Gemiler köpekbalıkları ile çarpışacak

Başak Nur GÖKÇAM

 Küresel ısınmanın etki­siyle yaşanan rekor sı­caklıklar, okyanus eko­sisteminin değişmesine ne­den oluyor. Yapılan ölçümlere göre deniz suyu sıcaklıkları 14 Mart 2023 tarihinden bugü­ne her gün o günün rekorunu kırdı. Artık hareket edebilen tüm canlılar daha serin alan­lara göç ediyor.

Southampton Üniversitesi ve Deniz Biyolo­ji Derneği (MBA) tarafından yapılan yeni araştırmaya göre artan okyanus sıcaklıklarının neden olduğu göç dalgasının etkisiyle, balina köpekbalık­larının yeni yaşam alanları­na sürüklenmesi ile köpekba­lıklarının büyük gemilerin bir arada bulunma oranının yüz­yılın sonuna doğru günümü­ze kıyasla 15 bin kat daha fazla olması öngörüldü. Uzmanlar, bu durumun gemi-köpekbalı­ğı çarpışmalarını artırabilece­ğini ve balina köpekbalığının neslini tehdit edeceği konusun­da uyarıda bulundu.

Üç farklı senaryo belirlendi

Nature Climate Change der­gisinde yayımlanan çalışma kapsamında, balina köpekba­lığı uydu izleme verilerini kü­resel iklim modelleriyle bir­leştirerek balina köpekbalık­larının üç farklı gelecekteki iklim senaryosundaki dağılı­mı tahmin edildi.

Modeller, yüksek emisyon­lar altında bazı ulusal sularda 2100 yılına kadar yüzde 50’nin üzerinde çekirdek habitat kaybı olacağını ve en büyük potansiyel kayıpların Asya’da yaşanacağını öngördü. Küre­sel ısınmanın 2°C'den fazla ol­maması hedefi doğrultusun­da ise bazı bölgelerde özellikle Avrupa başta olmak üzere çe­kirdek habitatta bir kazanım olacağı görüldü.

Isınma yavaşlarsa risk azalacak

Southampton Üniversite­si’nde kıdemli araştırma görev­lisi ve MBA yapan ortak yazar Profesör David Sims, “Isınmayı yavaşlatabilir ve iklim değişik­liğini hafifletebilirsek, öngör­düğümüz değişimlerin daha az olması muhtemeldir. Bu, iklim değişikliğinin karmaşık etkile­rinin eylemlerimizle hafifleti­lebileceğini gösteriyor” dedi.

Çalışmanın sonucunda bazı yeni uygun yaşam alanlarının yoğun nakliye rotalarıyla örtüş­tüğünü bulan ekip, Kuzey Pa­sifik Okyanusu’nun ABD kıs­mında, Doğu Çin Denizleri’nin Japon kısmında ve Kuzey At­lantik Okyanusu’nun Sierra Le­one kısmında ve küresel olarak birçok yerde aynı olduğunu be­lirtti. Buna göre Meksika Kör­fezi’nin Meksika kısmı gibi bazı bölgelerde, ana yaşam alanları­nın Körfez’in merkezindeki yo­ğun nakliye rotalarından uzak­laşarak daha kıyı sularına doğ­ru kaymasıyla, birlikte görülme sıklığında azalmalar görüldü.

Yüzde 1200 genişleme olacak

 Nakliye mevcut seviyeler­de kalsa bile, gelecekteki tüm iklim senaryolarında genel olarak gemi birlikte­liği artacağına vurgu ya­pan Profesör Sims, 2050 yılına kadar öngörülen yüzde bin 200’e varan ge­nişleme olacağını ekledi.

İnsanların ve çevrenin etkileşimli baskıları yoluyla iklim değişikliğinin hareketli deniz türlerini dolaylı olarak etkileme potansiyeline sahip olduğunu gösterdiklerini belirten Womersley, “Bu, nesli tükenmekte olan tür­lerin yönetimi etrafındaki tartışmalara iklim değişik­liğini dahil etmenin önemi­ni vurguluyor” dedi.