Türk fındığında tehdit ve fırsatlar

Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜGİS) ve Fındık Tanıtım Grubu (FTG) tarafından düzenlenen "Fındık İle Sağlık" etkinliğinde Türkiye'nin en önemli tarımsal ihracat ürünü olan fındık, sektör paydaşları ile uzmanlar tarafından masaya yatırıldı. Açılış konuşmasında fındığın bir ürün olmanın ötesinde sosyal bir olgu olduğunun altını çizen TÜGİS Başkanı Necdet Buzbaş, fındık yetiştiriciliğindeki tarihi gelişmeleri satır başlarıyla özetledi.

Türkiye fındık üretimi

Türkiye'nin dünya fındık üretiminin yüzde 70-75'ini gerçekleştirdiğini bildiren Buzbaş, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Fındık, dünyada en fazla üretilen sert kabuklu ürünlerde bademden sonra ikinci sırada. Türkiye'de 43 ilde fındık yetiştirilebiliyorsa da Bakanlar Kurulu Kararı ile 16 ille sınırlandırılmış durumda. 16 ilde 700 bin hektar alanda fındık ziraati yapılıyor. Ortalama yıllık 600-650 bin ton fındık hasat ediliyor.

Dünya fındık ticaretinin yüzde 80'ini Türkiye gerçekleştiriyor. Her yıl 500 bin ton civarında fındık satışıyla yaklaşık 3 milyar dolar döviz girdisi sağlanıyor. Sağlanan bu gelirle fındık sektörü, geçen senenin rakamlarıyla otomotiv sanayinin dış ticaretiyle sağladığı gelirin yüzde 20'sine denk gelen bir satış gerçekleştirmektedir."

Fındık tüketimi artmalı

Fındığın bölge halkı için değerli bir ürün olduğunu vurgulayan TÜGİS Başkanı Buzbaş, "Fındık, 400 bin aileye iş sağlayan değerli bir ürün. Bu değerli ürünü ne yazık ki yeterince tüketmiyoruz. Üretilen fındığın yüzde 80'ini yurtdışına gönderiyoruz. Fındık ihracatının yüzde 75'i Avrupa pazarına yapılıyor. Ülkeler ürünlerini beslenmedeki önemini öne çıkaracak şekilde destekliyorlar. Dünya kamuoyunda algı zenginliği sağlayarak bunun satışta kullanmaya çalışıyorlar. Fındık ve sağlık ilişkisiyle ilgili bilimsel çalışmalar çok düşük. Fındık ve sağlıkla ilgili akademik çalışmalara destek vermeliyiz."

Hamburg Borsası efsanesi!

Fındık Tanıtım Grubu (FTG) Başkanı İlyas Edip Sevinç ise serbest piyasaya geçildiği 2009 yılından bu yana fındık fiyatının piyasada arz ve talebe göre şekillendiğine vurgu yaptı. Dünyada fındığın fiyatının hep Türkiye'de belirlendiğini kaydeden Sevinç, "Ülkemizde Hamburg borsası şehir efsanesini bitirmiş değiliz. Hâlâ ‘Fındıkta fiyatları neden Hans belirliyor da, Hasan belirlemiyor?' diyorlar. Hiçbir zaman Hamburg'da Fındık Borsası olmamıştır. Fındıkta serbest piyasaya geçtikten sonra fiyatlar piyasada oluşmaya başladı. Bizim itiraz hakkımız yok. Üretim az olduğunda fiyatlar yükselecek, fındık çok olduğunda fiyatlar düşük olacaktır" diye konuştu.

Fındık tehdit altında

"Son yıllarda fındıkta yaşanan üretim düşüşleri, hastalıklar ve piyasaya müdahaleler bizleri fındık üretimini ve verimliliğini ön planda tutmaya sevk etti" diyen FTG Başkanı Sevinç, "Türkiye ilk defa 2012 yılında 301 bin ton iç fındık ihraç etti. Bu 600 bin ton kabuklu fındığa tekabül ediyor. Biz biliyoruz biz daha fazla fındık olsaydı daha fazla satış yapmak mümkündü." ifadelerini kullandı.

Bazı ülkelerin fındık üretimlerini artırma çabasında olduğuna dikkat çeken Sevinç, şunları söyledi:

"Açıklıkla ifade ediyorum, Türk fındığı tehdit altındadır. Türk fındık üretiminin dünya genelindeki payının yüzde 60'lara düşmesi önlem alınmazsa felaket olacaktır. Türkiye'de fındık üretimi ve verimliliği artırıldığı takdirde diğer ülkelerin esamesi okunmaz. Çünkü Türkiye, ticaret potansiyeli, bankacılık sistemi, lojistikteki hakimiyeti ve ithalatçı ülkelere yakınlığı çerçevesinde rakip kabul etmez. Böyle bir durumda başta İtalya ve ABD olmak üzere diğer ülkelerin rekabet etme şansı olmayacaktır. Türkiye'deki verimliliğin artırılması için yaşlanan bahçeler yenilenmeli, zirai hastalıklarla mücadele konusunda devletle özel sektörün el ele vermesi gerekmektedir. Fındıkla ilgili tüketim odaklı düşünmek zorundayız."

Daha çok fındık

Açılış konuşmalarının ardından Meta Fonksiyonel Gıdalar Genel Müdürü Dr. İrfan Demiryol'un moderatörlüğünde "Daha Çok Fındık ve Ürünlerimiz" başlıklı oturum gerçekleştirildi. Üretimden tüketime kadar değer zincirine bakıldığında 70 bin ton kadar fındığın Türkiye'de değerlendirildiğini vurgulayan Demiryol, bunun yüzde 20'sinin unlu mamullerde, yüzde 10'unun ise çerez olarak değerlendirildiği bilgisini paylaştı.

