Geleceğin termostatları nano materyal odaklı olacak

RÜŞTÜ BOZKURT

Savaş Çıngır bir mühendis. Anadolu’ nun bereketli yerlerinden birinde,1956 yılında Sivrihisar'da doğdu. Yunus Emre ve Nasrettin Hoca’nın hemşehrisi. İki kültür abidemizin gençliklerinde seyrettiği aynı dolunayları seyretti; aynı düşleri kurarak büyüdü. Babası astsubaydı. İstanbul’da ilkokula başladı, Erzurum/Dumlu’da sürdü okul serüveni. Ankara Bahçelievler’de ilkokulu ve ortaokulu tamamladı. İstanbul Fenerbahçe Lisesi’ni bitirdikten sonra da baba vatanı Eskişehir’ de Anadolu Üniversitesi Makine Fakültesi’ni bitirerek mühendis oldu. 1987 yılında İ.Ü.İ.Fakültesinde işletme master’i ile eğitimini tamamladı. Hayata atıldığı zaman yıl 1979’ du. ECA’da işe başladı. Bursa’da fabrika kuruluşunda çalıştı; İspanya’da ORKLİ gruba bağlı Copreci adlı bir kooperatif firması ile işbirliğinde dünyaya açıldı. Fırın termostatları konusunda uzmandı. Savaş Çıngır, İspanya’ da fırın termostatlarıyla ilgili kısa dönemli eğitime katıldı. Sonrasında Türkiyede ilk fırın termostatını yaptı. Sermaye sahibi ECA sahiplerini ikna ederek Almanya’da Westinghaus/FANAL Grubu yetkilileriyle ilişki kuruldu. Alman firması buzdolabı termostatı imal ediyordu. Almanya’da iki hafta eğitim Savaş Çıngır’ın ufk unu alabildiğine genişletti. Sonra Fransız VERNET firmasıyla otomobil termostatları için çalıştığı firmayı ikna etti. Paris'te üç hafta eğitim aldı ve Türkiyede ilk otomobil termostatı yaptı. Termostat tesisi kuruluşunda görev aldı; üretime geçilinci ülkemizin ana sanayilerini fırın, buzdolabı ve otomobil termostatları karşılandı. 1980’lı yıllarda “ithal ikamesi” yaratan önemli bir girişimdi bu.

TERMOSTAT NEDİR?

Termostat nedir? Savaş Çıngır şöyle tanımlıyor: “Örneğin otomobil termostatı, motor suyu sıcaklığını dengeleyen, motorun en verimli halde çalışmasını sağlayan elemandır. Motorun kalbidir denebilir. Son dönemde araçlarda kapalı soğutma sistemleri yapılarak motor suyu sıcaklıkları 120 dereceye kadar çıkarılmaktadır. Bu da bize Euro-6 emisyon standartlarını yakalamayı sağlıyor. Basınç altında suyun kaynaması bile 120 dereceye kadar çıkabiliyor. Bizim ürettiklerimiz WAX elemanlı termostatlar. Bu normalda katı, ısınınca sıvıya dönüşen bir eleman. Bir hacmin içine hapsedilerek ısı enerjisini mekanik enerjiye çevirir. Dünya üzerinde OEM kalitesinde termostat üreten on firma var. Biz ELBA olarak 11’inci olarak kurulduk, şu anda otomotiv termostatlarında 188 referansta üretim yapıyoruz. Geçen ay ilk ihracatımızı da Çin’e yaptık. Ürün gamını genişleterek yolumuza devam edeceğiz.”

