Satın alacak gıda şirketi arıyoruz

Özlem ERMİŞ BEYHAN

DÜNYA - Gıda, son dönemin en ilgi çeken yatırım alanlarından biri. Birbiri ardına şirketler kuruluyor, kurulan bu şirketler sahip oldukları potansiyeli ortaya çıkaracak kadar hayatta kalabilmek için finansal kaynak ve ortak arayışına giriyor. İşte Esas Holding'in Gıda Grubu Başkanı Babür Çelebi tam da bu şirketleri arıyor. "Gıda sektöründe yatırım yapacak şirket arıyoruz, iştahlıyız" diyen Çelebi sektörün Holding için önemini, "Kurucumuz Şevket Sabancı'nın gıda sektörüne özel bir ilgisi, sevgisi var. Bu nedenle holding genelinde 25 milyon eurodan küçük işlere ortaklık yapılmazken, gıdada bu limiti 10 milyon euroluk işlere kadar geri çektik" sözleri ile ortaya koyuyor.

Hızlı tüketim ürünleri alanında daha önce Unilever, Evyap, Ülker gibi dev şirketlerde üst düzey yöneticilik yapan Babür Çelebi bugün Esas Holding'in gıdadaki işlerini yönetiyor. Havacılık, gıda, sağlık, perakende, eğlence ve gayrimenkul sektörlerinde faaliyet gösteren holdingin 2012 cirosu 3.2 milyar TL. Bu rakamın bu yıl sonunda 3.5 milyar TL'ye ulaşması hedefleniyor. Gıdada holdingin en büyük işi paketli kuruyemiş markası Peyman. 400 milyon TL'lik gıda işinin yüzde 75'i Peyman'dan geliyor.

Düdüğü öttüremezsen, kaybedersin

Gıda sektörü çok cazip ancak zor bir alan. İyi bir ürün üretmek, iyi paketlemek yetmiyor, tüketiciye doğru şekilde ulaştırabilmek ve uzun nefesli olup dayanabilmek gerekiyor. "Elinizde bir düdük var ve öttüremezseniz kaybediyorsunuz onu" diyor Çelebi. Esas Holding işte şimdi elinde o düdük olup da tam da nefesi yetmeyenleri, potansiyel vadeden şirketleri arıyor. Çelebi, "Bizim aradığımız, gıdada işini bilen, seven, markası olan küçük, KOBİ boyutunda firmalar. Kısa zamanda kendini göstermek isteyip ancak bunun için yeterli finansmanı olmayan şirketler... Biz onların elinden tutup hem kurumsallaştırıp hem de finansman açısından güçlendirmek istiyoruz" diyor.

Trakya Çiftliği'ni neden sattı?

Esas Holding'in fon benzeri bir yapısı var. Bir işe girdiği zaman onu geliştirip büyütüp ya satmak ya da halka arz etmek istiyor. Fonlardan tek farkı ise Çelebi'nin deyimiyle "Biz patronların parasını yönetiyoruz, fark burada. Bizi sıkıştıran yok, bir şirkette isten 5 isten 10 yıl kalırız ama 20 yıl değil" diyor. Pegasus'un 8 yıl sonra halka arz edilmesinin ardında da işte bu yapı var. Peyman'ı da satma ya da halka açma planı var. Çelebi, "İyi bir fırsat olursa bu şirketten de çıkabiliriz. Değerli bir markamız" diyor.

Esas Holding geçtiğimiz dönemde gıdada 2 şirketteki ortaklığını sonlandırdı: Trakya Çiftliği ve City Farm'daki hisselerini sattı. Peki gıdada bu kadar iştahlı olan bir şirket neden bu yatırımlardan çıktı? Babür Çelebi anlatıyor: "Trakya Çiftliği'nde Fransız Bongrain firmasıyla yüzde 50 ortaktık. Krem peynir benzeri ürünler üretiliyordu. Biz bu işin know how'ını Fransız ortağımızdan alıyorduk. Türkiye'de Trakya Çiftliği süttozundan peynir üretirken, Bongrain son derece geleneksel ve tamamen sütten peynir üreten bir şirketti. Trakya Çiftliği'ni o yapıya dönüştürecektik. Fakat Fransızlarla anlaşamadık hedefler konusunda. Yoksa işin cazibesi çok fazlaydı. Fransızlar işe daha uzun vadeli baktı. 20 yıl sonrayı planlıyorlardı. Biz ise 5-7 yıl sonrasını görmek istedik. Olmadı." Trakya Çiftliği'ni, satın aldıkları kişiye geri satmış Esas Holding. Ancak peynir üretimine Esas'ın ilgisi hiç de azalmamış. Çelebi, "Peynirde arayış içindeyiz, görüştüğümüz şirketler de var. Yeni bir ortaklık peşindeyiz. Butik şirketlere bakıyoruz" diyor. Yoğurtta ise Esas, Çoban markası ile üretim yapmayı durdurdu, bu firmada fason üretim yapıyor. Bu alanda yeni bir yatırım planlanmıyor.

