İGE’den ihracatçıya YP kredisi kefaleti

Julide Y. GÜRDAMAR

Türkiye’de KOBİ’lerin yaşadığı en büyük sı­kıntı finansmana eri­şim. Özsermaye yetersizliği, işletme sermayesi yetersizli­ği ve kredi temininde yaşanan güçlükler, şirketlerin yaşadı­ğı en önemli sorunlar.

İşte bu engelleri aşmak, ihracatçı şir­ketlerin finansmana erişim sürecinde gereksinim duydu­ğu teminatı sağlamak amacıy­la 2021 yılında kurulan İhra­catı Geliştirme AŞ (İGE), 2022 Mart ayından itibaren 94 mil­yar TL değerinde krediye ke­falet verdi. Kurum, 9 bin 856 ihracatçı firmanın 21 bin 745 başvurusunu değerlendirdi.

Portföyünün yüzde 70’ini KO­Bİ’lerin oluşturduğu İGE, bu­güne kadar ihracatçının TL kredi kullanımına destek oldu. İGE artık yabancı para (YP) kredi kullanımına da kefalet vermeye başladı. Kuruluştan itibaren TL faizlerin cazip ol­ması nedeniyle o taraftan talep aldıklarını söyleyen İGE Genel Müdürü Fatih Tuğrul Topaç, “Regülasyonlar, faizlerin art­ması, firmaların talebinin kı­sılması nedeniyle TL kredilere talep azaldı.

Düşük maliyet ne­deniyle şirketler yabancı para kredilere yönelince biz de ça­lışmalara başladık ve 2-3 haf­ta önce ilk YP kredisine des­tek verdik. Şimdiden 1 milyar TL’ye ulaştık ve çıkardığımız paketin yüzde 10’una ulaştık” dedi.

Bu arada, Merkez Banka­sı’nın yeni düzenlemesiyle İGE kefaletiyle kullandırılan yabancı para krediler banka­ların tabi olduğu yüzde 1 aylık büyüme sınırından muaf tu­tuldu. Ayrıca Merkez Banka­sı’nın reeskont kredilerinde ihracatçı skoru uygulaması 13 Ocak’ta yürürlüğe girdi. Uygu­lama ile birlikte, net ihracatçı firmalar, belli bir skoru yakala­yamazsa reeskont kredisi kul­lanamayacak. Fakat İGE kefa­leti kullanılırsa uygulamadan muaf tutulacak. Fatih Tuğrul Topaç’a göre, bu muafiyetler de İGE kefaletine olan talebi artıracak.

İhracatçı firmaların finans­mana erişimde karşılaştıkları ‘teminat yetersizliği’ sorunu­nun çözüme kavuşturulması için Ticaret Bakanlığı öncülü­ğünde, TİM ve Türk Eximbank ortaklığıyla kurulan İGE’nin ortakları arasında 61 İhracatçı Birliği ve 20 banka bulunuyor.

Analitik modelle saniyeler içinde kefalet

Banka tarafından kredibi­litesi yeterli bulunan ve kre­di başvurusu kabul edilen başvurular İGE’ye iletiliyor. İGE’nin bankalarla dijital en­tegrasyonu bulunuyor ve sa­niyeler içinde bir krediye ret veya kabul cevabını verebili­yor. Analitik model adını ver­dikleri sistem sayesinde, hiç­bir müdahele olmadan geçmiş verilere dayanan istatistikler­le, şeffaf ve tüm ihracatçılara eşit mesafede kefalet sağlanı­yor. İGE’nin sunduğu kefalet sisteminde, bankalarla yapı­lan anlaşmalar çerçevesinde, kredilerin yüzde 80’ine ke­falet sağlanıyor. Kalan yüzde 20’lik risk bankanın oluyor.

“Analitik modelin hayır dedi­ğini evet’e çevirmek mümkün değil” diyen Topaç, insan mü­dahalesine asla izin verilme­diğini belirterek, “İhracatçılar bize sıra gelmez, sesi çok çıkan çok alır gibi düşünebiliyor. Bu­rası kamu kuruluşu. Herkese eşit mesafede davranıyoruz ve rasyonel bir değerlendirme ya­pıyoruz” diyor.

“20 kat çarpan etkimiz var”

İGE’nin şu anda 10 milyar liralık nakit kaynağı bulunu­yor. “Biz bunu kredi olarak da verebilirdik. Fakat zaten kredi veren bankalar var. Biz bu sistemle 1 liralık kaynağı çarpan etkisiyle 20 liralık bir ekonomiye çeviriyoruz.

Mev­cut kefalet uygulaması temel­de bir kaldıraç sistemine da­yandığından her 1 TL’lik ser­maye/kaynak ile bankaların ihracatçılara yaklaşık 18 TL kredi kullandırabilmesini sağlıyor. Bankacılık sek­törünün elindeki fonla­rı, o fonlara teminat ol­madığı durumda ula­şamayan KOBİ ile buluşturduğunuz­da, 10 milyar değil 200 milyar liralık bir kredi ekonomi­si oluşmasını sağlıyo­ruz” dedi.

