Fransız Alstom, TEİAŞ’ın büyük ihalesine hazır
Alstom Grid, Türkiye’nin elektrik sistemini komşu ülkelere ‘asenkron’ bağlayacak projeye hazırlanıyor. TEİAŞ Genel Müdürü Kemal Yıldır, 100 milyon TL’yi aşan projenin ihalesinin bir buçuk ay sonra yapılacağını söyledi.
Aysel YÜCEL
STAFFORD - Dünyanın önde gelen enerji şirketlerinden Alstom Grid, en önemli pazarlarından biri olarak gördüğü Türkiye’deki yatırımlarını artırıyor. Transformatör üretiminde en büyük merkezlerinden biri olan Gebze’de yeni bir test merkezi açmak için kolları sıvayan Fransız şirket, diğer yandan da Türkiye’deki yeni elektrik projelerini sıkı takibe aldı. Dağıtım özelleştirilmesi sonrası açılacak yenileme projelerini bekleyen Alstom’un gündeminde ilk sırayı ise, TEİAŞ’ın komşu ülkelere yönelik projesi alıyor.
Proje ile Türkiye’nin elektrik sisteminin Suriye, İran ve Irak elektrik sistemine ‘asenkron’ bağlanması planlanıyor. Bu bağlantı ile hem komşu ülkelerle yapılan elektrik ticaret hacminin artırılması hem de ülkelerin birbirlerinin arızalarından etkilenmemesi sağlanacak. Projenin 1.5 ay sonra ihaleye açılacağı bilgisini veren TEİAŞ Genel Müdürü Kemal Yıldır, bedelinin ise 100 milyon TL’nin üzerinde olduğunu açıkladı.
TEİAŞ ile ön görüşmeler başladı
Alstom Grid, geçtiğimiz hafta İngiltere’nin Stafford kentinde uluslararası bir basın toplantısı düzenleyerek HVDC (Yüksek Gerilim Direkt Akım) teknolojisini tanıttı. Yaklaşık 50 yıldır faklı ülkelerde HVDC bağlantıları yapan Alstom, bu teknolojiyi Türkiye’ye de taşımak istiyor. Alstom Grid Güç Elektroniği ve Otomasyon Grup Başkan Yardımcısı Patrick Plas, Ortadoğu’nun Alstom’un en çok proje yaptığı coğrafyalar arasında yer aldığına dikkat çekerek, “Bu bölgede daha çok anahtar teslim projeler yapılıyor ve bunlar otomatik olarak Türkiye’yi de ilgilendiriyor, çünkü bu projeler için gereken transformatörler Alstom’un Gebze’deki tesisinde üretiliyor” dedi.
TEİAŞ’ın komşu ülkelerle yapacağı HVDC BtB (Back to Back) projesine talip olduklarını belirten Plas, ihale için ön görüşmelere başladıklarını açıkladı. Plas, proje hakkında şu açıklamalarda bulundu: “TEİAŞ tarafından, Türkiye’nin elektrik sisteminin Suriye, İran ve Irak elektrik sistemlerine asenkron bağlanması için, her biri 600 MW olan HVDC BtB (Back to Back) çevirici tesislerin kurulması planlanıyor. HVDC sistemlerinin amacı aynı frekansta olsalar dahi birbirine senkron olmayan iletim ağları arasında güç alışverişi yapılması ve ülkelerin birbirinin arızasından etkilenmemesinin sağlanması. Önümüzdeki 3 sene içinde her sene 1 tanesi kurulmak üzere Suriye, İran ve Irak için ayrı ayrı 3 HVDC Back to Back çevirici tesisleri kurulması planlanıyor. Her bir HVDC tesisinin yapım süresi ortalama 2,5-3 sene. Suriye için Birecik, İran için ise Van düşünülüyor. Irak için hangi şehir olacağı ise henüz belli değil.”
Özelleştirme sonrası projelere talip
Suriye’deki iç savaş öncesi gündeme gelen bu projenin, önümüzdeki dönemde bu ülkenin de gündemine tekrar girmesi bekleniyor. Suriye olmasa bile İran ve Irak sistemin diğer iki önemli ayağı olarak projeye sıcak bakıyor. Alstom, TEİAŞ'ın komşu ülkelere yönelik bu projesinin yanı sıra özelleştirme sonrası yine dağıtım sistemlerinin yönetimi ile ilgili projelerle de ilgileniyor. Konuyla ilgili olarak Plas, “Türkiye'deki dağıtım operatörleri özelleştiriliyor ve bu operasyonun parçası olarak yönetim sistemleri yenilenecek. Alstom, açılacak bu ihalelere de teklif vermeyi düşünüyor. Türkiye'deki mevcut dağıtım ağlarına daha fazla akıllı şebeke fonksiyonu ve işlevselliği eklemek Alstom için temel hedef” açıklamasında bulundu.
Bölgeyi Türkiye’den yönetiyor
Türkiye’nin Alstom için son derece önemli bir pazar olduğunu vurgulayan Plas, “2011’de Alstom Grid Türkiye, SECA (Güney Avrupa ve Orta Asya) Bölgesi’nin merkezi konumuna geldi. 26 ülkeden oluşan SECA Bölgesi’ne bağlı ülkeler, Türkiye’den yönetiliyor” dedi.
