Şehirler nefes alamıyor, önlemler yetersiz

Didem ERYAR ÜNLÜ

Dünya genelinde şehirler nefes alamayacak durumda. Bir kaç istisna dışında. Şehirlerin hava kirliliğine karşı aldıkları önlemlerde de ciddi farklılıklar ortaya çıkıyor. Örneğin sisli günlerde, Londralılara "spor yapmayın" ve hatta "daha az nefes alın" önerisi yapılırken; Parislilere toplu ulaşım araçlarını kullanmaları tavsiye ediliyor ve trafiğe çıkacak araç sayısı sınırlandırılıyor. Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, 2025 yılına kadar tüm dizel araçların trafikten men edilmesi planları yapıyor. Madrid, Atina ve Mexico City belediyeleri de Paris belediyesi ile aynı bakış açısına sahip.

Yapılan araştırmalar dizel yakıtın havayı ciddi ölçüde kirlettiğini ortaya koyuyor. Dizelin yol açtığı nitrojen dioksit petrolden daha zararlı ve kanserden kalp krizine kadar farklı sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Yol açtığı sağlık sorunlarına rağmen, Avrupa genelinde bir çok hükümet, petrole oranla daha az CO2 emisyonuna yol açtığı için bugüne kadar dizel kullanımını destekledi; fakat bu yakıt türünün kullanımı şu sıralar ciddi şekilde sorgulanıyor.
Geçtiğimiz günlerde oluşturulan "Dizel Karşıtı Doktorlar" grubu, hükümetlere çağrıda bulunarak dizel kullanımının sonlandırılmasını istedi. Dizel yakıt kullanımı Londra ve Paris kadar dünyanın diğer ülkelerini de benzer şekilde etkiliyor.

Berlin’in havası temizlendi

Durumdan etkilenmeyen sayılı şehirlerden biri Berlin. Şehir; otobüslere, çöp arabalarına taktırılan filtreler ve ağır araçlara getirilen sıkı düzenlemeler sayesinde, havasını korumayı başardı. Bir diğer önemli unsur da toplu taşımanın etkin ve ucuz olması. Bu önlemlerin sonucunda Berlin'de, havada bulunan tehlikeli partiküllerin oranı üç sene içinde yüzde 70 azalma gösterdi. Çevreciler şu sıralar yeni bir plan üzerinde çalışıyorlar: Hedefleri Berlin'e ya da diğer Alman şehirlerine girecek dizel otomobillere yönelik çok daha sıkı önlemler getirmek.

Polonya en kirli ülke

Almanya havasını büyük ölçüde temizlerken, Polonya Avrupa'nın en kirli ülkelerinden biri olarak ön plana çıkıyor. Krakow ise, Polonya'nın havası en kirli olan şehri konumunda. Uzun süren yasal tartışmalar sonunda, Eylül 2019'dan itibaren Krakow genelindeki konutlarda kömür kullanımı yasaklanacak.

Isınma sistemlerine yönelik benzer bir uygulama da New York'ta gündemde. Yapılan analizlere göre, en kirli yakıtla ısınma sağlayan konutların yol açtığı hava kirliliği, şehir trafiğinin neden olduğu kirlilikten fazla. New York'ta hedef, 2050 yılında CO2 emisyonlarının 2005 seviyesinin yüzde 80 altına çekilmesi.

Çin önemli adımlar atıyor

Hava kirliliği ile en fazla gündeme gelen Çin de, bu konuda önemli adımlar atıyor. Dünya Sağlık Organizasyonu'na göre, 2012 yılında hava kirliliğinden hayatını kaybeden Çinlilerin sayısı bir milyondan fazla oldu. Pekin, bir yandan trafiğe çıkan otomobil sayısını sınırlarken, diğer yandan eski ve havayı kirleten otomobilleri trafikten men etmeye başladı. Hepsinden daha önemlisi, Çin hükümeti rüzgar ve güneş enerjisine milyarlarca dolar yatırım yaptı. Ülkede inşatı planlanan yeni kömür santralleri iptal edildi. Hava kirliliği konusunda Çin'den daha da kötü bir durumda olan Hindistan ise, önlem alma konusunda yeterince kararlı bir tavır sergilemiyor.

Delhi’de yaşayan 20 milyon kişi geçtiğimiz ay son 17 yılın en kötü sisini yaşadı. Yetkililer, kömür santralini kısa süreliğine kapattı; tüm inşaatları ve yıkımları da durdurdu. Hava kirliliği nedeniyle bin 800 okul üç günlüğüne tatil edildi. Delhi’de olduğu gibi, Tahran’da ağır sis perdesi nedeniyle 23 gün içinde 412 kişi hayatını kaybetti. Nitekim Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre İran dünyanın en kirli havasına sahip olan ülke konumunda. Genel olarak dünya şehirlerinde hava kirliliği önemli bir risk olarak yükselmeye devam ediyor. Şehir havasının köy havası gibi olacağı günlere….