Termostat piyasasında gelişmeleri merak ediyorum. Dünya’da kimlerin bu alanda iş yaptığını, gelişmelerin ne yönde ilerlediğini anlatmasını istiyorum Savaş Çıngır’dan. Diyor ki, “Günümüzde Wax elemanı termostalar tüketici beklentilerini karşısında zorlanıyor. Termostat üretiminde ‘yarı elektrikli termostatlara’ dönüş var. Lüks araçlarda 'elektrikli termostatlar' devreye giriyor. Biz ELBA olarak nano materyallerden oluşan yeni termostat denemeleri yapıyoruz Gelecekte termostatları düşük maliyetli ve nano materyal-odaklı olacaktır. Buna hazır olmamız lazım.”

ALMANYA LİDER ÜLKE

Bir üretim alanının sürdürebilirliği, faktör koşullarına talep koşullarına, karşılıklı bağımlılık ilişkilerine ve rakip stratejilerini bilmeye sık sıkıya bağlıdır. Savaş Çıngır’a termostat üretiminde lider ülkenin hangisi olduğunu soruyorum. Gözleri ışıldıyor; “Bizim üretim alanımızda bir nuramalı ülke Almanya...” diyor. Sonra bir hesap yapıyor. “Dünya genelinde yılda 70 milyon adet otomobil imal ediliyor. Yollarda yürüyen 1 milyarı aşkın araç var. Termostat dediğimiz ürün ömrü ortalama 5 yıl. O nedenle aftermarket pazarına her yıl 200 milyon adet termostat sunmak zorundasınız. OEM ile yenileme pazarında- aftermarket-birleşince dünya talebi yılda 270 milyon adedin üzerine çıkıyor. Termostat denen malzemenin ortalama fiyatı 5 euro. Bu ürün ileri teknoloji gerektiriyor ve yüksek katma değerli. Bizim ürünlerin kilogramı yaklaşık 40 euro doylarında. Yıllık cirosunu aritmetik bilen herkes hesaplayabilir.”

GELECEĞİ OLAN BİR ÜRETİM ALANI

Savaş Çıngır, termostat üretiminin çok parlak bir geleceği olduğunu düşünüyor. OEM’lerde Alman WAHLER ve BEHR önde gelen firmaları. Termostatın yaklaşık 1/3’ini bu iki firma karşılıyor. Güney Kore, Japonya, ABD, Fransa’da diğer üreticileri vardır. Düşük maliyetli ülkelerde - Çin, Hindistan gibi- OEM kalitesinde üretim yapan firma yok.

Çağımızda hakimiyetçi rekabet yaşanıyor. Hakimiyetçi rekabetin temel ilkesi “rakibinin bütün hatlarına saldır; bütün potansiyellerini yok et. Eğer yok edemiyorsan ortak ol” anlayışına dayanıyor. Piyasaya egemen olan firmaların kırıcı, yok edici ve hakimiyetçi rekabet sürdürüp sürdürmediğini de öğrenmek istiyorum. Savaş Çıngır, “Bu firmalar hakimiyetçi rekabet yapmaz. Ana ilke kimsenin yapamadığını ya da kimsenin yapmadığını yapmak olduğu için termostat üretiminde az sayıda firma vardır; anlayacağın kimsenin yapamadığı iştir. Her firmanın wax karışımı farklıdır. Bu karışımı bilen dünyada 10 firma var. Biz de 11’incisiyiz. Kendinizi korumak zorundasınız. İlkeli gizlilik bizim sektörümüzde olmazsa olmaz. Eğer büyük firmanın ürününü bir başkası üretmişse, yapılacak iş rakibin üretemediğini yapmaktır. Böyle bir yaklaşım keskin ve kırıcı rekabet yapmayı gerektirmez.”

