Fotoğraflarla Osmanlı tarihinin merkezine yolculuk

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), Ömer M. Koç Koleksiyonu'nda yer alan, II. Abdülhamid'in 1886 yılında Söğüt civarı için verdiği keşif gezisi talimatı sonucu hazırlanmış ve Almanya şansölyesi Otto von Bismarck'a gönderilmiş üç cilt fotoğraf albümünü gün yüzüne çıkardı. Fotoğraflar, "Tarihin Merkezine Seyahat: Fotoğraf ve Osmanlı Köklerinin Yeniden Keşfi (1886)" adlı sergi ile ANAMED'de tarih ve fotoğraf meraklılarına sunulmaya başladı. Küratörlüğünü Bahattin Öztuncay, Ahmet Ersoy ve Deniz Türker'in üstlendiği, tasarımını ise Yeşim Demir Pröhl'ün yaptığı sergi, 30 Eylül'e kadar gezilebilecek…

1886 yılında II. Abdülhamid'in talimatıyla Yıldız Sarayı Kütüphanesi için bir düzineden fazla fotoğraf albümü hazırlandı. Osmanlı İmparatorluğu ile Almanya'nın siyasi ilişkilerinin güçlendiği 19. yüzyıl sonunda, sultan tarafından Bismarck'a armağan edilen bu gösterişli albümlerden üçü, 2017'de Ömer M. Koç Koleksiyonu'na eklendi. Albümler, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk başkenti Bursa ile Yenişehir, İznik, Söğüt ve Bozüyük gibi erken Osmanlı yerleşim birimlerini kapsamlı olarak belgelemek amacıyla, Hoca Ali Rıza, Sururili Ahmed Emin, Ahmet Şekûr ve Mehmed Emin gibi dönem­in önde gelen fotoğrafçı ve ressamlarından oluşan keşif heyet­inin bölgedeki çalışmaları sonucu oluşturuldu.

Detaylı bilgiler içeriyor

Paspartulanan ve altlarına özenli el yazısı ile Osmanlı Türkçesi ve Fransızca açıklamaların eklendiği fotoğraflar, yerleşim yerleri, mimari yapılar ve peyzaj hakkında detaylı bilgiler içeriyor. Keşif gezisi rotasındaki dramatik manzara, kasaba ve anıtların yanı sıra bölge sakinleri, özellikle çevrede yaşayan Türkmen yörük aşiretlerinin kaydedildiği orijinal fotoğraflar, kendilerine farklı koleksiyonlardan eşlik eden tamamlayıcı belge, görsel ve yayınlarla birlikte ilk kez bir arada ANAMED Galerisi'nde sergileniyor. Aynı zamanda Fransız Gaumont Pathé arşivinden Bursa'nın bilinen ilk video görüntüleri Arçelik'in teknoloji sponsorluğu ile ziyaretçilere sunuluyor.

"Tarihin Merkezine Seyahat: Fotoğraf ve Osmanlı Köklerinin Yeniden Keşfi" 1886 keşif gezisini, 19. yüzyıla a­it yeni­ görsel teknoloji­ olan fotoğrafın tar­ihsel anlatı, hanedan efsaneleri­ ve aşi­ret hatıraları gi­bi­ daha eski­ b­ilg­i türler­iyle harmanlanışına ilişkin bir örnek olarak değerlendiriyor. Sergi, arşiv belgelerinin izinde ziyaretçilere keşif gezisi rotasında eşlik ediyor; Osmanlı İmparatorluğu'nun köklendiği toprakların, bu efsanevi coğrafyanın uzak geçmişine dair var olan hafıza katmanlarının fotoğraf yoluyla nasıl geri kazanıldığını ve yeniden yaratıldığını ortaya koymayı hedefliyor.

Kitap da yayınlandı

Sergiyle aynı İngilizce ismi taşıyan akademik yayın Ottoman Arcadia: The Hamidian Expedition to the Land of Tribal Roots (1886) sergi ile eş zamanlı olarak ANAMED tarafından satışa sunuldu. Serginin küratörlerinden Ahmet Ersoy ve Deniz Türker'in yanı sıra Selim Deringil, Reşat Kasaba, Beatrice St. Laurent, Thomas G. Otte, Berin Gölönü ve Sinan Kuneralp'in yazılarının yer aldığı kitap, önümüzdeki aylarda Türkçe olarak da yayımlanacak.