Yatırımcıya ‘süper izin’ dönemi başlıyor

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Türkiye’nin Enerji Dö­nüşümü ve Yenile­nebilir Enerji Stra­tejisi’ni açıklayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Al­parslan Bayraktar, enerji­de önemli bir dönüşüm baş­lattıklarını söyledi. Enerji­de 2035 vizyonunu paylaşan Bakan Bayraktar, 2035 RES-GES kurulu güç hedefi­ni dört kat artırarak 120 bin MW’a çıkardıklarını bildir­di.

2035 yılına kadar enerji­de dönüşüm için 108 milyar dolarlık yatırım projeksiyonu açıklayan Bakan, Eylül 2024 itibarıyla toplam kurulu güç içinde yüzde 59 paya sahip olan yenilenebilir enerjide yeni yatırımların önünü aç­mak için düğmeye bastıkla­rını kaydetti. Bugünkü tablo­da yatırım sürecindeki kapa­sitenin yaklaşık 70 bin MW olduğunu açıklayan Bayrak­tar, yatırımcının elindeki bu kapasiteyi acil hayata geçir­mek için harekete geçtikle­rini belirtti. 2035 hedefine ulaşmak için yıllık 7 bin 500- 8 bin MW’lık kurulu gücü devreye almak gerektiğini anlatan Bayraktar, “2024’te 2 bin MW ile başlıyoruz” de­di.

Bakan Bayraktar’ın verdiği bilgilere göre, yeni dönemde güneş, rüzgar enerji santra­lı lisansları için YEKA (yeni­lenebilir kaynak alan) mode­li değiştirildi. Bakan Bayrak­tar’ın aktardığına göre, YEKA ihalelerinde yarışma mode­line geçilecek, her yıl güneş ve rüzgârda 2 bin megavatlık ihale yapılacak. 28 Ekim’de bin 200 megavatlık 5 RES, 4 Kasım’da da toplam 800 me­gavatlık 6 GES ihalesi duyu­rulacak. RES ihalesi 28 Ocak 2025’te, GES ihalesi ise 4 Şu­bat’ta yapılacak. Bunun için ÇED gibi süreçler, ‘süper izin’ mekanizmasıyla kısaltılacak.

Taban fiyat garantisi verilecek

YEKA’daki yeni mode­li “Geçmişte yaşadığımız bü­tün tecrübeleri dikkate ala­rak optimum bir model orta­ya koymaya çalıştık” diyerek anlatmaya başlayan Bakan Bayraktar, yeni YEKA mode­li ile kurulacak rüzgar enerji santrallerine (RES) ilk 72 ay süresince üretecekleri elekt­riği serbest piyasa fiyatların­dan sisteme satabilme imkanı tanınacağını açıkladı.

Bakan Bayraktar, “Serbest piyasada kilovatsaat fiyatı 4.95 cent’in altına gelirse bunu koruyaca­ğız diyoruz. Elbette bu biraz sistemin santrallerin hızlı şe­kilde devreye alınmasıyla bazı projelerde üç-dört yılda, yatı­rım döneminde biraz daha ge­lir arttırıcı bir model öngör­dük. Sonraki 20 yıllık süreçte, ihalede oluşan fiyat neyse, o fi­yattan alım garantisini vermiş olacağız” dedi.

Bakan Bayrak­tar, YEKA modelinde taban fi­yat garantisi verilmesinin ge­rekçesini anlatırken, “Çünkü finansmanın sağlanabilecek bir noktada olması gerekiyor ki, bekleyenler, vazgeçilenler, askıda kalanlar olmasın isti­yoruz. Eğer fiyat tabana indik­ten sonra da hâlâ yarışma de­vam ediyorsa, lisans üzerin­den, kapasite bedeli üzerinden bir yarışma yapılacak” açıkla­masını yaptı.

‘Acele kamulaştırma’ uygulaması başlatılacak

YEKA’larda döviz bazlı fi­yat garantisi ve asgari yerli­lik şartları koyulacağını akta­ran Bakan, uluslararası yatı­rımcıları da çekebilmek için uluslararası tahkim olacağı­nı belirtti. YEKA projelerin­de yarışmacılardan iletim be­deli istenmeyeceğini ileten Bayraktar, bunun baştan ka­mu eliyle ödenip daha sonra YEKDEM’den geri alınacağı­nı söyledi.