Alstom Grid, Gebze’deki Güç Transformatörleri fabrikasında 1968 yılından beri üretim yapıyor. Alanında dünyanın en büyüklerinden biri olan Gebze güç transformatörleri fabrikası, toplam 90 bin m2’lik bir alan üzerinde kurulu. Türkiye’de bin çalışanı bulunan Alstom Grid, üretiminin yüzde 85’ini ihraç ediyor. Şirket, 2010’da faaliyete geçirdiği güç transformatörleri tamir fabrikasında rakip firmalara da bakım-onarım hizmeti veriyor. Alstom Grid Türkiye, TEİAŞ’a sağladığı yüksek gerilim ürünler ve anahtar teslimi sistemlerle Türkiye’nin kurulu elektrik iletim gücünün yüzde 50’sinden fazlasını karşıladı.
HVDC pazarı, 50 milyar euroya koşuyor
Dünyada giderek önemli bir pazar haline gelen HVDC (Yüksek Gerilim Doğru Akım) pazarının gelecek 10 yıl içinde 50 milyar euroya ulaşacağı öngörülüyor. Alstom Grid Güç Elektroniği ve Otomasyon Grup Başkan Yardımcısı Patrick Plas, “Özelikle uzun mesafelerde yüzde 40 daha avantajlı olan bu teknolojinin dünya çapındaki eşsiz üç oyuncusundan biri olan Alstom, yüzde 20’lik bir pazar payı hedefliyor” dedi. HVDC sistemleri dünya çapında enerji iletimi için kullanılıyor. Geleneksel Yüksek Gerilim Alternatif Akım (HVAC) sistemleri için faydalı bir ek ve bazı durumlarda tek alternatif. HVDC iletim sistemleri spesifik olarak, baş üstü hatlar veya kablo yoluyla elektrik enerjisini uzun mesafeler boyunca ekonomik olarak iletmek için kullanılıyor. Ayrıca, senkron şebekeleri veya farklı frekanslardaki şebekeleri bağlamak için de kullanılıyor. Asenkronize frekanslarda HVDC uygulanabilir tek çözüm.
TEİAŞ Genel Müdürü Kemal Yıldır:
Doğunun elektriğini batıya, batınınkini doğuya satacağız
TEİAŞ Genel Müdürü Kemal Yıldır, projenin birçok bakımdan Türkiye’ye katkısı olacağını söyledi. Yıldır, 2010'dan bu yana Türkiye’nin Avrupa ile senkron paralel bağlı olduğunu, bu sisteme senkron bağlantı için hazır olmayan doğu komşularımızın sisteme entegrasyonu ve elektrik ticareti hacminin artırılması için, asenkron bağlantı projesi geliştirildiğini anlattı. Yıldır, şunları kaydetti: “Suriye, İran ve Irak'ın ve Gürcistan gibi ülkelerin sistemlerini 15 yıldan önce bizim seviyemize getirmesi zor. Kaliteli elektrik yok. Bizim Suriye, İran ve Irak ve Gürcistan’la da yıllardır bağlantımız var. Ancak 400 kw seviyesinden bağlanamıyoruz. ‘Siz Avrupa ile hareket ediyorsunuz, biz ne olacağız’ diye sitemlerde bulunuyorlar. Bizim onlarla, 8 ülke ile yürüttüğümüz projemiz var. Kuzey Afrika'daki güneşin Avrupa'ya bağlanması. Bu komşuların kısa zamanda sistemlerini düzeltmeleri mümkün olmayacağı düşüncesiyle asenkron uygulamayı tercih ettik. Bu sırt sırta sistemler demek. Kimse kimsenin sistemini bozmadan serbestçe iki yönde de elektrik verilebiliyor. Buna uygun olarak biz her biri 600 MW olan ilk, bu sene ihalesini yaparak 2-2.5 yıl sonra devreye almayı plandık. İhaleyi de 1-1.5 ay içerisinde yapmayı planlıyoruz. Yaklaşık 100 milyon TL'nin üzerinde. Alstom, Simens ve ABB gibi firmaların ilgisi olduğunu biliyoruz. Uzakdoğu firmaları da ilgi duyabilir.”
Serbest ticaretin yolu açılıyor
TEİAŞ Genel Müdürü Kemal Yıldır, bu proje sayesinde komşularla serbest ticaret yapılabileceğini de belirtti. Yıldır, sistemin bu tarafını da şöyle anlattı: “Gürcistan’ın hidroelektrik potansiyelli üretimi fazla ve ucuz. O nedenle biz, ya da şirketlerimiz ucuz elektriği alıp, Türkiye üzerinden Suriye ve Irak'a daha iyi fiyata satabileceğiz. Yani serbest ticaretin önünü açmış olacağız. Türkiye tüketim açısından Avrupa'nın beşincisi. Bu bölgede güçlü bir piyasa var. Avrupalının bu piyasaya ilgisi fazla. Asenkron hatlarla bu piyasanın işlem hacmi büyüyecek. Türkiye bu piyasayı işleten büyük bir finans oyuncusu olacak. Fiyat farklarının fırsat verdiği ticaret Türkiye üzerinden yapıldığı için Türkiye'ye artı değerler katacak. Tabi bir de şu var; doğumuz ile batımız arasında bir saatlik zaman farkı var. Gerektiğindeki doğudan alıp batıya veya batıdan alıp doğuya verebileceğiz. Gereksiz yatırımlar önlenecek. Bizim Avrupa ile senkron paralelliğimizde zaten biz bu bağlantıları elde ettik. Doğu ile paralellikle de doğunun hem Türkiye hem batı ile ticareti sağlanmış olacak.”