Yerli havyarın 'kaçak'la mücadelesi bakanlık gündeminde

İBRAHİM EKİNCİ

İSTANBUL - Türkiye'nin ilk havyar üreticisi Royal, kaçak havyarla mücadele ediyor. Şirket bu konuda Ekonomi Bakanlığı'na başvurdu. Konuyu gündemine alan Akdeniz İhracatçı Birlikleri de inceleme talep etti.

Royal Havyarcılık, Türkiye'de bir ilki gerçekleştirmesi, olmaz bilineni oldurması bakımından önemli. Almanya'da çalışan, iş kuran ve iki oğlu ile havyar yatırımı yapan Ömer Faruk Kurt ve Adanalı Tosmur Ailesi'nin ortaklığı olan Royal Havyar, geçtiğimiz günlerde İstanbul'da beş yıldızlı otellerin şeflerini toplayarak yerli üretim havyarını tanıttı. Toplantıda Ömer Faruk Kurt ve Tosmur Group Başkan Yardımcısı Mehmet Tosmur ile şirketin durumunu konuşma fırsatı bulduk. Şirket kuruluşu, tesis yatırımı ve nihayet üretim tamam. Türkiye'nin ilk yerli havyarı sunuma hazır. Ancak her şey yolunda sanılmasın... Şirket kendi üretimini pazara çıkarıyor ancak o pazarda, daha doğrusu yerli pazarda kaçak havyarla mücadele etmek durumunda... Mehmet Tosmur anlattı: "Öncelikle Türkiye'ye gelen havyarda çok ciddi sıkıntı var. Özellikle kimyasallarla oluşturulan sahte havyar satımı var. İkincisi son kullanma tarihi geçmiş havyarlar ülkemize kaçak ya da çok düşük bedel gösterilerek satılıyor. Bunlar minimum bir gümrük tarifesi olmadığından çok rahat ithal ediliyor. Ekonomi Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü'nde dosyamız mevcut. Minimum bir tarife uygulanması lazım, yoksa 2 bin dolar olan fiyatı 50 dolar gösterilerek gümrüklenmesi yapılıyor. Yüzde 80 vergi, yüzde 20 ÖTV var, üzerine KDV'siyle 2 bin dolarlık bir ürün Türkiye'de 4 bin 700 dolar olması gerekirken çok düşük bedelle satılıyor. Gerçek havyarla sahtesinin, son kullanım tarihi bitmiş havyarla karıştırılarak satıldığını da bilmekteyiz."

İhracatçı birliği konuya el attı

Mehmet Tosmur'un anlattığı konu vehamet boyutunda... Düşük bedel gösterilmesi ayrı bir hukuki sorun. Ömrünü doldurmuş havyarın tazeye karıştırılması ayrı bir sorun... Bunların dışında... "Yurtdışından sahte ve son kullanım tarihi geçmiş havyarı 100 dolara alıp biraz 2000 dolarlık ürün alıp karıştırarak 100 dolar üzerinden vergisini ödeyerek ithal ediyorlar ya da kaçak yollarla ülkemize sokuluyor. Genelde eski Doğu Bloku ülkelerinden ( başta Rusya, Azerbaycan) ve İran'dan geliyor. Sahte havyar ise Uzakdoğu'dan, başka isimde getiriliyor" dedi. Peki şikayet konusunda bakanlık ne yaptı? "Bakanlık ilk başta konuyla çok ilgili olmadı fakat Akdeniz İhracatçılar Birliği kanalıyla tekrar dosya gönderimi yapıldı, ilgilenileceği söylendi. Süreci bilmiyoruz, henüz bir sonuç çıkmadı" diyen Mehmet Tosmur'a nasıl bir önlemin mümkün olduğunu sorduk: "Fiyat düşük gösterilmemeli. Bu ürünün bir gerçek fiyatı var. Türkiye'ye girişinde en az 2000 dolardan aşağı olmamak kaydıyla gümrük tarifesi uygulanmalı ki sağlıksız havyar girmesin. Dünya genelinde havyarın CITES belgesiz ticareti kesinlikle yasaklanmıştır. Bu konuda ülkemiz çok bilgi sahibi olmadığından dikkate alınamıyor, başka isimle ülkemize ithal edildiğini düşünüyoruz. CITES Belgesi balığın tüm bilgilerini özgeçmişini içeren dünya genelinde koruma altına alınmış türlerin ticaretinde kullanılan belgedir."

Yakında ihracat başlayacak

Royal Havyar'ın ilk pazarı Türkiye. Ancak ürünün ihracat potansiyeli de var. Tosmur, "Ekol Gıda bizim için Türkiye'de satış ağımızın ilk halkası olarak başladı. Şu an için Türkiye dağıtımı Ekol Gıda'da. Önümüzdeki yıl perakende satış mağazası açmaya da başlayacağız. Daha sonra Milano ve Paris halkaya dâhil olacak" dedi.

45 ton üretimle dünya liderliğini hedefliyor

Royal Havyar, Adana'nın İmamoğlu İlçesi'nde önce mersin balığı çiftliği kurdu. 8 yıllık çalışmanın sonunda yetiştirdikleri anaçlardan, yurt dışında kilosu 2-3 bin euro arasında satılan siyah havyar üretmeyi başardı. 12 milyon dolarlık yatırımla 8 dönümü kapalı, 70 dönümlük arazide yıllık 50 ton balık eti, 12.5 ton havyar üretim kapasitesiyle kurulan çiftlikte Almanya'dan ithal edilen döllenmiş yumurtalarla mersin balığı üretildi. 8 yılda 75 bin mersin balığı yetiştirildi, havyar üretimine başlandı. Bu yıl 5 tona yakın siyah havyar üretimi hedefleniyor. 2017 hedefi 45 ton üretimle dünya liderliği...