Dönüşüm için reçete: Yılda 15 milyar dolar yatırım

Başak Nur GÖKÇAM

Dünya büyük bir değişim sürecinden geçiyor. Fakat bu dönüşümün gerçekleşmesi için önemli bir finansman ihtiyacı var. Yatırımların gerçekleşmesi için karbon sıfır olma hedefleri doğrultusunda 2053 yılı, Türkiye için kritik öneme sahip. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi tarafından yapılan hesaplamalara göre ise Türkiye’nin enerji dönüşümünde başarılı olması yolunda elektrik dönüşümü için yılda ortalama 15 milyar dolar yatırım yapılması gerekiyor. Araştırmaya göre söz konusu yatırım miktarı 2020-2055 yılları arasını kapsıyor.

Türkiye’nin enerji dönüşümünü değerlendiren SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, “Mesele yatırım yapmakla da kalmıyor. Tüm bu sürecin başarıyla gerçekleşebilmesi için bu yatırımları destekleyecek düzenlemelere ihtiyaç var. Mevzuatların yeniden gözden geçirilmesi kadar altyapı yeterliliği için şebekelerde ve bataryalarda da iyileştirmelere ihtiyaç var” dedi.

2035’ten sonra yatırım yoğunluğu artacak

Dönüşümün birçok boyutu olduğuna vurgu yapan Alkım Bağ Güllü, “Enerji dönüşümü; yenilenebilir enerji, elektrifikasyon, enerji verimliliği, yeni teknolojiler gibi alanları kapsar. Biz kurulu gücümüzün yüzde 55’ini, elektrik üretimimizin de yaklaşık yüzde 42’sini yenilenebilir enerjiden sağlıyoruz. Özellikle bu yıl güneş enerjisinde ciddi ilerlemeler gördük. Onun için de finansmana erişim, dünyada mevcut olan bu iklim değişikliğinin önlenmesine yönelik finansman kaynaklarını Türkiye'ye çekebilmek için neler yapmak gerekiyor? Bunları çok iyi planlamak gerekiyor. 2020-2055 arasında yıllık ortalama yatırım ihtiyacı yıllık ortalama 15 milyar. 2035-2045 arasında daha yoğun yatırımlar gerçekleşmesi bekleniyor.

Enerji Bakanlığı’nın orta vadeli hedeflerine göre 2035 yılına kadar 13 gigawatt seviyesindeki rüzgâr enerjisi gücünü, yüzde 30’a çıkarmayı hedefliyoruz. Yani 2 buçuk katı bir artıştan bahsediyoruz. Diğer yandan güneş enerjisinde de 18 gigawattlık seviyeyi yüzde 53-54’lere ulaştırmayı hedefliyoruz. Bu da dört katı kadar bir artış demek. Hedefler çok güzel ve umut verici fakat gerçekleşmesi için yatırım hızını artırmak şart. Çünkü ilerleme olsa da hedeflere ulaşmak için gerçekleşen yatırımlar yeterli seviyede değil” değerlendirmesinde bulundu.

Enerji dönüşümü kapsamında piyasalar ve tarifeler tarafında da düzenleme yapılması gerektiğini belirten Alkım Bağ Güllü, “Örneğin talebin arza göre şekillenmesini sağlayan piyasa temelli esneklik mekanizmaları var. Ama onun için de mevzuat, hatta mevzuatın da ötesinde olanak sağlayacak farklı fiyatlandırma stratejilerinin yapılması lazım. Piyasaların mümkün olduğu kadar daha serbest ve öngörülebilir olması, çok sık ve geriye dönük uygulanmayacak şekilde yapılması gibi konular yenilenebilir enerji yatırımları açısından son derece önemli” diye ekledi.

Hedefler kâğıt üzerinde kalmamalı

Elektrifikasyonun tek başına yeterli olmadığını asıl önemli olanın temiz elektrifikasyon olduğunu belirten Güllü, “Elektrikli araçlar ve sanayide elektrifikasyon teknolojileriyle elektrik talebi çok fazla artacak. Bizim bunu karbonsuzlaştırmak için de ciddi yenilenebilir enerji yatırımları yapmamız gerekiyor. Büyük termik üreticilerin olduğu, tek taraflı tüketicinin değer zincirinde olduğu bir sistemden bizim yenilenebilir enerjiye ağırlıklı, daha dağıtık tüketen üreticilerin olduğu dijital bir sisteme geçmemiz gerekiyor. Şebekelerin de dijitalleşmesi gerekiyor.

Dönüşümün başarılı olabilmesi için politikaların bütüncül olarak ele alınıp, kamu öncülüğünde tek elden koordine edilmesi çok önemli. Hedefler kâğıt üzerinde kalmamalı. Hesaplamalarımıza göre, elektrifikasyon, enerji verimliliği ve sanayi sektöründe hedeflenen yapısal dönüşümü başarabilirsek 2053 yılında nihai enerji tüketimimizi 2020 seviyesine sabitlemiş oluruz” bilgisini verdi.

Ekonomik büyüme ile daha az enerji tüketmek mümkün

Ekonomik olarak büyümenin enerji talebini artıracağı ve yenilenebilir enerji ile bu ihtiyacın karşılanması çekincesine ilişkin konuşan SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, “Enerji verimliliği ve bazı son kullanım sektörlerinde yapılacak yapısal dönüşümlerle aslında bir taraftan ekonomik olarak gelişip, bir taraftan da artış hızını aşağıya çekebiliyoruz. Temiz elektrifikasyona geçiş ile tek başına sanayi sektörü bile tüketimi önemli ölçüde azaltır” dedi.

Dönüşüm konusunda SKDM sektörleri bilinçli

Sanayinin enerji dönüşümü farkındalığını değerlendiren SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi Direktörü Alkım Bağ Güllü, “Sanayi aslında bilinçli. Karbonsuzlaşma rekabeti etkileyen bir hale geldi. Özellikle bu Avrupa Birliği'nde bizim yaptığımız ithalatın oranları çok fazla. Orada bir şey var, o yüzden çok fazla etkilenecek sektörler ve şirketler var. SKDM düzenlemesinin de etkisiyle gelirini ihracatla elde eden şirketlerde ve SKDM’nin ilk etkileyeceği sektörlerde çok fazla bilinç var” dedi.