ORTA VE UZUN DÖNEMLİ STRATEJİ

“Bak bu gizlenecek bir husus değil” diye söze başlıyor Çıngır. Sonra analizini sürdürüyor: “Pazara girmek için gelecek 5 yılda ikinci el pazarı -after market- ve OEM servislerine hizmet vermeyi planlıyoruz. Çin’e yaptığımız ihracat bizim alanımızda termostat üretmeye çalışan fakat Çin OEM’inden onay alamayan bir firmadır. Birlikte Çin OEM’ine gireceğiz. Bizim piyasada herkes birbirini bilir. Biz de kimseden saklamadan önce kâr marjı yüksek aftermarkete yönelik çalışacağız. Sektörün kâr marjları başka alanlara göre oldukça yüksek. Bazı firmalar bu özel durumları nedeniyle kendilerini dev aynasında görüyorlar. İş yaşamında böylesi bir anlayış boşluklar bırakmanıza, o boşlukları da başkalarının doldurmasına yol açar.” Bu anlatımdan şu sonucu çıkarmam gerektiğini söylüyorum Savaş Çıngır’a :"Dünya insanlığının yaşamına girmiş, tüketim kalıbına yerleşmiş bir üretim alanı. Sürekli yenilik yaratır işinizi geliştirirseniz önünüz alabildiğine açıktır. Bu bir yandan talebin büyümesi, öte yandan da rakiplerin bırakacağı boşlukları doldurmaktır.”

Türkiye’nin termostat üretiminde yerini pekiştirmesi için:

1. Endüstri 4.0 içinde olmalıyız. Üretim sisteminin entegrasyonu ürün kalitesini artıyor. Ürün maliyetin düşürüyor.Benim kanıma göre Endüstri 4.0 içinde olan bir termostat imalatçısı rekabet gücünü yüzde 40 arttırır.

2. İnovasyon çok önemli. Sürekli yenilik peşinde olmalıyız ve nano materyaller konusuna ciddi anlamda eğilmeliyiz. Sıcaklığı artınca hacmi artan ama cebinizde taşıdığınız bir ekipmanın insan yaşamını kolaylaştırma etkisini ve talebini düşününmelisiniz. Maliyet düşürme ve kârlılığı artırma şaşmaz hedef olmalı.

3. Ciddi bir stratejik planınız olmalı. Bağlantıda olduğunuz sektördeki eğilim, fırsat ve tehlikeleri iyi bilmek durumundayız. Araştırmalarımızı ve arayışımızı piyasadaki değişik termostatik alanlara çevirmeliyiz.

4. Bu sektörde formüller önemli. Malzemenin bileşimi, saklanan ve gizliliği olan bir olay. O nedenle giriş zorluğu olduğu kadar iç yapıda personel güvenirliliği önemli. Başından doğru insanlar seçmek lazım yoksa elden kaçırabilirsiniz.

5. Diğer üreticilerle dirsek temasını kesmemelisiniz. Üreticiler arasındaki paslaşmayı daima sıcak ve canlı tutmalısınız.

6. Bütik üretim-yükte hafif pahada ağır üründür. Orta ölçek işletmeler bu üretim alanı için ideal ölçeklerdir.

ELBA geleceğini nasıl inşa edecek?

1. Otomotiv grubunda termostat üretimine devam ederek sektör dağılımını doğru yapmak için konut sektörüne adım atmak gerekiyor. Bu bağlamda değiştirilen yönetmelikler gereği 1000 metrekare üzerinde yapılan tüm binalarda kombi bağlama şansı kalmamış durumda. Merkezi ısıtma zorunluğu var. Merkezi ısıtma yapılınca her daire için girişte kat istasyonu termostatı, içerde de radyator termostatik vanası takma zorunluluğu doğuyor. Bu bağlamda dünyada Almanya’da 2 firmanın ürettiği eşanjorlü kat istasyon termostatını ülkemizde üretettik. Yedi aydır sahada ömür testleri sonucu onay alındı. Termostatik radyatör vanası termostatı için de kalıp yatırımına başlandı, seri üretime geçişe hazırlıklarımız devam ediyor.

2. Buhar vanası için termostatlar üretmeyi planlıyoruz.

3. Enerji günümüzde en kıymetli eleman. Bu bağlamda ELBA enerjinin kontrolü olan her yerde olmayı planlıyor.