O artık bir melek CEO

Hasan Aslanoba, birçok gencin internet girişimcisi olmasında etkili olan melek yatırımcı. 2013-2015 döneminde Türkiye’deki tüm yeni girişimlere konan finansmanın yüzde 38’ini tek başına sağladı. “Aslanoba etkisi” diye bir kavramın oluşması da işte bu yoğun yatırımları sonrası oldu. Çünkü o yatırım yapmayı bıraktığı halde estirdiği rüzgarın etkisi hala devam ediyor. Hasan Aslanoba şimdi 5 yıl sonra yeniden CEO koltuğuna oturdu. Bu kez kendi girişimi; Webnak’ta.

Hasan Aslanoba, 1963’de Bursa’da doğdu. İstanbul Üniversitesi’nde işletme eğitiminden sonra, San Diego National University’den, MBA diploması aldı. 1990’da Bursa’da aile şirketi Erikli Su’da CEO olarak çalışmaya başladı. 2006’da, pazar lideri konumuna getirdiği Erikli Su ile Nestle Waters arasında Türkiye ortaklığını gerçekleştirdi. Ortaklıktan ve CEO’luktan 2012’de ayrıldıktan sonra, tamamen internet tabanlı iş modellerine odaklandı. 2017 Nisan ayı itibariyle, toplam 80 internet şirketine 75 milyon dolar yatırımı bulunan Aslanoba’nın yatırımlarından bir bölümü şöyle: Bitaksi, Modanisa, İninal, Vivense, BuldumBuldum, Modacruz, Düğün, Meal Box, Sinemia, Obilet, Insider, Connected2.me, FırsatBuFırsat, MobilOtoServis, Kapgel, Webrazzi, Etohum, Doktor- Sitesi, Volt, Tapu, Infodif, Always- Fashion, Zet, Hotelrunner, Hemen- Kiralık... Hasan Aslanoba ile yatırımlarını ve yeni görevini konuştuk.

2017’de startup’lara yatırım daha iyi olacak

- Erikli’deki ortaklığınızı bitirdikten sonra melek yatırımları için 20 milyon dolarlık bir bütçe belirlemişsiniz ...

2012'de Erikli’deki yatırımımdan çıktım. 6 ay hiçbir şey yapmadım, sadece insanlarla tanıştım, görüşmeler yaptım, araştırdım, okudum. Büyük bir dijital dönüşüm olacağını görüyordum. Bu dönüşümün bir parçası olabilmek için tamamen afaki olarak 20 milyon dolarlık bir bütçe belirlemiştim. Ama sonra bu rakam arttı.

- Ve bu sayede melek yatırımcı olarak çok öne çıktı isminiz....

Ben çok dikkat çektim, çünkü Türkiye’de start-up’lara yatırım çok düşük seviyede. Türkiye’de startup’lara 2013’de 66 milyon; 2014’de 39 milyon; 2015’de 64 milyon; 2016’da ise 67 milyon dolar yatırım yapıldı. Global yatırım miktarında, milli gelir payımıza, yani yüzde 1’e ulaşmak için bile, teknoloji şirketlerimize yapılan yatırımın 20 kat artması gerekiyor. Benim yatırımlarım, toplam rakam çok düşük olduğu için dikkat çekti. 2013-2015 yıllarında Türkiye’deki startup’lara toplam 169 milyon dolarlık yatırımın yüzde 38’ini yani 64 milyon dolar yatırımı tek başıma yaptım. O 3 yılda ister istemez Aslanoba etkisinden söz edildi.

- Siz tüm melekleri tanıyor musunuz Türkiye’de?

Eskiden tanırdım ama artık tanıyamıyorum. Son iki yılda çok sayıda yeni isim melek yatırımcı oldu. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ünlü isimler artık melek yatırımcı oluyor. Ben 2016’da sadece 1 milyon dolarlık yatırım yaptım ama Ortadoğulu fonların da etkisiyle toplam yatırımda yılı aynı seviyede kapattık.

- 2017 nasıl geçer sizce?

Ben çok daha iyi olacağını dünüyorum. Artık firmalar daha da büyüyor ve private equity’lerin de ilgisini çekmeye başlıyor.

- Ülkenin ekonomik performansı, notu yatırımı etkilemez mi?

