Soma kârlılıkta Apple ile yarışıyordu!

BURAKHAN VAROL

İSTANBUL - 301 madencinin hayatını kaybettiği Soma’daki maden kazasıyla ilgili hazırlanan rapor, facianın göz göre göre geldiğini kamuoyuna tekrar gösterdi. Raporda, planlanandan 2.5 kat daha fazla üretimin yapıldığı madenin kârlılık oranıyla da dünyanın önde gelen teknoloji şirketleriyle yarıştığına dikkat çekildi. Tonu 70 liraya mal edilen kömürün Sosyal Yardımlaşma Fonu’na bile 300 liradan satıldığı belirtildi.

Soma faciasından 8 ay sonra Boğaziçi Üniversitesi Soma Araştırma Grubu tarafından hazırlanan rapor, kaza konusundaki çarpıcı detayları bir kez daha gözler önüne serdi. Büyüme ve kalkınmanın aynı anlamda kullanılmamasının gerektiğine dikkat çekilen raporda, madende planlanandan 2.5 kat daha fazla üretim gerçekleştiği ve ocaktaki sıcaklığın kazanın gerçekleştiği güne kadar arttığı bildirildi. Soma’dan çıkartılan kömürün kârlılık oranıyla da dünyanın önde gelen teknoloji şirketleriyle yarıştığı belirtildi. Doç. Dr. Nuri Ersoy, tonu 70 liraya mal edilen kömürün sosyal yardımlaşma fonuna dahi 300 liradan satıldığını söyledi. Raporda kârlılık oranıyla ilgili çarpıcı bir tespite de yer verildi. Raporda Soma, Eynez ocağının ruhsat sahibi Türkiye Kömür İşletmeleri’nin (TKİ) 2012 faaliyet kârlılığının yüzde 26.5, katma değerli yüksek teknoloji ürünleri imal eden Apple’ın kârlılık oranının ise yüzde 26.7 seviyesinde olduğu ifade edildi. TKİ’nin, 2012 yılında 3 milyar 183 milyon lira satış geliri sağlarken, 842 milyon lira esas faaliyet kârı elde ettiğine dikkat çekildi.

Facia ‘geliyorum’ dedi

Soma faciasının ortaya çıkacağının çok önceden, tutulan raporlarda görülebileceğini aktaran Doç. Dr. Ersoy şunları söyledi: “Bu kazanın meydana gelme olasılığı ‘çok yüksek’ olarak raporlanmış. Ancak üretim aynı hızda devam etmiş. Bilirkişi raporunda Soma, Eynez yeraltı madeninden çıkartılması planlanan maden 1 milyon 500 bin ton iken; geçen yıl 3 milyon 500 bin ton maden üretimi gerçekleşti. Büyük facia öncesinde de madende çok sayıda kaza meydana gelmiş. 22 derece maden sıcaklığı kazanın meydana geldiği tarihe doğru sürekli artış göstererek 45 dereceye ulaşmış. Burada ciddi bir sorunun olduğu bilinmesine rağmen önlem alınmadığını görüyoruz.” Karşılarına çıkan tabloyu sistematik bir körlük olarak algıladıklarını ifade eden Ersoy, “Bu işin içinde olanlar böyle bir facianın yaşanacağını göremiyor. Üretim baskısıyla 1.5 milyon ton planlanmış alanda 3.5 milyon ton üretim yapılıyor. Bunu denetleyecek kamu kuruluşu da buna hiç ses çıkartmıyor ve üretilen kömürü alıyor” dedi.

‘Büyüme ve kalkınma farklı şey’

Raporun kamuoyuna tanıtımı için önceki gün Soma’dan geldiğini belirten Prof. Dr. Fikret Adaman da travmayı yaşayan ailelerle halen görüşmelerinin sürdüğünü söyledi. Türkiye’de ‘büyüme’ ve ‘kalkınmanın’ eş anlamlı kullanıldığını belirten Adaman, “Ülkede bir büyüme fetişizmi olduğunu saptadık. Bu saptama Türkiye’ye has değil dünyada da var. Büyümeye odaklanma, büyüme odaklı bir politika konusunda suçu siyasetçilere de atmamak lazım. Türkiye’de büyümeye odaklı olarak maliyetleri en aza indirirken, alınacak önemleri de yeteri kadar büyüdükten sonra hallederiz mantığıyla yaklaşıyoruz” diye konuştu.

‘Benim babam niye ölmedi!’

Hayatta kalan madencilerin ve ailelerin desteğe ihtiyacı olduğunu belirten Prof. Dr. Fikret Adaman, “Soma’da madende hayatını kaybetmiş ailelerin çocuklarına birçok oyuncak gönderildiği için babası halen hayatta olan bir çocuğun ‘Benim babam niye ölmedi. Diğerlerinin çocuklarına sürekli hediye geliyor’ dediğini duydum” açıklamasında bulundu.