Arktika’ya ağaç dikmek küresel ısınmayı artırabilir

Başak Nur GÖKÇAM

Bilim insanları, Ark­tika'ya ağaç dikme­nin küresel ısınmayı daha da kötüleştirebileceği­ni ortaya koyan bir araştırma yayınladı. Araştırmada, yük­sek enlemlere ağaç dikme­nin, küresel ısınmayı yavaş­latmak yerine hızlandıracağı savunuldu. Nature Geoscien­ce dergisinde yayınlanan ça­lışma, Danimarka’daki Aarhus Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapıldı.

Çalışmanın dayanağı küre­sel ısınma nedeniyle ağaçla­rın daha kuzeye dikilebileceği ve Arktika’daki büyük ölçek­li ağaç dikme projeleri olarak ifade edilirken, hükümetlerin ve şirketlerin bu anlamda böl­gede yaptıkları ağaçlandırma çalışmalarının yanlış yerle­re örneğin normalde ağaçsız tundralar ve bataklıklar, ayrı­ca nispeten açık ağaç örtüle­rine sahip geniş boreal orman alanlara yapılan ağaçlandırma çalışmalarının doğru olarak nitelendirilemeyeceği, hatta durumu daha da kötüleştirebi­leceği belirtildi.

Arktik’in toprağı, bitki örtü­sünden fazla karbon depolar

Danimarka'daki Aarhus Üniversitesi'nden baş yazar Yardımcı Doçent Jeppe Kris­tensen, Arktik ve Arktik al­tı ekosistemlerinin benzer­siz özelliklerinin, onları iklim değişikliğinin hafifletilmesi amacıyla ağaç dikimi için uy­gunsuz hale getirdiğine dikkat çekerek şunları söyledi: "Ark­tik'teki topraklar, Dünya'da­ki tüm bitki örtüsünden daha fazla karbon depolar.

Bu top­raklar, ormancılık veya tarım için yapılan ekim gibi bozul­malara karşı hassastır, ancak aynı zamanda ağaç kökleri­nin nüfuz etmesi de. İlkbahar ve yaz başında, kar hala yer­deyken yarı sürekli gün ışığı, bu bölgedeki enerji dengesini yüzey kararmasına karşı aşırı hassas hale getirir, çünkü ye­şil ve kahverengi ağaçlar beyaz kardan daha fazla güneş ısısı­nı emer."

Kuzey Amerika, Asya ve İs­kandinavya'daki Kuzey Kut­bu'nu çevreleyen bölgelerin, bitki örtüsünü öldüren orman yangınları ve kuraklıklar gibi doğal bozulmalara eğilimli ol­duğunun altını çizen Kristen­sen, “İklim değişikliği bu bo­zulmaları hem daha sık hem de daha şiddetli hale getirir. Burası, özellikle bu tür rahat­sızlıklara karşı daha savun­masız olan homojen bir plan­tasyonun parçası olarak ağaç olmak için riskli bir yer," dedi Kristensen. "Bu ağaçlarda de­polanan karbon, rahatsızlık­ları körükleme ve birkaç on yıl içinde atmosfere geri salınma riski taşıyor” dedi.

Tam tersi etki yaratabilir

Araştırmacılar, yüksek en­lemlere ağaç dikmenin, bir bağlamda istenen etkiyi yara­tırken, bir diğerinde tam tersi etki yaratan bir iklim çözümü­nün başlıca örneği olduğunu söyledi. İklim tartışmasının çok fazla karbon odaklı oldu­ğuna dikkat çeken Kristensen, “Çünkü insanların son yüzyıl­da Dünya'nın iklimini değiş­tirmesinin temel yolu fosil ya­kıtları yakarak sera gazı yay­maktı. Ancak özünde, iklim değişikliği atmosfere giren güneş enerjisinin ne kadarı­nın kaldığı ve ne kadarının tekrar çıktığı sonucu­dur” diye ekledi.

Kuzey ormancılığı iklim çözümü gibi satılmamalı

Uzak Kuzey'deki ormancılığın, diğer üretim sistemleri gibi görülmesi gerektiğine de vurgu yapan Macias-Fauria, "Pastanızı yiyip bitiremezsiniz ve Dünya'yı kandıramazsınız. Kuzey ormancılığını bir iklim çözümü olarak satarak, sadece kendimizi kandırıyoruz" dedi.

Yüksek enlemlerde ne yapılmalı?

Araştırmacılar, ren geyiği gi­bi büyük otçulların sürdürü­lebilir popülasyonlarını des­teklemek için yerel topluluk­larla çalışmanın, milyonlarca ağaç dikmektense Arktik ve subarktik bölgelerde iklim değişikliğine karşı daha uy­gulanabilir bir doğa tabanlı çözüm olabileceğini öne sür­dü. Konuya ilişkin açıklama yapan Cambridge Üniver­sitesi Scott Polar Araştırma Enstitüsü'nden kıdemli yazar Profesör Macias-Fauria, "Bü­yük otçulların bitki topluluk­larını ve kar koşullarını net soğumaya yol açan şekiller­de etkilediğine dair bol mik­tarda kanıt var.

Bu, hem doğ­rudan, tundra manzaralarını açık tutarak, hem de otçulla­rın kış beslenmesinin etkile­riyle dolaylı olarak gerçekle­şir; burada karı değiştirirler ve yalıtım kapasitesini azal­tırlar, toprak sıcaklıklarını ve permafrostun çözülmesini azaltırlar" diye konuştu.