İnternet işlerinde çok etkilemiyor. İnternet şirketleri farklı iş modelleri ile sürüden ayrı hareket ettikleri için bu tip dönemlerde yatırım çekmede çok daha avantajlı oluyorlar.

- Yatırımlarınızdan oluşan fon ne kadar değerlendi bu süreçte?

Bugün 80 şirkette 75 milyon dolarlık yatırımım var. Muhafazakar bir değerlemeyle bile, portföyümün bugünkü toplam değeri 88 milyon dolar çıkıyor, yani şimdilik yüzde 17’lik değer artışı söz konusu. Fonların değeri ilk yıllarda düşer çünkü portföyde başarısız olan girişimler elenir. O yüzden vintage derler. Ama hokey sopası etkisi vardır. Önce değer düşer, sonra artar. Benimki de henüz 2.5 yıllık, yeni bir fon.

Bazı girişimlere yatırım yapamıyoruz, kabul etmiyorlar

- Batanlar da olmuş yatırımlarınızdan?

16 tanesi battı ya da hissemi kurucusuna bedelsiz geri verdim. Bundan bir şey olmaz diye düşünüp çıktık o işlerden. Örneğin Tazedirekt müthiş büyüyordu ancak bir süre daha sabretmem gerekiyor, sermaye bulmam gerekiyordu. Önemli bir şahsi servetimi riske etmem gerekiyordu. Bunu göze alamadım. Migros sadece markayı, yazılımı satın aldı. Bundan sonra başarılarıyla gururlanacağım.

- Bir hayal kırıklığınız var mı?

İncir. Çok inanmıştım ama makro ekonomik koşullardan çok etkilendi. Çin’e mi Hindistan’a mı açılsak derken...

- Hangi girişimlere asla yatırım yapmazsınız?

Bilmediğim işe yatırım yapmam. Oyun örneğin, çok başarılı örnekler hep önümden geçip gitti.

- Çocuklarınız ne diyor melek yatırımcılığınıza?

Çok gururlanıyorlar, onların dünyasında çok kullanılan şirketlerin ortağı olmam havalı bir şey onlar için.

- Sizin ABD’de de yatırımlarınız var değil mi?

Evet, ortak olduğum 80 girişimin 35’i ABD’de. Son olarak yapay zeka girişimlerine yatırım yapan bir fona katıldım. ABD’deki yatırımlarım genelde küçük yatırımlar, 100 bin dolar ile 250 bin dolar arasında değişir. 50 bin dolar yatırdıklarım bile var.

- Neden o kadar düşük?

Ben 100 yatırmak istiyorum ama çok talep olduğu için kabul etmiyorlar, “Ancak 50 bin dolar olabilir” diyorlar. Bazı girişimlere direkt giremiyoruz. Sendikasyonlar üzerinden, çok tecrübeli bir melek yatırımcının kurduğu özel fonlar üzerinden yatırım yapabiliyoruz. Örneğin ben Uber’in rakibi Lyft’in yatırımcısıyım. 3 milyar değerlemede girmiştim şimdi 7 milyar dolara geldi. Ona direkt değil işte böyle bir fon üzerinden girebildim örneğin. O aracı da yüzde 20 başarı primi alıyor.

- Şimdi kendi girişiminiz Webnak’ın başına geçtiniz. Bu iş modeli ile ilgili bilgi verir misiniz?

Bu, biTaksi gibi ama b2b bir iş. Rakiplerimizden temel farkımız, özellikle mobil teknolojileri iş yapış süreçlerimize entegre ediş yöntemimizle ilgili. Cep telefonuna Webnak uygulamasını indirmiş ve üye olmuş geniş kamyoncu ağımız sayesinde, yükünü taşıtmak isteyen şirketlere uygun fiyatlı, hızlı ve yüzde 100 sigortalı hizmet sunuyoruz. Müşterimiz sadece bizimle muhattap oluyor; tüm fatura ve ödeme işlemleri üzerimizden geçiyor.

- Bu sizin iş fikriniz değil mi?

