Üret-kullan-yenile-tekrar kullan’ devri ile 50 kilo karbon tasarrufu

Başak Nur GÖKÇAM

Uluslararası Atık Elekt­rikli ve Elektronik Ekipman (WEEE) Forumu tarafından yayımla­nan rapora göre dünyada her yıl 9 milyar kilogram elektro­nik atık (e-Atık) geri dönüşüm yerine çöpe gidiyor. e-Atıkla­rın çöpe giden kısmının eko­nomik büyüklüğünün ise her yıl 10 milyar dolara ulaştığı belirtiliyor.

Çöpe giden bu atıkları ge­ri dönüşümü, zaten hoyratça kullanmakta olduğumuz kay­nakların tüketimini dengele­mekte önemli bir role sahip. Çünkü e-atık dönüştürülür­ken, altın, lityum, platin ve gü­müş gibi değerli madenlerin bu dönüştürme ile ayrıştırı­larak yeniden ekonomiye ka­zandırılıyor ve sürdürülebi­lirlik hedefleri kapsamında artan temiz enerji teknoloji­lerinde kullanılan kritik mi­neral arzına katkı sağlayabile­ceği düşünülüyor.

Bu kapsamda döngüsel eko­nomi yaklaşımını elektronik ürün pazarına yerleştirerek, tüketim anlayışını dönüştür­me hedefiyle çalışmalarını sürdüren EasyCep, elektronik ürünlerin ömrünü uzatarak bugüne kadar 400 binden faz­la elektronik ürünü yeniledi.

Konuya ilişkin açıklamada bulunan EasyCep Kurucu Or­tağı ve CEO’su Mehmet Akif Özdemir, “İklim krizinin ulaş­tığı aciliyet tüketim modelle­rinin dönüşmesine neden olu­yor. Lineer bir tüketim mode­li olan ‘üret-kullan-at’ın artık sürdürülemez olduğu çok daha iyi anlaşıldı. Atıkların azaltı­larak, ürün yaşam döngüsün­de yenilikle her tip ürünün kul­lanım süresini uzatmak müm­kün. Biz dönüştürdüğümüz e-Atıklarla binlerce ton kar­bon salımının ve on milyarlar­ca litre su tasarrufu sağladık” dedi.

Yüzde 86 daha az su kullanılıyor

Yeni bir cep telefonu üreti­lirken yaklaşık 70 kg karbon salımı ortaya çıkıyor. Bunun yüzde 83’ü üretim aşamasın­da, yüzde ikisi lojistik süreç­te ortaya çıkıyor. Yeni bir tele­fon yerine yenilenmiş bir ci­haz alındığında ise yaklaşık 50 kg’lık bir karbon tasarrufu sağlanıyor.

Su kullanımında da tablo çarpıcı. Yeni bir telefon üretiminde 13 bin litreye yakın su kullanılırken, yenilenmiş telefon için ise yüzde 86 daha az su kullanılarak, 10 bin lit­re su tasarrufu sağlanıyor. Bu rakam, günde 3,2 litre su içen bir insanın 10 yıllık tüketimi­ne eşit. Yenilenmiş elektronik ürünlerin 3 planda sürdürüle­bilirliği desteklediğine dikkat çeken EasyCep Kurucu Orta­ğı ve CEO’su Özdemir, “Önce­likle yenilenmiş bir akıllı tele­fon, muadili sıfır bir telefona göre yüzde 30’a kadar daha uy­gun fiyatlı.

Dolayısıyla, temel bir ihtiyaç olan iletişim ve in­ternete ulaşımı çok daha geniş kitleler için erişilebilir kılıyo­ruz. Bir öğrenci, yenilenmiş bir dizüstü bilgisayar ile daha uy­gun fiyata derslerini takip edip, araştırmalarını yapabilir olu­yor. Bu sayede nitelikli eğitime olan erişimi kolaylaştırıyor, eşitsizliklerin azaltılmasına ve toplumsal gelişime katkı sunu­yoruz” diye konuştu.

Elektronik ürünler nasıl yenileniyor?

Elektronik ürünlerin nasıl yenilendiğini anlatan EasyCep Kurucu Ortağı ve CEO’su Meh­met Akif Özdemir, “Tüketici­lerin kullanılmış cep telefonu, tablet, dizüstü bilgisayar ve akıl­lı saat gibi cihazlarını alıyoruz. Nasıl yapıyoruz bunu? EasyCep sitesine veya mobil uygulama­sına girip, cihazın kondisyonu­na dair birkaç basit soruyu ya­nıtlıyorsunuz. Biz de size anında bir teklif veriyoruz. Kabul eder­seniz, kapınızdan kurye ile ay­nı gün cihazınızı teslim alıp si­ze hızla ödeme yapıyoruz.

Tüm bunları EasyCep mağazasında yapmak da mümkün. Ardından aldığımız bu cihazları yenileme merkezimizde TSE sertifikalı olarak yeniliyoruz. Yenilenmiş elektronik ürünleri, hem web si­temizde hem de mağazalarımız­da tüketicilerle buluşturuyoruz. 12 ay garanti, 14 gün ürün iade garantisi ve kredi kartına 12 ay taksit imkânı sunuyoruz” bilgi­sini verdi.

 E-atık dönüşüm oranı %47 arttı

Yenilenmiş elektronik ürünler Türkiye’de giderek daha çok tercih ediliyor. Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) verilerine göre 2023 yılında Türkiye’de yenilenen elektronik cihaz sayısı bir önceki yıla göre yüzde 47 artarak 342 bin adede ulaştı.

E-atıklar teknolojik eğitim sınıfına dönüşüyor

TÜBİSAD Bilişim Sanayicileri Derneği ile bir iş birliklerine değinen EasyCep CEO’su M. Akif Özdemir, “Bu iş birliğinin ilk adımında, EasyCep çalışanları kullanmadığı ya da bozulmuş elektronik cihazlarını geri dönüştürülmesi için TÜBİSAD’ın koordinasyonunda yürütülen ‘E-Atıklar ile TEK Amaç’ projesine bağışladı. Pilot olarak İstanbul, Ankara ve İzmir’deki 20 mağazamıza elektronik cihazlar için geri dönüşüm kutuları kurduk. Geri dönüşümden elde edilen gelir, TÜBİSAD’ın Teknolojik Eğitim Sınıfı (TES) projesi kapsamında, Türkiye’de ihtiyaç sahibi bölgelerde ortak kullanımlı eğitim merkezleri kurularak teknolojik eğitime erişim imkânı sağlıyor” dedi.