Tüpraş, 'yaptırım' sonrası İran'dan alımı kıstı

Türkiye'nin başlıca ham petrol ithalatçısı Tüpraş ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları tekrar başlatacağını açıkladığı mayıs ayından itibaren bu ülkeden petrol alımını azaltırken, analistler Tüpraş'ın İran petrolü alımlarının bu seviyelerden devam edebileceğini ifade ettiler.

Kullandığı ham petrolün neredeyse tamamını ithal eden Türkiye, bunun büyük bölümünü coğrafi yakınlık, ürün kalitesi ve uygun fiyat nedeniyle İran'dan tedarik ediyor.

EPDK verilerine göre Türkiye'nin en büyük rafineri işletmecisi Tüpraş yılın ilk dört ayında İran'dan günde 187,196 varil ham petrol ithal etti. Tüpraş sadece nisan ayında ise günde 240 bin varilin biraz üzerinde ham petrol ithal etti.

Ancak ABD mayıs ayında İran'a yönelik yaptırımları kademeli olarak kaldıran 2015 tarihli nükleer anlaşmadan çekildiğini ve yaptırımları tekrar başlatacağını açıkladı. Washington kasım ayında başlayacak yaptırımlarla İran'ın başlıca döviz geliri olan petrol ihracatını kısmayı istiyor.

Tüpraş'ın İran'dan ham petrol alımları da mayıs ayı itibariyle azaldı. İran'dan ham petrol ithalatı mayıs ve haziran aylarında yaklaşık günde 130 bin varil seviyesinde gerçekleşti. Temmuz ayında ise üç kargo, yani günde yaklaşık 100 bin varil ham petrol satın aldı.

Bir sektör kaynağı, Tüpraş'ın mayıs ayından bu yana İran'dan ithal ettiği petrol miktarının azalmasının ABD'nin yaptırım kararından kaynaklandığını, ancak İran'dan ithalatın bundan önceki yıllarda uygulanan ABD yaptırımları döneminde olduğu gibi düşük miktarlarda devam edebileceğini ifade etti.

Kaynak, "ABD'nin 2011'de yürürlükte olan yaptırımları sırasında Tüpraş İran'dan ayda 3-4 kargo alabiliyordu. (İthalatı) tamamen durdurmak yerine Tüpraş'ın bu sefer de aynısını yapmak isteyeceğini düşünüyorum. Bu petrol biri tarafından alınmak zorunda, aksi halde fiyatları yükseltir, ki bunu da kimse istemez" dedi.

Yaptırımlardan muafiyet

Trump İran'a yaptırım kararını ilk açıkladığında tüm ülkelerin İran'dan ham petrol alımını durdurmasını ve İran'ın petrol piyasasına erişiminin kalmamasını istiyordu.

ABD daha sonra İran'dan petrol ithalatına durdurması zor olan ülkeler için istisnaların değerlendirilebileceğini belirtti.

Birçok analist yaptırımlar nedeniyle İran'ın petrol ihracatının üçte iki oranında azalarak günde 700 bin varil seviyesine ineceğini tahmin ediyorlar.

Türkiye ise sadece ABD istiyor diye İran ile ticaret ilişkilerini kesemeyeceğini belirtmişti.

Dışişleri Bakanlığı ABD'den gelen bir heyet ile bugün yapılan görüşmelerde İran'a yönelik yaptırımların uygulaması konusunda görüşmelerde bulunulduğunu açıkladı.

Ankara geçmişte İran'dan petrol alımını azaltması gereken durumda Irak'tan ham petrol alıyordu. Analistler önümüzdeki aylarda yine benzer bir mekanizma kurulabileceğini belirttiler.

"Daha fazla Basra petrolü görmek şaşırtıcı olmaz"

Enerji sektörü araştırma şirketi FGE'de petrol talebi araştırmacısı Cüneyt Kazokoğlu, "İran ve Irak geleneksel olarak Türkiye'nin iki büyük ham petrol kaynağı olmuştur. Türkiye'ye daha fazla miktarda Basra petrolünün geldiğini görmek şaşırtıcı olmaz" dedi.

Türkiye Ocak-Nisan döneminde Irak'tan günde 39 bin 768 varil petrol ithal etti.

Irak geçen yılın tamamında İran ve Rusya'nın ardından 7 milyon ton, yani yaklaşık günde 141 bin varil ile Türkiye'nin üçüncü büyük tedarikçisi konumundaydı.