Mikroplastikle mücadelede kahraman ‘un kurtları’
Un kurtları üzerinde araştırma yapan zoologlar 30 günlük deney gerçekleştirdi. Deney sonucunda un kurtlarının mevcut mikroplastiklerin yarısını, bir böceğin ise yaklaşık 150 parçacık yediğini gözlemledi. Çalışma sonucunun mikroplastik mücadelesinde önemli fayda sağlayacağı düşünülüyor.
Başak Nur GÖKÇAM
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) verilerine göre dünyada plastik atık tüketimi son 20 yılda iki kat arttı. 2019 yılında yılda 353 milyon tona ulaşan tüketimin, gerekli önlemler alınmaması halinde 2060 yılına gelindiği 3 kat artması bekleniyor. Giderek artan plastik tüketimi beraberinde mikroplastik maruziyetini de getirdi.
Yapılan incelemelere göre balıkların yüzde 44.3’ünde mikroplastik var. Yani her iki balıktan birinde mikroplastiğe rastlanıyor. Bu durum insan kanında da mikroplastiğe rastlanmasına neden oluyor. Hollandalı bilim insanları tarafından yapılan araştırmaya göre de 22 kişiden 17’sinin kanında mikroplastik bulunuyor.
Dünyanın her yerinde mevcut plastik tüketiminin yol açtığı mikroplastik miktarının azaltılması için çeşitli çalışmalar sürdürülüyor. Yapılan yeni bir çalışma ise mikroplastikle mücadelede plastik yiyen böceklere yönelik gerçekleşti.
Biology Letters dergisinde yayınlanan araştırmaya göre un kurtlarının mikroplastikle mücadelede faydalı olabileceği saptandı. UBC zoologlarından Dr. Michelle Tseng ve Shim Gicole’nin 30 günlük deneyi sonucunda, un kurtlarının mevcut mikroplastiklerin yarısını, bir böceğin ise yaklaşık 150 parçacık yediğini gözlemledi. Mikroplastik yemenin böceklere zarar vermediği görülürken, böceklerin miligram atık başına yaklaşık dört ila altı parçacığı geri attığını, geri kalanını ise emerek kilo aldıkları tespit edildi.
Doğanın ayrıştırıcı görevini üstleniyorlar
Doğanın leşçileri ve ayrıştırıcıları olarak da bilinen un kurtları; yiyecek ve su olmadan sekiz aya kadar hayatta kalabilmeleriyle biliniyorlar. Bu nedenle de yiyecek kıt olduğunda kendi türlerini yiyerek hayatta kalıyorlar. Un kurtlarının hayatta kalma mücadeleleri üzerinden hareketle yola çıkan bilim insanları, 30 gün boyunca bu böcekler üzerinde deney gerçekleştirmeye karar verdi. Ve 1 ayın sonunda bu böceklerin plastik yiyerek de hayatta kaldığını buldu. Bir böceğin 150 mikroplastik parçası yediğini gözlemleyen bilim insanları, miligram atık başına yaklaşık dört ila altı parçacığı dışarı attıklarını, geri kalan mikroplastiği ise emdiklerini saptadı.
Çalışmaya ilişkin açıklamada bulunan UBC Zoologu Dr. Michelle Tseng, “Bir sonraki adımın böceklerin sindirim mekanizmalarından mikroplastikleri nasıl parçalayacaklarını öğrenmek ve bu öğrendiklerimizi plastik kirliliğini ele almak için ölçeklendirmek olacağını söylüyorlar. Belki de böcekleri dost olarak görmeye başlayabiliriz. Her gün milyonlarca böceği genel pestisitlerden öldürüyoruz. Bu plastikleri ve diğer kimyasalları parçalamak için öğrenebileceğimiz böceklerin ta kendisi” diye konuştu.
Okyanusların tabanında 14 milyon ton mikroplastik var
Hem doğadaki canlılara zarar veren hem de insan vücudundaki genetiğin bozulmasına neden olan mikroplastik atıklar, artan plastik tüketimi nedeniyle gün geçtikte artmaya devam ediyor. European Environment Agency verilerine göre okyanusların tabanında 14 milyon tondan fazla mikroplastik yer alıyor. Greenpeace verilerine göre ise balıkların yüzde 44.3’ünde mikroplastiğe rastlanıyor. Balık başına düşen mikroplastik adetlerine bakıldığında ise kefalde 2.5, barbunda 1.1, mırmırda 0.6, istavritte ise 0.4 oranında mikroplastik mevcut