Doğal sit alanları için önemli kararlar

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesindeki Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonunun aldığı ilke kararına göre, doğal sit alanları içerisinde bulunan "kesin korunacak hassas alanlar"da rüzgar enerji santrali (RES) yapımına izin verilmeyecek. Ayrıca 1. derece doğal sit alanları, kesin korunacak hassas alanlar ve nitelikli doğal koruma alanlarının hiçbirinde güneş enerjisi santrali (GES) yapılamayacak.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonunun doğal sit alanlarına ilişkin oybirliğiyle aldığı üç ayrı ilke kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.

İlke kararında, Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik'te belirtilmeyen hususlara açıklık getirilmesi amacıyla doğal sit alanlarını koruma ve kullanma koşullarına yönelik yeni kıstaslar belirlendi.

Buna göre, "kesin korunacak hassas alanlar", "kaynak değerlerinin korunması için alan kullanımı ve alana tüm etkilerin sınırlandırıldığı, gerektiğinde insanların bölgeye girişlerinin engellendiği, bilimsel araştırmalar, eğitim ya da çevresel izleme amacıyla özel önlemler alınarak korunacak kara, su, deniz alanları" olarak tanımlandı. Kararda, bu tip alanların Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilerek yapı yasağı getirilen, mutlak korunması gereken alanlar olduğu ifade edildi.

Alınan ilke kararı çerçevesinde kesin korunacak hassas alanlarda flora, fauna ve bunlara ait habitatlar ile topografya ve siluet etkisini bozabilecek hiçbir eylemde bulunulmayacak.

Ancak Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu izniyle, kesin yapı yasağı olmakla birlikte, resmi ve özel kuruluşlarca zorunlu olan alanlarda, teknik altyapı hizmetlerinden kanalizasyon, içme suyu, doğalgaz hattı, enerji nakil hattı ve orman yangın yolu yapılabilecek.

Ayrıca devletin güvenlik ve emniyeti için zaruret arz eden yapılarla, mevcut altyapı ve üst yapı tesisleri ile ruhsatlı veya ruhsatlı sayılan yapıların bakım ve onarımlarının yapılabileceği kararı alındı. Karara göre, söz konusu alanlarda hiçbir yapı yapılmamak şartıyla, arıcılık faaliyetleri gerçekleştirilebilecek.

Maden ocakları açılmayacak

Doğal yapısı değişmemiş veya az değişmiş, modern yaşam ve önemli ölçüde insan faaliyetleri tarafından etkilenmemiş, yörede yaşayanların koruma amaçlarına uygun şekilde alanın mevcut kaynaklarını kullanmasını sağlayarak geleneksel yaşam şekillerinin korunduğu kara, su, deniz alanlarını kapsayan, "nitelikli doğal koruma alanları"nda ise yangın için gerekli koruma önlemleri ilgili kuruluşlarca alınacak.

Bu alanlardan taş, toprak ve kum alınamayacak, kireç, taş, tuğla, mermer, kum, maden gibi ocaklar da açılmayacak. Ayrıca sit kararı ilanından önce ruhsat almış işletmelerde saha, sorumlular tarafından rehabilite edilerek yasal süresi içinde işlerin tasfiyesi gerçekleştirilecek.

Nitelikli doğal koruma alanlarında Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu izniyle, balıkçı barınağı, bekçi kulübesi ve ahşap iskele ile zorunlu olan alanlarda teknik altyapı hizmetleri olan telefon hattı, GSM baz istasyonu, teleferik, telesiyej gibi uygulamalar yapılabilecek.

Turizm ve yerleşimlere izin verilen "sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanları"nda ise komisyonun izniyle, örtü altı tarım, kültür balıkçılığı ve entegre tarım ve hayvancılık faaliyetleri gerçekleştirilebilecek. Bu alanlarda katı atık düzenli depolama tesisi, atık su arıtma tesisi, yat çekek yeri, akaryakıt istasyonu uygulamaları ile üst ölçekli planlara uygun olmak şartıyla sanayi tesisleri kurulabilecek.

Kesin korunacak alanlarda RES'e izin yok

Resmi Gazete'de yayımlanan diğer ilke kararlarında ise doğal sit alanlarında rüzgar enerji santrali (RES) ile güneş enerjisi santrali (GES) projelerinin yapımına yönelik detaylar belirlendi.

Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonlarına gelen başvuruların değerlendirilmesinde bilimsel temele dayalı karar bütünlüğünü sağlamak amacıyla alınan ilke kararlarına göre, "kesin korunacak hassas alanlar"da RES projelerine izin verilmeyecek.

Mevcut tesisler ise izin süresince faaliyetlerine devam edebilecek. Tesislere yeni türbin eklenerek veya alan değiştirilerek kapasite artışına gidilemeyecek, bilimsel raporun hazırlanması ve Bölge Komisyonunca uygun bulunması halinde, türbin kapasiteleri arttırılabilecek. Koruma amaçlı imar planı onayı yapılmış fakat statü değişikliği nedeniyle bu alanlarda kalan yatırımlar da devam edebilecek.

Nitelikli doğal koruma alanları ile sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanlarında ise mevcut tesisler ile koruma amaçlı imar planı onaylanmış projeler devam edebilecek.

Yeni tesis taleplerinde ise rüzgar türbinlerinin kesin korunacak hassas alanlara en az 300 metre mesafede, kuş göç yollarından en az 300 metre uzaklıkta olması ve bu alanlarda rüzgar türbinlerine otomatik durdurucu radar sistemlerinin kurulması sağlanacak.

GES projelerine yönelik kararlar

Doğal sit alanlarında güneş enerjisi santrali (GES) projelerine yönelik alınan ilke kararına göre de 1. derece doğal sit alanları, kesin korunacak hassas alanlar ve nitelikli doğal koruma alanlarının hiçbirinde söz konusu projelere izin verilmeyecek.

2. derece doğal sit alanları, 3. derece doğal sit alanları ile sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanlarında ise GES projeleri, sınırından itibaren kesin korunacak hassas alanlara en az 300 metre mesafede olacak. Mevcut ve yapılacak GES projelerinin toplam alanı, doğal sit alanının yüzde 10'unu geçmeyecek.

Bakanlıktan edinilen bilgiye göre, oybirliğiyle alınan ilke kararlarının ilgili doğal sit alanlarında uygulanıp uygulanmayacağına yönelik son karar merci, Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonları olacak.