Tıbbi cihazda cari açığa bypass yapacak

YASEMİN SALİH

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tanıttığı Proje Bazlı Teşvik Sistemi’ne kabul edilen 19 şirket arasında en dikkat çeken isimlerden biri de Alvimedica’nın Yönetim Kurulu Başkanı Leyla Alaton’du. Kendisini “sıkı feminist bir iş insanı” olarak tanımlayan Alaton, ekonomik anlamda yapılan bu büyük hamlenin tek kadın temsilcisi olmaktan duyduğu gururu sosyal medya hesapları dahil bütün mecralarda dile getirdi. Dedi ki, “Bu teşvik sayesinde Türkiye tarihinin en büyük tıbbi cihaz yatırımını yapacağız. Bu tabloda yer almaktan dolayı gururluyuz.”

Alvimedica’nın Ekonomi Bakanlığı’na sunduğu projede belirtilen yatırım tutarı 1.8 milyar lira, ancak Leyla Alaton’un verdiği bilgiye göre teşvik kapsamına girmeyen ve neredeyse 800 milyon liraya ulaşmasını tahmin ettikleri know-how, Ar-Ge, fikri mülkiyet maliyetleri de bu rakama eklendiğinde yatırımın bütçesi 2.6 milyar liraya ulaşacak. Bu rakam Alaton’a göre yatırım sayesinde Türkiye’nin elde edeceği ekonomik katkıya değer. Çünkü tıbbi cihazlar konusunda Türkiye’de Amerikan firmalarının hegemonyasının kırılmasını sağlayacak. Alaton, bu durumu şöyle açıkladı:

“Sektörde tüm dünyada üç şirket piyasaları domine ediyor. Söz konusu firmalar ABD merkezli olup pazar payları toplam yüzde 70’in üzerinde. Türkiye’de söz konusu şirketlerin hegemonyası mevcut. Üstelik bu şirketler Türkiye’de portföylerindeki en eski teknolojiye sahip ucuz ürünleri satıyorlar. Yeni teknoloji ürünler ise çok pahalı. Yani işin hem sağlık açısından hem de ekonomik faydası söz konusu.”

Stentlerin yüzde 93’ü cari açığa yazılıyor! Alvimedica’nın teşvik kapsamına alınan yatırım projesi iki ayaktan oluşuyor. Çalışmaları halen süren ve yıl bitmeden faaliyete geçmesi planlanan ilk ayakta dünyada ilk kez polimersiz-rezervuarlı ve karbon kaplama teknolojilerini aynı anda bünyesinde barındıran üstün ilaç salımlı bir stent üretilmesi planlanıyor. Leyla Alaton Türkiye’de stent üretim kapasitesinin artmasıyla devletin üzerinden büyük bir yükün de kalkacağını belirterek, projenin ekonomiye katkısı hakkında şu bilgileri verdi: “2017’de devlete SGK kapsamında yaklaşık 362 bin adet stent satıldı. Bunların 53 bini eski teknolojili ve kullanımı her geçen gün azalan çıplak metal stentler. Avrupa’da neredeyse kullanılmıyorlar. Geriye kalan 309 bin stent ise ilaç salımlı. Bunların da büyük bölümü ithal. Yani ilaçlı stent teknolojisinin yerli olması ülke açısından bir ihtiyaç. İlaçlı stentler için devletin kasasından yılda 200 milyon lira çıkıyor. Bunun yüzde 93’ü cari açığa yazılıyor, çünkü ithal.”

Nihai hedef teknoloji transferi

Alvimedica’nın taahhüt ettiği yatırımın asıl büyük bölümünü ve ikinci ayağını oluşturan kalp kapakçıkları da globalde ilk olma özelliği taşıyor. Türkiye’de sadece girişimsel kalp kapakçığı kullanımının yılda 2 bin adet olduğunu söyleyen Yönetim Kurulu Başkanı Leyla Alaton, tamamı ithal edilen bu ürünlerin adedinin ise ortalama 50 bin liradan fiyatlandığını vurgulayarak yatırım projesini şöyle anlattı: “Biz Çatalca’da yapacağımız yeni fabrikamızda aortik ve mitral kalp kapakçıkları üreteceğiz. Alvimedica olarak bu yatırımda halen hayvan deneyleri sürmekte olan ‘girişimsel aortik kalp kapakçıkları'nın yanı sıra dünyada ilk olarak mitral kapakçıklar da üreteceğiz. Özellikle bu ürün Türkiye ve Alvimedica için prestij unsuru olacak. Bu sayede şirketimiz dünyada kardiyovasküler alanda teknolojiyi takip eden değil belirleyen, hatta Türkiye’den teknoloji transfer eden bir Ar-Ge yatırımcısı haline gelecek.”

Tıp fakülteleri istihdam için yeterli

Alvimedica’nın 2018 sonlarında başlamayı planladığı stent yatırımında hedef, ilerleyen yıllarda bu ürünün tüm teknolojik altyapısının Türkiye’ye gelmesini sağlamak. Bunun özellikle sağlıkla bağlantılı mühendislik kollarında nitelikli işgücüne istihdam imkanı doğuracağını belirten Leyla Alaton, gerek stent gerekse kalp kapakçığı üretim teknolojisinde uzun yıllar çok sayıda çalışana ihtiyaç duyulacağını vurguladı. Alaton, yatırımla ilk etapta 300 nitelikli personelin istihdam edileceğini, bu kapsamda Türkiye’deki tıp fakültelerinin ve ilgili mesleki eğitim veren kuruluşların yeterli olduğunu ifade etti. Alaton’un verdiği bilgiye göre Çatalca’da yapılacak her iki yatırımla toplam 4 bin kişiye doğrudan istihdam sağlanacak, bunun dolaylı istihdama katkısı ise 14 bini bulacak. Yatırımın en önemli ayağı olan nitelikli personel konusunda Ekonomi Bakanlığı’nın sektörün isteklerini dikkate aldığını ve yatırımcıya destek verme konusunda gerekli işlemleri yaptığını vurgulayan Alaton, “Nitelikli Personel Desteği bence teşvik kapsamındaki firmalar için sağlanan en önemli katkı olacak” dedi.