009'da eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın yeniden seçilmesine karşı başlayan protestolardan sonra ülkenin karşılaştığı en büyük isyan dalgası oldu.

Deutsche Welle, Ortadoğu'da İran'daki olaylara yaklaşımı analiz eden bir yazı yayınladı.

İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'dan Dr. Sanam Vakil, İran'ın gösterileri Ortadoğu'da birçok hükümetin değişmesiyle sonuçlanan "Arap Baharı" dalgasından ayırmak ve İslam rejimine karşı bir başkaldırıya dönüşmesini engellemek için elinden geleni yaptığına dikkat çekti.

Ortadoğu'da yükselen tansiyon

Ortadoğu'da önemli bir aktör olan İran, Suriye savaşında Beşar Esad yönetimine büyük destek verdi, Yemen'de Şii Husi isyancıları destekledi. Lübnan'daki Hizbullah örgütü ve Irak hükümetiyle de güçlü ilişkilere sahip. Bazı uzmanların "Şii hilali" olarak nitelediği bu ittifakın karşısında ise, Suudi Arabistan'ın başını çektiği Körfez Arap ülkeleri ile ABD'nin desteklediği İsrail bulunuyor.

İran'daki protestolar öncesinde, Suudi Arabistan ve İran arasındaki polemikler, Riyad'ın Hizbullah'ı hedef alan açıklamaları ve Yemen'de Husilere verilen destek nedeniyle oldukça sertleşmişti.

Deutsche Welle'nin analizine göre, Türkiye ile Körfez'de abluka altındaki Katar ise, İran'a dış müdahaleye izin verilemeyeceğini belirtti.

"Şiiler İran'a tam destek veriyor"

İsrail'in İran'daki gösterilere açık destek verdiğine dikkat çeken Sanam Vakil, Suudi Arabistan'ın ise olaylarla ilgili temkinli açıklamaları tercih ettiğini vurguladı. Vakil, "Körfez ülkeleri bu gösterileri açıkça desteklediği izlenimi vermek istemiyor, çünkü kendi topraklarında böyle bir şeye izin veremezler" diye konuştu.

Mısırlı siyaset bilimci Muhsin Ebu el Nur da, Lübnan, Irak, Suriye ve Yemen'de yaşayan Şiilerin İran'a tam destek verdiğini belirtti. Sünni dünyasında bazı kesimlerin ise İran'ın zayıflamasını umduğunu kaydeden El Nur, İran'daki olayların Ortadoğu'da Sünni-Şii hattındaki gerilimin  bir yansıması olduğunu vurguladı.

Gösteriler "örgütsüz ve lidersiz"

İran'daki gösterilerin "örgütsüz ve lidersiz" olduğuna dikkat çeken uzmanlar, protestoların 1979'da İslam Devrimi ile kurulan rejimi derinden sarsması ihtimalinin zayıf olduğunu düşünüyor.

2009'da başlayan "Yeşil Hareketi"nin ABD'den gelen desteğe rağmen çabuk sönümlendiğini söyleyen Sanam Vakil, "Olayların nasıl şekilleneceği İran rejiminin tepkisine bağlı. Hükümet olayları şiddetle bastırmayı seçerse, birkaç yıl sürecek bir sessizlik dönemi görebiliriz. Ancak bu kadar güçlü bir muhalefet asla tamamen yok olmaz" dedi.

"ABD, İran'a müdahaleyi tartışmaya açabilir"