İş Bankası'ndan dış ticarette bir ilk

Banu TÜRK

İSTANBUL - İş Bankası dış ticaret konusunda Türkiye'de bir ilke imza attı ve dış ticaretin yeni ödeme şekli olan BPO (Bank Payment Obligation-Banka Ödeme Yükümlülüğü) sistemini Türkiye'ye taşıdı. Uluslararası ticarette artan rekabet nedeniyle maliyet unsurundan kaçınan firmaların açık hesap işlemlerinin arttığına dikkat çeken İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat İnce, bu gelişmeler doğrultusunda International Chamber of Commerce-Milletlerarası Ticaret Odası'nın (ICC) yeni bir ödeme şekli oluşturduğunu söyledi. BPO adı altında kuralları belirlenen ve SWIFT sistemi üzerinden çalışan yeni ödeme şekline uyum sağlayan ilk Türk bankası olduklarını belirten İnce, dış ticaret ürünlerinde de yenilikçi banka olma özelliğini koruduklarını kaydetti.

Uluslararası kurallara tabi olan BPO, dış ticarette pratik bir ödeme uygulaması olarak nitelendiriliyor.

İnce, "Hızlı ve etkili bir şekilde ticaret yapma arayışları neticesinde, dünya ticaretinde akreditifli ödeme şeklinin görece azaldığı açık hesap işlemlerin arttığı gözlemlendi. ICC tarafından, hem hızlı hem de banka garantisi sağlayan, teknolojiye dayalı BPO adlı yeni bir ödeme şekli oluşturuldu ve yeni ürünün kuralları 'Uniform Rules for Bank Payment Obligations/Banka Ödeme Yükümlülüğü'ne İlişkin Bir Örnek Kurallar' broşürü olarak yayımlandı" dedi.

BPO nedir?

BPO (Bank Payment Obligation) veya dilimize çevrilebilecek haliyle "Banka  Ödeme Yükümlülüğü" banka garantili olmayan ödeme yöntemleri (Mal mukabil, vesaik mukabili ödeme vs) için banka güvencesi ve geniş  finansman imkanları sağlayan yeni bir bankacılık ürünü. BPO kısaca açık hesap (Mal Mukabili) ve belgeli tahsil (Vesaik Mukabili) gibi ödeme yöntemleri için banka güvencesi getiriyor.

BPO’nun ortaya çıkış sebebi olarak ticareti kolaylaştırma, elektronikleştirme, kağıdı ortadan kaldırma, güvence sağlama ve basitlik olarak özetlenebilir.

BPO yeni ICC Kurallarında (URBPO) şu şekilde tanımlanıyor: "Yükümlü Banka'nın elektronik ortamda Lehtar Banka'dan aldığı verileri Oluşturulmuş Veritabanı (Established Baseline) de belirlenen şartlar ile uygunluk sağlaması üzerine Lehtar Banka'ya ödeme yapacağına, vadeli ödeme yükümlülüğüne gireceğine ve belirlenen tutarı söz konusu vadede ödeyeceğine ilişkin geri dönülmez ve bağımsız bir taahhüt."

Bu tanımlamaya göre yükümlülüğe giren banka, alıcının  bankası olabilir de olmayabilir de. Ancak Lehtar Banka'nın her zaman satıcının bankası olması gerekiyor.

Bir bankanın BPO'ya katılması için öncellikle SWIFT'in ticari işler için geliştirdiği TSU (Trade services Utility) veya benzer bir sistemi satın alması veya geliştirmesi gerekiyor. Bu sistem BPO'nun çalışması için gerekli ve kısaca TMA (Transaction Mathching Application) olarak adlandırılıyor. Bu, elektronik verilerin eşleştirmesini yapıyor ve rapor üretiyor.

Sistem nasıl işliyor?

1 - Alıcı, satıcıya bir sipariş gönderiyor.

2 - Alıcı, asgari sipariş bilgilerini ve BPO şartlarını bankasına gönderiyor.

3 - Satışı sipariş bilgilerini ve BPO şartlarını bankasına teyit ediyor.

Alıcı tarafından gönderilen ve satıcı tarafından teyit edilen bilgiler TMA'da karşılaştırılıyor. Bilgiler birbirini karşılarsa yani eşleşirse Oluşturulmuş Veritabanı oluşuyor ve alıcı ile satıcı bankalarından "Eşleşme Raporu" alıyor.

4 - Satıcı malları varış yerine sevk ediyor. Satıcı taşıma belgesi ve fatura bilgilerini de bankasına teslim ediyor. Bankası da bilgileri eşleşmek üzere TMA'ya gönderiyor.

5 - Alıcı kendi bankasından bir eşleşme raporu alıyor ve varsa eşleşmeyen kısımları kabul etmesi için davet ediliyor.

6 - Satıcının bankası başarılı eşleşme konusunda satıcıya bilgi gönderiyor.

7 - Satıcı, alıcının malı çekebilmesi için kağıt belgeleri doğrudan alıcıya gönderiyor.

8 - Bütün eşleşmeler sağlandıktan sonra alıcının bankası, söz konusu vadede alıcının hesabını borçlandırıyor ve paraları satıcının bankasına gönderiyor. Satıcının bankası da satıcının hesabını alacaklandırıyor, yani satıcıya ödemeyi yapıyor.