Organikte zamanın öncesindeydik

Esaslı'nın gıdada çıktığı işlerden biri de City Farm. Bu satışın hikayesi de ilginç. Organik gıda şirketini 2009'da satma kararı vermiş Esas ve o dönem holdingde Babür Çelebi'nin koltuğunda oturan Gıda Grubu eski Başkanı Ayhan Sürmeli, "Madem satacaksınız bana satın" diyerek profesyonellikten üreticiliğe adım atmış. Çelebi, "City Farm biraz zamanının öncesinde bir işti. O da uzun vadeli bir işti. Sürmeli Unilever'den de arkadaşım, mantıklı bir iş yaptı" diyor.

Çiftlik yatırımı düşünmüyoruz
 
Esaslı markası ile et ürünlerini işleyip satıyor firma. Yerel marketlerde yer alıyor ürünler, istenilen sonuçlar alınırsa alan geliştirilecek. Ayrıca Metro marketlerine private label üretim yapılıyor. Et işinin önü açık ancak Esas Holding bir çiftlik kurmayı düşünmüyor. Çelebi, "Çok değişkeni olan bir iş. Sürdürülebilir olması için mutlaka yem de üretiyor olmanız gerekiyor. Türkiye malesef Avrupa için hastalıklı ülke kapsamında, bizden et almıyorlar" diyor. Esas işte bu nedenle farklı bir proje kurgulamış: Türkiye'de ilk kez ithal eti işleyip AB'ye ihraç etmek için başvuruda bulunmuş. Gıda Bakanlığı'nda konunun değerlendirildiğini, Avrupa'dan bir heyetin gelip tesislerini denetleyeceğini anlatan Çelebi, "Bunu biz başlatıyoruz. Diğer şirketler de yaparsa yepyeni bir pazar oluşmuş olacak" yorumu yapıyor.

Çelebi, işlenmiş ürünlerde et ve tavuk ürünlerinin ayrılmasına dair tebliğ sonrası sektörde merdiven altı ve standart dışı üretim sıkıntısının ortadan kalkacağını düşünüyor. Bu, Çelebi'ye göre rekabetin koşullarını çok daha rasyonel hale getirecek.
Esas Holding ev dışı tüketim alanında da faaliyet gösteriyor. ABD'de ev içi tüketimin yarısına yaklaşan bu pazarın payı Türkiye'de ise yüzde 10 seviyesinde. Esas Holding'in Bonservis şirketi, firmalara gıda ürünleri dağıtımı yapıyor. Bu alanda müthiş bir büyüme potansiyeli olduğunu anlatan Çelebi, "Sadece öğle yemeklerini düşünseniz çok büyük bir pazar ortaya çıkıyor. 25 milyar dolarlık bir ev dışı tüketim olduğu belirtiliyor ancak bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin cirosu 4 milyar doları geçmiyor. Şimdi Ev Dışı Tüketim Derneği, bu alanda net rakamları ortaya koyacak bir araştırma yaptırıyor. Böylece ilk kez sektörün büyüklüğü de tespit edilecek" bilgisi veriyor.

Gıda perakendesinde imza yakın

Esas'ın peşinde olduğu bir diğer yatırım ise gıda perakendesinde. Kentucky Fried Chicken ve Pizza Hut markalarını aldıklarını ancak daha sonra iki markanın ABD'deki asıl sahibi kendisi Türkiye'ye gelmek isteyince haklarını devrettiklerini anlatan Çelebi, "Bu alandaki iştahımız da son sürat devam ediyor. Buradaki bir zinciri alabiliriz- yerli ya da yabancı. Yeni bir marka da getirebiliriz" diyor. Belli ki yıl sona ermeden gıda perakendesinde 'Esaslı' bir satın almanın haberini de vereceğiz.

