Çatal mı, chopstick mi?

Türk Çin Kültür Derneği, tarihi kaynaklardan yararlanarak insanların nasıl yemek yediklerini araştırdı. Dernekten yapılan açılamada elde edilen veriler şöyle anlatılıyor:

"Yazılı ilk kaynaklarda insanların yemeklerini nasıl yediklerine dair bir belgeye rastlanılamadığı
anlaşılıyor. Dolayısıyla ilk insanların yemeklerini elleriyle yediklerini söyleniyor. Bıçak
savunma amaçlı görüldüğü için ilk kullanılan yemek aleti olduğu düşünülüyor. Kaşık ise ikinci
kullanılan yemek yeme aracı olarak öne çıkıyor. Araştırmalar, insanların pişirdikleri yemekleri karıştırmak için kaşık kullandığını gösteriyor.

İlk kaşık örneklerinin neolitik dönemin sonlarında (M. Ö. 4500) ortaya çıktığı varsayılıyor. Muhteşem üçlünün sonuncusu çatalın ise ilk atası iki uçlu. Çatal, ilk kez Antik Yunanlılar tarafından M.Ö. 1000'li
yıllarda kullanılıyor. Günümüzdeki çatallara benzer ilk çatal kalıntısı ise 14. yüzyıla ait olduğu görülüyor ve Macar kraliçesinin kaşık sandığında çıktığı söyleniyor.

Çin'in chopstickleri (çubukları)

Uzakdoğunun antik insanlarının geleneklerinin devam ettiği Çin'in kaynaklarına göre M. Ö.
5000'li yıllarda Çinlilerin çubuk (chopstick) kullandıklarına dair kalıntıların mevcut olduğu görülüyor.

Bu chopsticklerin hem kaşık hem de çatal yerine kullanıldığı düşünülüyor ve ilk ortaya çıkışına dair oldukça fazla rivayet var. Bunlardan en çok kabul göreni, gemilere yük taşıyan hamallar tarafından icat edildiğine dair anlatı.

Hamalların özellikle öğle yemeklerinde zamanlarının az olması nedeniyle sıcak yemekleri hızlı yemeleri gerekiyormuş. Sıcak yemeği elle yerken parmakları yanmasın diye dallardan kopardıkları çubukları kullanmışlar. Çubukla daha hızlı yemek yiyorlarmış.
Chopstikin Çincesi kuàizi ‘hızlı yemek' anlamına geldiğine için Çinliler genellikle bu anlatıyı doğru kabul ediyorlar.

Diğer bir ilginç anlatı da Han hanedanı zamanında savaşlarda kullanılacak silah (kılıç kalkan) yapımı için halkın elindeki bütün metaller toplanmış. Halk çatalsız ve kaşıksız kalmış. Metal de olmadığından ağaç dallarından çubuk yapıp yemeklerini chopstick'le yemişler. Günümüzde Çinlilerle birlikte Japonlar Koreliler Vietnamlılar ve uzak doğudaki diğer halklar chopstick kullanma geleneklerini devam ettiriyorlar.

Çatal – chopstick karşılaştırması

Modern dünyada çatal bıçak kaşık üçlüsünün modası 17. yüzyıl Fransız Kültürü'nün etkisiyle geliştiğini söyleyebiliriz. Osmanlı da bu modaya 19. yüzyılda II. Mahmut döneminde uyuyor. Ama günümüzde en çok yemek yeme şekillerini sıralarsak eğer elle yemek yiyenler ilk sırada, ardından chopsticks kullananların ve en sonunda da en geç icat edilen çatal-bıçak-kaşık üçlüsünü kullananların geldiği söyleniyor…"