Eriyen buzullar depremleri artırıyor
Colorado Üniversitesi'nde yapılan yeni bir araştırma, buzulların erimesi ve yerküre üzerindeki su dağılımının değişmesinin mikro depremlerin sıklığının artabileceğini ortaya koydu. Buna göre küçük depremler büyük depremlere yol açabilir. Colorado Üniversitesi Jeoloji Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sean Gallen, “Gelecekte depremler üzerine çalışırken hidroloji faktörleri de göz önünde bulundurulabilecek” dedi.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) Colorado Üniversitesi’nde yapılan araştırma, buzulların erimesi ve yerküre üzerindeki su dağılımının değişmesi nedeniyle mikro depremlerin sıklığının artabileceğini, bu küçük depremlerin de büyük depremlere yol açabileceğini gösterdi.
Konuya ilişkin açıklamada bulunan ve çalışmada yer alan akademisyenlerden Colorado Üniversitesi Jeoloji Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sean Gallen, “Yerkürenin çeşitli sistemlerinin birbiriyle bağlantıları üzerine çalışmalar yapıyorum. Bu çalışmada da hava olaylarıyla jeolojik sistemler arasındaki bağlantıya odaklandık. Araştırmayı yapabilmek için geçmişte arazinin durumuna yönelik çeşitli modeller oluşturduk.
Bu modeller bize, daha fazla buz olduğunda daha fazla çökme olduğunu gösterdi. Buz mevcutken, bu yük, fayları iterek birlikte kalmasını sağlıyordu. Bu da fayın hareketini giderek zorlaştırıyordu. Buzun erimeye başlamasıyla faylar üzerindeki baskının azaldığını gözlemledik. Buz kütlesi eridiğinde ise fay hafifçe açılıyor ve sürtünme de azalıyordu. Bu da bize, buz kütlesinin boşalmasıyla faydaki stresin azaldığını ve böylece fayın kaymaya başlama olasılığının yükseldiğini gösterdi” dedi.
20 bin yıl öncesine gidildi
Çalışma kapsamında bilim insanlarının aktif bir fay hattına sahip olması ve 20 bin yıl öncesine ait Son Buzul Maksimum döneminin izlerini taşıması dolayısıyla Colorado’nun güneyindeki Sangre de Cristo Dağları’nı incelediklerinin bilgisini veren Gallen, o döneme ait çeşitli modeller oluşturularak buz kaybının fay hattını zamanla nasıl değiştirdiği incelenen araştırma, buzul çağında buzulların ağırlığıyla fayın yerinde tutulduğu ve buzullar eridikçe fay hattı boyunca kaymanın arttığını gösterdi. Bilim insanları, bu bulgudan yola çıkarak buzulların erimesiyle bölgedeki fay hatlarındaki deprem aktivitelerinin artabileceği sonucuna vardı.
Çalışmalarında uzun yıllar öncesine bakmalarına rağmen bu durumun yeni çalışmalarla da örtüştüğünü kaydeden Gallen, “İklim değişikliği sonucu suyun dünya üzerindeki dağılımındaki değişimler fay hatlarının davranışları üzerinde etkili olabilir ve bu da depremleri etkileyebilir” diye konuştu.
“Küçük değişimler fayda büyük kaymalara neden olabilir”
Su döngüsünün sismik hareketler açısından önemli olduğuna işaret eden Gallen, mevsimsel değişimlerin bile fayın biraz açılmasına, daha kolay kaymasına ve faydaki stresin azalmasına olanak verebileceğini, bu durumun da küçük depremlerin sıklığını artırabileceğini ifade etti.
Ortaya çıkan bu çok küçük depremlerin önemsiz görünmesine karşın başka depremleri tetikleyebileceğini vurgulayan Gallen, “Kariyerim boyunca öğrendiğim şeylerden biri, fay hatlarının küçük streslere karşı benim düşündüğümden daha fazla hassas olması. Yani eğer bir fay hattı tektonik olarak aktifse küçük değişimler, fayda büyük kaymalara yani depremlere sebep olabilir” ifadelerinde bulundu.