"Elma-ceviz-limon-badem bahçesi kurmak son dönemin en çok konuşulan işleri. Doğru yapılan tarıma, eğer bekleme sabrınız varsa bence girilir. Ama bekleyeceğiniz gücünüzün olması lazım. Gıdada büyük fırsatlar var. "

"Giriş parasını verdikten sonra istediğiniz markete girersiniz. Girdikten sonra da markayı tutundurmanız lazım. Eğer pazar payınız 6 ay içinde artış göstermezse çıkarılırsınız, giriş paranızı da alamazsınız."

Suriye olayları sonrası bölgeye ihracatımız durdu

Esas Holding Gıda Grubu, Suriye olayları sonrası ihracatta önemli bir pazar kaybetmiş. Irak'a ihracat bile etkilenmiş. Bölgeye Esaslı markası ile işlenmiş et ürünleri, Peyman markası ile de kuruyemiş satan şirketin ihracatı durma noktasına gelmiş. Babür Çelebi, "Çok etkilendi ticaretimiz, muhtemelen düzelir ama şu anda bir geçiş dönemindeyiz" diyor. Çelebi, bu pazar kaybını iç pazarda büyümeyi artırarak karşılama yoluna gittiklerini belirtiyor.

Daha çok satılsın diye asla kapanan paket yapmayan var

"Peyman'dan çok memnunuz. Daha beğenmeyene rastlamadım. Son olarak ayakta duran ve açılıp kapatılabilir paketler yaptık. Bunlar hep yatırım. Benim bildiğim bir şirket örneğin asla zip paket yapmaz, çünkü açılınca bitsin ister ki bir tane daha alınsın. Bu başka bir yaklaşım. Çekirdek, Türkiye'de en çok tüketilen kuruyemiş. Bizim tüm çeşitlerimiz satılıyor. Kuru eriğimiz çok beğeniliyor. Özel getiriyoruz onu yurtdışından. Yeni ürünler için de araştırma yapıyoruz."

Yüzde 20 büyüme var karlılık zamlara takıldı

Esas Holding Gıda Grubu, 2012 için yüzde 20'lik bir büyüme hedefi belirlemiş. Çelebi bu oranın tutacağını ancak aslolanın büyüme değil karlı büyüme olduğunu söylüyor. Peki karlılıklar ne durumda? Çelebi, karlılığın da iyi seviyelerde olduğunu ancak kuruyemişte son dönemdeki fiyat artışlarının karlılığı etkilediğini belirtiyor. Özellikle fıstıkta stok tartışmaları son dönemde gündeme geldi. Çelebi, "Üreten insanlar biliyor, o yıl az mahsül olduysa biraz malı elinde tutarsa fiyat artacak. Bu çok normal ama fiyat artışı bizi direkt etkiliyor" diyor.

Yabancılar frene bastı birkaç haftaya netlik olur

"Dolar yoyo gibi, bir inip bir çıkıyor. Öngörüler kayboldu. Merkez Bankası Başkanı 1.92 olacak diyor. Kimse ne olacağını bilmiyor. Amerika'nın bu ucuz kredi, para genişleme prgrogramı netleşecek, Ortadoğu'da savaş olmayacak ve bizim faiz oranlarımız da yukarı çıkacak ki biz yeniden dengeye gelelim, Ama Merkez Bankası Başkanı Başçı faiz artmayacak diyor, onun için döviz artıyor. Kimse bilmiyor şu anda ne olacağını. Biz bankacılardan tahminler alıyoruz. Onların hiçbirinin tahminin tutmadığını gördüm. Çünkü onlar da bildikleri doğrultusunda tahminler yapıyorlar. Şu anda bir geçiş dönemindeyiz. Birkaç haftaya kadar hem Ortadoğu'da neler olacağı hem de FED'in bundan sonraki oyun planı netleşmeye başlar ve işler biraz daha öngörülebilir olur. Tabii yerel seçimler geliyor. Genişleyen bir ekonomi mi planlanacak yoksa bütçeye sadık mı kalınacak... Bunlar önemli. En tedirgin eden şey belirsizlik. Bu öngörülemezlik yabancı yatırımcıların Türkiye ilgisinde de etkili oldu. Herkes bir frene bastı ama el frenini çekmediler. El frenini de çekerlerse o zaman fena..."