Evet, Erikli Su günlerinden beri aklımda. Tamamen ihtiyaçtan doğmuş bir fikir. Özellikle suyu en çok sattığımız ilkbahar ve yaz aylarında uygun fiyatlarda nakliye işimizi yapacak güvenilir kamyoncu bulmakta büyük sıkıntımız oluyordu. Webnak’ta, öncelikle KOBİ’leri hedefliyoruz; çünkü yüksek hacimde çalışmadıkları için yüklerini taşıtmak istediklerinde fiyat ve kalite olarak iyi hizmet alamadıklarını gözlemledik. KOBİ’ler özellikle yüzde 100 sigortalı taşıyor olmamıza büyük ilgi gösteriyor, ayrıca Webnak’ın fiyat ve hizmet kalitesinden de çok memnunlar.

Eski ekonominin kurumları girişim sermaye fonları kurmalı

- Türkiye’nin bir girişimciler cenneti olması için tüm yetki sizde olsa neler yapardırız?

Hala para eski ekonomi karar vericilerinde. Bizim yeterince internet zenginimiz yok. Hem sermaye sahibi hem de dijital akıllı insanların sayısı arttıkça girişim ortamı daha da artıyor. Türkiye’nin şartları nedeniyle girişimcilere Avrupa ve ABD’den sermaye gelmiyor. Rusya ve Ortadoğu’dan damlıyor diyeyim. Girişimlere fon akışı için kurumsal venture capitallerin kurulması gerek. Dünyada bu trend çok güçlü. Eski ekonominin kurumlarının kurduğu girişim sermaye fonlarının devlet tarafından desteklenmesi lazım. Bu fonların yöneticilerinin seçimi çok önemli. Doğru filtrelemeyi yapabilecek kişiler seçilmeli. Türkiye’de yoksa yurtdışından bu beyinler getirilmeli. Eski ekonomideki paranın girişimlere akabilmesinin desteklenmesi gerek. İkinci olarak iletişim vergileri düşürülmeli ve herkesin cebine akıllı telefon girmeli. Üçüncü olarak çok sayıda mühendise ihtiyacımız var. Son olarak idarecilerin bu konulardaki bilgisizliğini kabul edip bu dünyayı öğrenmeye açık olması gerekiyor. ‘Gençler biraraya gelmiş birşeyler yapıyor’ diye bakıyorlar. E-ticareti küçümsüyorlar. Bakış açısı değişmeli.

BiTaksi önce beni reddetti, uğraştım ve yatırımcısı oldum

- Sizin yatırımınızı istemeyen bir girişimci oldu mu?

BiTaksi oldu ama ben uğraştım ve yatırımcısı oldum.

- Neden istemediler?

Kurucusunun kendine güveni çok yüksekti ve peşinde çok yatırımcı vardı. Nazım Salur önce “Bu sucu, ne anlar bu işten” diye düşünüyordu herhalde. 2013 yılıydı. Ben önceden düşünmüştüm işi, kendim yapmak istiyordum. Sonra bir arkadaşım gönderdi “Bak senin düşündüğün işi yapmışlar” diye.

- Ne zaman yatırım yaptınız?

Ben ilk yatırımcısıyım. En erken aşamada 8 milyon dolar olarak değerleyip 2 milyon dolar yatırım yaptım. Daha ortada hiçbir şey yokken yüzde 20 hisse aldım. Şimdi 100 milyon dolar değerlemesi var.

- Ama o değere gelebilmesinde sizin 2 milyon dolarınızın büyük katkısı var değil mi?
Bu ülke ekonomisi açısından da çok değerli... Ben burada bir sanatçının gururunu ve mutluluğunu yaşıyorum gerçekten. O şirketler bir başarıya ulaşırken siz de bunun önemli bir parçası oluyorsunuz. Ama elbette asıl olan, birincil başarı faktörü kurucudur.

Hiç pişman değilim ama...

- Potansiyeli en yüksek yatırımlarınız hangileri sizce?

Modanisa. İnancına uygun ama şık giyinmek isteyen tüm dünyadaki müslüman kadınlara ürün satıyor. Türkiye’nin en büyük ihracat yapan e-ticaret şirketi. Satışlarının yüzde 60’ı yurtdışına. Yüzde 24 ortağım ve portföyümdeki en değerli şirket Modanisa. BiTaksi çok hızlı büyüyor. Yeni BDDK lisansı alan Ininal. Bir dijital bankanın ortağı oldum Ininal ile. Vivense yine çok başarılı; mobilya üreticilerinden direkt tüketiciye satış yapan bir site. İsim vermeyeyim ama bir şirketime yaptığım yatırım bana bugünden toplam yatırımım üzerinde bir getiri kazandıracağını gösteriyor.

