855 milyar dolar değerinde doğal sel koruma hizmeti

Başak Nur GÖKÇAM

 Yeryüzünün en ilgi çeken ekosistemlerinden biri olan ve denizin içine yer­leşen mangrov ormanlarının, dünya çapında 855 milyar do­larlık sel koruma hizmeti sağla­dığı ortaya konuldu. Araştırma, Kaliforniya’daki UC Santa Cruz Üniversitesi Kıyı İklim Daya­nıklılığı Merkezi tarafından yapıldı.

Proje eş lideri Pelayo Menendez ve merkez direktö­rü Michael W. Beck tarafından yürütülen çalışma, Dünya Ban­kası'nın The Changing Wealth of Nations'ın 2024 baskısında yer aldı. Mangrovlarla Kıyı Da­yanıklılığını Geliştirmek: Doğal Taşkın Savunmalarının Millet­lerin Değişen Zenginliğine Kat­kısı başlıklı çalışma, mangrov­ların kıyı topluluklarını seller­den, fırtına dalgalarından ve erozyondan korumada oynadı­ğı temel rolü vurgulayarak hem insanlara hem de ulusal ekono­milere önemli faydalar sağladı­ğını gösterdi.

İklim değişikliği fırtınaların sıklığını ve şiddetini artırdık­ça, etkili kıyı savunmalarına duyulan ihtiyaç giderek daha acil hale geldi. Geleneksel ola­rak, hükümetler sellere karşı korunmak için deniz duvarla­rı ve setler gibi sert altyapıla­ra yöneldi. Ancak merkezin ça­lışması, doğal ekosistemlerin (özellikle mangrovların) kıyı savunmaları kadar etkili olabi­leceğini, hatta daha etkili olabi­leceğini ve ek çevresel faydalar sağlayabileceğini ortaya koydu.

2021 yılında kıyı koruma varlıklarına dahil edildiler

Mangrovlar, ilk olarak Dünya Bankası tarafından The Chan­ging Wealth of Nations'ın 2021 baskısında kıyı koruma var­lıkları olarak dahil edilmişti. Bu yeni araştırma ile 2020'den itibaren güncellenmiş küre­sel veriler dahil edilerek bu önceki çalışmayı genişletti ve mangrovların zaman içinde­ki koruyucu değerine dair da­ha net bir resim sundu. Menen­dez ve Beck, gelişmiş sel riski modelleri kullanarak 700 bin kilometrelik subtropikal kıyı şeridini kapsayan 121 ülkede­ki mangrov ormanlarını analiz etti.

Çalışma, mangrovların sel riskini azaltmadaki değerinin, büyük ölçüde dünya çapında­ki kıyı şeritlerindeki artan nü­fus, zenginlik ve fırtınalar ne­deniyle önemli ölçüde arttığını buldu. 1996'dan 2010'a kadar, mangrovların sel riskini azalt­madaki değeri 130 milyar dolar arttı. 2010'dan 2020'ye kadar ise mangrovların uzun vade­li faydaları ek olarak 502 mil­yar dolar arttı. Karides çiftçi­liği ve kıyı geliştirme gibi fak­törler tarafından yönlendirilen mangrov örtüsündeki bazı dü­şüşlere rağmen, daha fazla in­san ve altyapının korumasına güvenmeye başlamasıyla sel tamponları olarak değerleri arttı.

Araştırmanın sonuçlarını de­ğerlendiren proje eş lideri Pela­yo Menendez, “Sonuçlar açık: Mangrovlar sel risklerini azalt­mada kritik bir rol oynuyor ve değerli doğal varlıklar olarak görülmeli. Kıyı topluluklarına uygun maliyetli koruma sağlı­yorlar ve hayatları, geçim kay­naklarını ve altyapıyı koruya­rak ulusal zenginliği destekli­yorlar" dedi.

Doğal sermaye varlığı

Araştırma, mangrovların çevresel öneminin ötesine geçerek doğal sermaye varlıkları olarak ekonomik değerlerini vurguluyor. 855 milyar dolarlık rakam, mangrovların taşkın koruma hizmetlerinin bugünkü değerini, yani bu doğal altyapının önümüzdeki 100 yıldaki faydalarını temsil etti. Bu hizmetlerden her yıl en çok faydalanan ülkeler arasında Çin, Vietnam, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri, Kamerun, Bangladeş ve Hindistan yer aldı. Mangrovlar, yüz binlerce insanı korurken Malezya, Myanmar ve Tayvan gibi ülkelerde de mangrov faydalarında düşüş görüldü. Bu bölgelerde daha fazla koruma çabasına ihtiyaç duyulduğu vurgulandı. Merkez direktörü Michael W. Beck, “Mangrovları korumak ve restore etmek sadece çevre için iyi değil, aynı zamanda akıllıca bir ekonomik tercih” dedi.

Mangrov kaybı yavaşladı

Çalışma ayrıca mangrov kaybının 2010'dan 2020'ye kadar devam etmesine rağmen, düşüş oranının önemli ölçüde yavaşlayarak sadece yüzde 0,66'ya düştüğünü gösterdi. Aynı dönemde, mangrovların sağladığı koruyucu faydalar, genel sel riskinden bile daha hızlı büyüdü. Bu, mangrovların 2020'de on yıl öncesine kıyasla yüzde 61 daha fazla insanı koruduğu ve yüzde 109 daha fazla sermaye varlığını sellerden korudu.