TARİŞ kooperatifçilik için yeniden yapılanacak

İSTANBUL -  'Kooperatifleşme', üreticiyi korurken, ulusal sermayenin güçsüz kalıp, erimesini önleyen ve küresel kriz dönemlerinde de ekonomiyi domino etkilerinden koruyan bir örgütlenme modeli. Avrupa Birliği’nin tarımsal ve gıda alanındaki üretim ve pazarlamasında yüzde 50 ve üzerinde pay sahibi olan kooperatifçilik, Türkiye’de hala zor zamanlar yaşıyor. Bazı kooperatifler kapanıyor, etkin stratejiler geliştiremeyen kooperatifler de küçülüp, gücünü yitirme riski yaşıyor.

İşte Ege Bölgesi’nde 32 kooperatifte 28 bin ortağa sahip olan TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği de, Türkiye’de kooperatifçiliğin gelişerek, AB düzeyine ulaşabilmesi için Strateji Belgesi 2014-2018’i yayınladı. Strateji Belgesi, TARİŞ özelinde kooperatifleşmenin üreticilere ve Türkiye ekonomisine katkısının artırılması için çok sayıda önlem ile adımı içerirken, Türkiye’deki diğer kooperatifler için de etkili bir yol haritası sunuyor.

TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, Türkiye’de kooperatifçiliğin AB düzeyine ulaşabilmesi için hazırladıkları Kooperatifçilik Stratejisi’nin kooperatifçilik bilincinin tabana yayılması ve kooperatifçiliğin Türkiye ekonomisine daha etkin katkı yapabilmesi için etkili bir belge olduğunu söylüyor. Strateji Belgesi’ni Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na da sunduklarını dile getiren Çetin, Bakanlık’tan da bu çalışmaları nedeniyle bir Teşekkür Belgesi aldıklarını belirtiyor.

Çetin, TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği’nin 2000 yılı özerkleşme süreci öncesinde Türkiye’de tarım satış kooperatifçiliğinin karşı karşıya kaldığı riskleri önceden gördüğünü ve bu riskler karşısında stratejiler geliştirdiğini hatırlatıyor. Çetin, kooperatifçiliğin evrensel bir yapı olduğunu kaydederken, bu noktada da kural ve uygulamalarının da evrensel olduğunu vurguluyor. Çetin, 2000 yılından bu yana yürüttükleri tüm çalışmalarda dünya kooperatifçiliği örneklerini de esas alan uygulamalar içinde olduklarını söylerken, özellikle zeytin ve zeytinyağı kooperatifçiliğinde öne çıkan İspanya’da mevcut uygulama ve örnekleri de inceleyen çalışmalar yapıldığını ve bunların da ilgili Bakanlıklar ve hükümet yetkilileriyle de paylaşıldığını kaydediyor. Çetin 2000 yılından bu yana gerçekleştirdikleri uygulamaları ve bu süreçte yapılanları özetle şöyle anlatıyor:

“Özerkleşmeyle birlikte tüm bağlı kooperatiflerimizin tesisleşmesini sağladık. Profesyonel yönetilen bir pazarlama satış ağı kurduk. Birlik organizasyon yapısında ise piyasa şartlarına uyumlu değişikler yaptık. Ayrıca kooperatif ortaklarımıza, bulundukları köylerde ve birlik merkezindeki tesislerde düzenlenen etkinliklerle ‘yeniden yapılanmanın’ en önemli ayağı olan ama hiç bir şekilde uygulanmayan eğitim faaliyetlerini gerçekleştirdik. Bu yolla Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı sektörünü yönlendiren ‘üretici birliği’ konumumuzu güçlendirdik.”

Strateji Belgesi’nde hangi adımlar planlandı?

“Bu strateji belgesiyle gelişmiş ülkelerin tarım satış kooperatifçiliği idealine ulaşmayı hedefliyoruz” diyen Çetin, belgenin diğer kooperatifler için de yol gösterici olacağını umduğunu vurguluyor ve strateji belgesinin ana adımlarını şöyle aktarıyor:

Birlik bünyesindeki kooperatifçilik anlayışı geliştirilerek, "Ortak, Kooperatif, Birlik" ağ yapısı güçlendirilecek. Bunun için ortakların ve kooperatiflerin kooperatifçilik bilincini ve ürün alım sürecinin verimini artırmaya yönelik şu çalışmalar gerçekleştirilecek:

-    Ortaklara kooperatifçilik eğitim programları.
-    Başarılı kooperatifçilik uygulamaları için ulusal ve uluslararası kuruluşlarla temaslar.
-    Kooperatiflerin ortaklarıyla temas sıklığını artırmaya yönelik projeler..
-    Genç ortak ve kadın ortak sayısının artırılması...
-    Elektronik ortamda “ortak” veri tabanı oluşturulması…
-    Kooperatiflerin etkin ürün alımının sağlanması…
-    “Ortak, Kooperatif, Birlik" arasında eşgüdümlü çalışan Kurumsal Kaynak Planlama sistemi kurulması.
-    Ürün alım sürecine ilişkin "Performans Değerleme Sistemi" oluşturulması.

Strateji Belgesi 2014-2018’de kooperatiflerin ve birliğin kaynaklarını daha etkin ve verimli kullanmalarını sağlayacak bir yapılanmaya gidilmesi de öngörülüyor. Kooperatiflerin işletme yönetimi becerilerinin geliştirilmesi ve kurumsal yönetim kapasitelerinin artırılması için de şu çalışmalar planlanıyor:

-    Kooperatif yönetici ve personeline bütçe, planlama, pazarlama, proje yönetimi, organizasyon yönetimi eğitimleri verilmesi.
-    Kooperatiflerde planlama, bütçeleme ve karlılık analizleri yapılmasına yönelik sistem kurulması.
-    İç denetim ve performans denetiminin yapılması.
-    Strateji Belgesi’nde yer alan projelerin gerçekleştirilmesi, uygulanması, gerçekleşmelerin izlenmesi ve yeni projelerin oluşturulması için Birlik bünyesinde ‘Strateji Geliştirme Birimi’ kurulması.
-    Kooperatiflerin ve bağlı ortaklıkların stratejik planla uyumlu, ‘Strateji Belgeleri’ geliştirmelerine destek verilmesi.
-    Birlik ve bağlı ortaklarda planlama, bütçeleme ve karlılık analizleri yapılmasına yönelik sistem kurulması.
-    Birlik ve bağlı ortaklıklarda iç denetim ve performans yönetim sistemleri oluşturulması.