“Kefalet kriterlerimiz bankalarla aynı”

İGE’nin ihracatçı bir şir­kete kefalet vermesi için kri­terleri bankacılık sektörü­nün kredi kurallarından farklı değil. Bir şirketin ke­falet alabilmesi için kredi ve çek ödemelerini zama­nında yapması, bankalarda­ki kredi limitlerinin dolu ol­maması, borçluluk seviyesi­nin makul seviyede olması, nakit akışının o borcu ödeye­bilecek durumda olması gibi kriterler mevcut.

Kriterleri anlatan Topaç, “Bizim model yüzde 70 oranında davranış­sal dünyayı, yüzde 20 oranın­da finansal dünyayı, bir de yüzde 10 oranında da sadece ihracatçıların potansiyelini hesaba katan bir model. Ra­kamsal limitlerimiz paketle­rimize göre değişiyor” dedi. Topaç, Hazine ve Maliye Ba­kanlığı ile kullandırılan kredi­lerde KOBİ için 35 milyon lira, KOBİ dışı için 70 milyon lira, İGE’nin ise firma ve risk gru­buna göre KOBİ için 45 mil­yon lira, KOBİ dışı için 90 mil­yon liralık krediye kadar kefa­let verdiklerini ifade etti.

160 milyar TL’lik kefalet hedefi

İGE, bu yıl daha fazla ihracatçıya ulaşmayı hedefliyor. İGE Genel Müdürü Fatih Tuğrul Topaç, “2025 yılında 150-160 milyar TL’lik krediye kefalet vermeyi hedefliyoruz. Ekonominin büyümesinde kilit rol oynayan ihracat büyüdüğünde orada olmamız gerekiyor” dedi.

Bugüne kadar ağırlıklı olarak işletme sermaye kredilerinin verilmesine destek olduklarını kaydeden Topaç, İGE’nin ihracat kredileri içerisindeki payının yüzde 14, kredi tazmin oranlarının ise onbinde 2 ile bankacılık sektöründen daha düşük olduğu bilgisini verdi.

Türk Ticaret Bankası inovatif ürünlerle geliyor

2023 Mayıs ayında Türk Ticaret Bankası’nın yüzde 98,5 hissesini satın alarak, bankanın ana hissedarı olan İGE, 2024 yılsonu itibarıyla bankanın yüzde 99,8 hissesine sahip. Türk Ticaret Bankası, ihracata ve ihracatçıya odaklanırken İGE de Türk Ticaret Bankası tarafından kullanılmak üzere Ekim 2024 itibarıyla 8 milyar TL’lik kefalet destek paketi hizmete sundu.

İGE Genel Müdürü Topaç, “Misyonu ‘yenilikçi finansal çözümlerle ihracatçının ihtiyaç duyduğu tüm bankacılık ürün ve hizmetlerini en hızlı, en güvenli ve en uygun koşullarla sunmak’ olan Türk Ticaret Bankası tarafından, ihracatçılara özgü, yeni ve inovatif ürünlerin hazırlıkları sürdürülmüş olup geliştirilen ürünlerin 2025 yılında ihracatçıların kullanımına sunulması bekleniyor” dedi.

“YP kredi kullanın, limitleri güncelleyin”

KOBİ’lere tavsiyelerde bulunan İGE Genel Müdürü Topaç, kredi ve çek ödemelerini zamanında yapmaları, kredi vitrinlerini ve nakit akışlarını iyi yönetmeleri konusunda vurgu yaptı. Topaç, özellikle iki konuda KOBİ’leri uyardı: “Enflasyonist ortamda bankalardaki limitler hızlı doluyor. İşletme sermayesi ihtiyacı enflayonist ortamda artıyor. Ama bankalardaki limit çalışmaları o hızla güncellenmeyebiliyor. Bu nedenle ihracatçının uyanık olmasını, mutlaka bankalarla düzenli olarak limit kontrolü yapmaları gerekiyor.

Avrupalı şirketler resesyon nedeniyle çalışma şekillerini değiştirdi. Türk şirketlerle daha kısa vadeli çalışmaya başladılar. Bu da bizim şirketlerimizin nakit ihtiyacını artırmış. Avrupa’da pazar kaybetmemek için talebe cevap da vermek zorundalar. Nakit sıkışıklığı zorluyor şirketleri. Bu nedenle limit konusu çok önemli. Ayrıca ihracatçılarımızın mutlaka kendi yabancı para nakit girdiklerini hesaba katarak yabancı para krediyi ve İGE’den yabancı para (YP) kefaleti kullanmalarını öneriyorum. Çünkü maliyet daha düşük.”