- Ekşi’de biri sizinle ilgili “kupon yatırır gibi yatırım yapıyor” yazmış...

Evet öyle yorumlar oluyor. Türkiye’de öyle bir girişimci potansiyeli var ki bir noktadan sonra kutup oluyorsunuz ve herkes size geliyor. Başlarda herkese olumsuz da olsa geri dönerdim, neden yatırım yapamayacağımı anlatırdım. Sonra baktım başa çıkamıyorum.

- Hiç pişmanlığınız oldu mu?

Hiç pişman değilim, herkese de tavsiye ederim. Ama belirli kuralları var. İmkanı olanların çok sayıda işe yatırım yapmasını ama öğrenerek, yavaş yavaş yatırım yapmasını tavsiye ederim. Eğer çok sayıda işe yatırım yapacak imkanları yoksa fonlara yatırım yapmalılar.

- Melek yatırımcıya teşvikler sizce nasıl Türkiye’de? Çok iyi, ama teşvikler değil, dijital dönüşüm artırıyor melek yatırımcı sayısını.

TÜRSAB keşke booking.com'a rakip Türk gençleri destekleseydi

- Dijital zeka çok önemli; eski ekonomi aktörleri sahip değil buna. Peki ben nasıl sahip oldum? Sürekli okuyorum, araştırıyorum, izliyorum. Hala öğrenmem gereken çok şey var.
- Bir ülke için kritik başarı faktörü Endüstri 4.0 olmayacak; önemli olan pazar yerlerini ele geçirmek, musluk başını tutmak... Alibaba , Uber gibi...
- Tursab’ın Booking.com tehlikesini önceden sezip bu alandaki start-up’lara yatırım yapıp kendi platformlarını geliştirmesi gerekirdi.
- Ülkeler dijital emperyalizm ile nasıl başedeceklerini bilemiyor şu anda. Teknoloji şirketleri bir süre sonra öyle bir hakimiyet kuracak ki onların sözleri geçmeye başlayacak.
- Yapay zeka tüm insanlığı değiştirme potansiyeline sahip. Dijital bilgiler ile makineler artık öğrenebiliyor ve patternleri anlamaya başlıyor. Bu daha buzdağının ucu. Dijital izlerimiz ile yalan hayatımızdan çıkacak ve siyaset, sosyal ilişkiler değişecek.
- Muhtemelen dünyanın en değerli şirketi yapay zekayı finansal işlemlerde kullanmayı beceren şirket olacak. Altın fiyatını, doların seyrini öngören şirket... Ya da bir şirket sağlık verilerinizi biliyor, üm patternleri inceleyip teşhisinizi koyuyor...

Aslanoba'ya göre iyi girişimci portresi
● Çok iyi eğitimli ve çok çok çalışkanlar. Çok zekiler, egoları çok yüksek. Biraz geçimsizler, uyaroğlu değiller, kafalarının dikine gidiyorlar. İnanılmaz istekliler. Başarılı olma konusunda çok tutkulular. Bana referans üzerinden gelen girişimlere daha dikkatli bakarım. Öyle bir göz oluştu ki artık kişinin bize attığı mailden bile bu dünyanın insanı mı değil mi ayrıştırabiliyoruz. Ben her ay en az 200 kişiyi geri çevirmek zorunda kalıyorum.
● İnsanlar biz fikirlere yatırım yapıyoruz sanıyorlar oysa biz ekiplere yatırım yaparız. Kritik başarı faktörü kurucu ekiptir. Büyük pazarda büyük sorunu çözen girişim ilgi çeker. Bizim görmediğimiz iş fikri kalmamıştır. Melek yatırımcı için ivmelenmiş, ürünle pazar uyumunun gerçekleştiği bir iş, büyük pazar, başarılı bir ekip önemlidir. Süper bir fikir bulan, yatırımcı bulabileceğini düşünüyor ama bu doğru değil.