Yatırımcılara izin süreçleriyle ilgili müjde de veren Bakan Bayraktar, 48 ay olan ön lisans başvuru süresi­ni 15 ila 18 aya, ÇED sürecini üç-altı aya, orman izin süre­lerini sadeleştirerek dört-al­tı aya düşürmek için çalıştık­larını belirtti. İmar ve ruhsat sürelerinde de üç ay gibi bir süre öngördüklerini kayde­den Bakan Bayraktar, ‘acele kamulaştırma’ uygulamasını devreye alacaklarını belirtti.

“30 yılda net enerji ihracatçısı olacağız”

Öte yandan Türkiye’nin ye­ni enerji stratejisinin üç unsur üzerinde oluşturulduğunu be­lirten Bakan Bayraktar, bunla­rı sürdürülebilir arz güvenli­ği, enerjide dışa bağımlılıktan kurtulmak ve 2053 net sıfır hedefi olarak sıraladı. Son 20 yılda Türkiye’nin elektrik ve gaz talebinin yüzde 200 arttı­ğını ifade eden Bayraktar, “Ta­lep artışı gelecekte de sürecek. 2035 yılında elektrik talebi 510 TWh’ı bulacak. Ama bu­nu da aşacak bir elektrik talebi bekliyoruz. Artan talebi karşı­layacak yatırımları üretim ve altyapı tarafında gerçekleştir­meliyiz” dedi.

Türkiye’nin enerjideki ikin­ci önemli meselesinin dışa ba­ğımlılıktan kurtulmak oldu­ğunu ifade eden Alparslan Bayraktar, “Maalesef Türkiye olarak ekonomimizin en kırıl­gan olduğu konu enerji ithala­tımız. Özellikle doğal gazda­ki ve petroldeki dışa bağımlı­lığımızı azaltıp, ülkemizi 30 yılda net enerji ihracatçısı ha­line getirmeyi hedefliyoruz” dedi. 

Net enerji ihracatçısı haline gelme hedefini reali­ze edebilmek için birçok fak­tör bulunduğunu anlatan Bay­raktar, “2023 yılında 96.5 mil­yar dolar ödedik. 2022’de bu 71 milyar dolar idi. Enerji it­halatı faturasını her yıl ödü­yoruz. Ekonomiyi kırılgan ya­pıdan kurtarmak için yerli ve yenilenebilir kaynaklarımızı kullanabilmemiz lazım. Tür­kiye enerji ithalatı problemi­ni azaltıp çözdüğünde çok da­ha güçlü bir ekonomi olacak” dedi.

Oruç Reis Somali’de petrol arayacak

Bakan Bayraktar, sismik araştırma yapmak üzere yola çıkan Oruç Reis Gemisi’ni 25 Ekim Cuma günü Somali’de karşılayacaklarını açıklayarak, “Türkiye artık Somali offshore’unda petrol aramacılığına başlıyor. Sismik çalışmalarımıza başlamış olacağız” açıklamasını yaptı.

2026’da 8 milyon haneye doğal gaz

Enerjide dışa bağımlı olan Türkiye’nin bu alandaki yatırımlarına da değinen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, bunlardan ilkinin doğal gaz ve petrol üretimi olduğunu belirtti. Bayraktar, Şırnak Gabar’da günlük üretimin 51 bin varile, Karadeniz’de bulunan Sakarya Gaz Sahası’nda ise günlük üretimin 7.2 milyon metreküpe çıktığını açıkladı. Sakarya Gaz Sahası’nda 2025’in ilk çeyreğinde günlük 9.1 milyon metreküp gaz üreteceklerini ve 4 milyon hanenin ihtiyacının buradan karşılanacağına değinen Bayraktar, Çanakkale’de olan yüzer üretim tesisinin devreye girmesiyle 2026’da 8 milyon haneye doğal gazı ulaştıracaklarını söyledi.

“Özelleştirme hikâyesi çıkmasın”

Piyasayla ilgili reform süreci devam ederken kurumları da dönüştürmek gerektiğini ifade eden Alparslan Bayraktar, “Özellikle KİT’ler, EÜAŞ, TEİAŞ, BOTAŞ. Şimdi buradan hemen bir özelleştirme hikâyesi çıkmasın. TEİAŞ, BOTAŞ, TPAO, Eti Maden ve EÜAŞ bu beş şirketimizin 2023 yılı cirosu 50 milyar dolar. Bu şirketleri, modern bir anlayışla klasik kamu işletmeciliği mantığından çıkartmamız gerekiyor. Bunları biz bölgesel milli şampiyonlar haline getirmek istiyoruz” diye konuştu.