Sağlık ve beslenme haberlerinde bilgi kirliliğine dikkat!

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sağlık ve beslenme konularında bilgiye ulaşım hızı, gelişen teknoloji paralelinde her geçen gün katlanarak büyüyor. Ancak bu durum, toplumu sağlığını tehdit edecek önemli bir sorunla da karşı karşıya bırakıyor: Bilgi kirliliği…

Medyaya yansıyan sağlık ve beslenme konulu haberleri izleyenler, kaynak gösterilmeyen, bilimsel kanıtlara dayanmayan haberlerin güvenilirliğinden kuşku duyuyor… Avrupa medyasında sağlık haberlerinin sadece yüzde 27'si bilimsel kanıtlara dayanırken Türkiye'de vatandaşların yüzde 51'i gazete ya da dergilerdeki, yüzde 45'i televizyonlardaki, yüzde 48'i internetteki sağlık konulu yayınların referans kaynağının kafa karıştırdığını düşünüyor.

Sözünü ettiğim veriler, Avrupa Gıda Bilgi Konseyi'nin (EUFIC) Brüksel'de düzenlediği "Sağlık ve Bilim Haberciliği"nin mercek altına alındığı "Bilime Güvenmek: Kanıtlar Ötesi Dönem" başlıklı konferanstan… Beslenme ve sağlıklı yaşam alanlarında faaliyet gösteren Sabri Ülker Vakfı'nın da katıldığı toplantıda uzman akademisyen ve iletişimciler, bilimsel bilginin iletişiminde ortaya çıkan engeller ve toplumun doğru bilgilendirilememesi sonucu ortaya çıkan sorunlar üzerinde durarak çözüm yolları aradı.

Alanlarında yetkin isimler

EUFIC Genel Direktörü Laura Fernandez'in açılış konuşması ile başlayan konferansa, İngiltere'nin medya konusunda en önemli referans kurumlarından biri olan Science Media Centre'dan Ms. Fiona Lethbridge (Gerçekötesi Durumlar ve Sahte Haberler Bilimi ve Bilim Gazeteciliğini Nasıl Şekillendirdi?), Almanya Rhine-Waal Üniversitesi Bilim İletişimi Uzmanı Prof. Alexander Gerber (Yeni Bir "Olgu" Dönemi Yaratılmasında Paydaşların Rolü), Şef Anthony Warner (Yiyecekler Dünyasında Yalanlar, Bahaneler ve Saçmalıklar), Maastricht Üniversitesi İletişim Uzmanı Prof. Bart Penders (Bilime ve Bilimsel Dürüstlüğü Açılan Savaş) ve Bilkent Üniversitesi İletişim Bölümü'nden Prof. Bülent Çaplı (Türk Medyasında Sağlık Haberciliğinde Kaynak Kullanımları) başlıklı konuşmalarıyla katıldılar.

Ünlüler, yanıltabiliyor!

Sağlık ve beslenme haberlerinde bazı yazarların, özellikle de söyleşi veren kimi ünlü kişilerin kişisel tecrübelerini referans aldıklarını vurgulayan Prof. Alexander Gerber, bilimsel bilgiye dayanmayan bu verilerin geniş kitlelerce doğru kabul edilmesiyle toplum sağlığına zarar verebilecek sonuçlar ortaya çıktığını belirtti. Bilimsel kanıtlarla duygular karşı karşıya geldiğinde duyguların öne çıktığını söyleyen Gerber, ülkemizde de tartışılan aşı örneğini verdi. Aşıların otizme yol açtığını söyleyen makalelerin ilgi görmediğini, ancak Robert de Niro'nun bu konuyu destekleyen yorumundan sonra insanların aşı yaptırmaktan kaçtıklarını anlattı… Gerber'e göre konu otizm olunca duygular devreye giriyor, bilime değil, de Niro'nun kişisel tecrübesine toplum inanmayı tercih ediyordu…

Toplantı boyunca bir ressamın konuşmacıların anlattıklarını çizgilerle yorumladığı panolar hazırlaması ise etkinliğin ilgi çekici yönlerinden birisiydi… Konuşmalar sonunda yapılan değerlendirmede bu panolar gösterildi ve ressamın çizdiği ipuçları, anlatılanların görsel özeti olarak hafızalarda yer aldı… Bütün değerlendirmeler sonucunda sağlık ve beslenme sektöründeki güvenin (yüzde 66) diğer sektörlere göre (yüzde 52) daha yüksek olması da önemli bir veriydi…