Oturumda konuşan Yaşar Holding Yaşar Birleşik Pazarlama Yönetim Kurulu Üyesi Nur Demirok da, bir ülkenin saygınlığının kendine özgü gelişmiş teknolojilerle oluşacağının, herhangi bir ürünün prestij sembolü olabileceğini söyledi. Oregon State üniversitesinde yapılan araştırmada, Türk fındığının en lezzetli fındık seçildiğini vurgulayan Demirok, arz fazlası fındık konusunda bazı iyileştirmelere ihtiyaç olduğunu kaydetti. Fındıkta rakiplerin arttığına işaret eden Demirok, "Fındık yağını da önemsiyorum. Kozmetik ve besin değeri zeytinyağından üstündür" dedi.

Fındık satışının devamı için, fındığın çikolata dünyasındaki yerinin korunması, çikolatanın fındık eksenli hale getirilmesinin önemi üzerinde duran Nur Demirok, "Fındık sadece çerez değil... Aradan elli yıl geçse bile kokuya bağlı algı unutulmuyor. Her ülkenin öne çıkarmak istediği koku vardır. Fındık kokusu çok çekici bir kokudur" diye konuştu.

"Türk fındığını ikon haline getirmiyoruz. Ambalajlarda yenilik yapalım, Noel babanın torbasının içine fındık paketleri koyalım" diyen Demirok, "Fındık özeldir, doğaldır" ifadesini kullandı.

Dünyada unique

Elvan Gıda'dan İsmail Özmen Genç, fındık üretiminin sürdürülebilir olması gerektiğinin altını çizerek şöyle devam etti:

"Dünyada unique diyebileceğimiz bir ürünümüz var, sağlam bir platforma oturtamamışız. Herkes belirli öngörülerle tahmin yapıyor. Sanayicilerin, üretimleri yapan kişilerin belirli stratejileri var.

Türk fındığı markasını oturtmak için bir şeyler planlamamız gerekiyor. Turquality kavramı var. Fındık ürünlerimiz içine Türk fındığını eklememiz gerekir. Ne üreticinin ne sanayicinin sürprizlerle karşılamaması için talebi tahmin etmemiz, pazarı yaratmak ve kontrol etmemiz lâzım. Burada devletimizin birtakım katkı ve destekleri önemli olacaktır diye düşünüyoruz."

Türk fındığının elçisiyiz

Dünyanın 160 ülkesinde faaliyet gösteren, 53 ülkede yerleşik 70 yaşında bir aile şirketi olarak Ferrero için fındığın önemini anlatan Ferrero Türkiye Genel Müdürü Azmi Gümüşlüoğlu ise yüksek kaliteli ham maddenin öncelikleri olduğunu söyledi.

Türkiye'de 7 tesiste üretim yaptıklarını belirten Gümüşlüoğlu, "Biz Türk fındığının en büyük elçisiyiz. Değer zincirinin her halkasında hem yetiştirici hem tüketici ile ilişkilerimizi geliştirmek istiyoruz. Yüksek kaliteli fındıkta sürdürülebilirlik sağlanmasını istiyoruz" dedi.

Gümüşlüoğlu, Türkiye'den 35 ülkeye fındık ihraç ettiklerini, Türk fındığını gururla tanıttıklarını belirterek, "Katma değerli ürünlerimizle Nutella ile Türk fındığını tanıtmaya katkı sağlıyoruz. Yürüttüğümüz projede paydaşlarımızla birlikte 134 örnek fındık bahçesinde yüzde 30 verim artışı sağladık. 35 bin çiftçiye eğitim verdik" diye konuştu.

Kilosu otomotivden fazla

Nestle Çikolata Genel Müdürü Oben Akyol da, Türk fındığı orjini olarak damak çikolatası sattıklarını, Şokella'nın fındığa değer katan bir ürün olarak dikkat çektiğini söyledi.

Kategorili ürünler geliştirmek için uluslararası oyuncuların varlığının önemine işaret eden Akyol, "Otomotivin kilo fiyatı ile kıyaslandığında çikolata çok daha yüksek bir fiyata geliyor" vurgusu yaptı.

Öngörülebilir fiyatlar

Şölen Genel Müdür Yardımcısı Erdoğan Çoban da fındığın ihracatta fark yaratan değerli bir ürün olduğunu söyledi. Şölen olarak üretimlerinde bin 500 ton fındık kullandıklarını, bunun her geçen yıl arttığını belirten Çoban, "432 fındıklı ürün çıkardık. Bazı pazarlarda ciddi talep görüyor. İhraç edilen ürün ortalaması 2.44, fındıklı ürünler 4.8 civarında" bilgilerini paylaştı.

Üreticiye ulaşmak önemli

Sabri Ülker Enstitüsü Genel Müdürü Begüm Mutuş ise Ülker grubunun sürdürülebilirlik alanındaki çalışmalarından örnekler verdi. WWF ile Giresun merkezli bir proje yürüttüklerinin altını çizen Mutuş, fındıklı ilk ürünlerinin 1982 yılında ürettikleri Çokonat olduğunu kaydetti.

Mutuş, "Üreticiden değil, tüccardan alım yapıyoruz. Aslında toplu fındık alımı yapabildiğimiz üreticilere ulaşamıyoruz. Ulusal fındık alanlarının yüzde 18'ine ev sahipliği yapan Giresun'da tesisimiz var. WWF Türkiye ile Giresun fındığına sahip çıkmak istedik. Fındığın geleceğine çözüm önerilerimizin de son aşamasına geldik" dedi.

Etkinlik, Prof. Dr. Osman Müftüoğlu'nun konuşmacı olarak katıldığı söyleşi oturumuyla sona erdi.