Emrullah Turanlı, dert anlatmak için 'açılış'ı bekliyor

İBRAHİM EKİNCİ 

Taşyapı’nın patronu Emrullah Turanlı, 110 milyon dolarlık biyodizel yatırımında, dert anlatmak için ‘açılış günü’nü bekliyor. Tarımsal Biyodizel Enerji AŞ’nin (TBE) Genel Müdürü Nurdan Mirza ile birlikte, şirketin Kocaeli’ndeki tesislerinde bir grup gazeteciye önemli açıklamalar yaptı. Yatırım büyük, çevreci çöpten biyodizel üretiyor! Takdir edilmeyi beklerken engellerden bunaldığını anlatıyor. “Zarar ediyoruz” diyor. Yaptığı hesaba göre Tüpraş çıkışı dizel fiyatına endeksli olarak sattığı biyodizelde zararı litrede 45 kuruş (yüzde 16) düzeyinde. Yıllık bazde 5 - 10 milyon dolar arası bir zarardan söz ediyor. 

Peki engeller ne? Birincisi, kullanımı zorunlu oran halen binde 1 düzeyinde. Bu oranın artırılması hiç olmazsa ilk fırsatta binde 3’e çekilmesi gerektiğini söylüyor. “Çünkü artık bundan fazlasını üretecek kapasitede tesisler kurulmuş durumda” diyor. Aslında bizim mevzuatımızda da oran binde 1 değil yüzde 2’ydi. Dahası kullanım “zorunluluğu” vardı. Vardı ama ortada bu miktarda biyodizel üretecek tesis yoktu. %2 oranı Temmuz 2012’de binde 1’e çekildi, ‘zorunluluk’ da kaldırıldı. Zorunluluk 2016 yılbaşında yeniden gelecek. Ama binde 1 çok düşük. 

İkinci önemli mesele, atığı toplama konusunda. 19 Nisan 2005’te bir yönetmelik çıktı. 5’inci maddesi, “Atık yağlar, toplama lisanslı geri kazanım tesisleri tarafından toplanır. Kullanılmış kızartmalık yağ üreten tesisler, bu yağların toplanması için çevre lisanslı geri kazanım tesisleriyle yıllık sözleşme yapmakla yükümlüdürler. Bu yağların ücretsiz olarak geri kazanımcıya teslim edilmesi esastır” diyor. 

100 bin noktadan topluyor 
Bu yönetmeliğe göre toplama yetkisi lisanslı şirketlerde ama lisansı olmayanlar piyasada lisanslıların 3 katı toplama yapıyor! “10 numara” olarak bilinen kaçak yakıt üretimi buradan geliyor. Yine bu maddeye göre atık yağların ücretsiz olarak geri kazanımcıya teslim edilmesi gerekiyor ama kimse teslim etmiyor! TBE, kendisine bağlı atık toplama şirketi DEHA aracılığıyla 100 bin noktadan, 100’den fazla araçla atık topluyor. Yani bu maliyeti üstlenmek zorunda kalıyor. Yönetmelik var ama uygulaması yok! 

TBE'de üretim başladı. Resmi açılışı 21 Ağustos'ta yapılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımı gündemde. Turanlı işte bu yatırımı gösterecek ve devletin kanunlarına güvenerek yaptığı yatırımda yaşadığı sıkıntıları anlatacak. “Mevzuatın değişmesi ve binde 1’in artırılması gerekiyor. Şimdilerde Ankara’ya bunu anlatmak için uğraşıyoruz. İki önemli dağıtım şirketiyle anlaşma yaptık. Bir başkasıyla anlaşma bitmek üzere. Ancak bu yeterli değil. Mevzuatın oranı yükseltmesi zorunlulukları getirmesi denetlemesi gerekiyor. Konu EPDK’da. Destekliyor ama işler çok yavaş ilerliyor. Atıkçının çöpünü kendisi teslim etmesi lazım, etmiyor. Biz topluyoruz. Evlerden arıyorlar, bir şişe yağ için bile gidiyoruz, askeri birliklerden topluyoruz. 81 vilayete ulaşıyoruz. Ne istiyoruz? Atıkçı taşıma istasyonlarına teslim etsin. Mevzuatımız da böyle” dedi. 

ÇED raporu 6 aydır valilikte 
Emrullah Turanlı’nın tek derdi bu konu değil. Bu fabrikanın devamı olarak bir yatırım daha yapmak istiyor. 100 milyon doların üzerinde yatırım yapacak. Arsasını almış. Orada da atık madeni yağlardan biyodizel üretecek. 80 bin ton yıllık üretim kapasitesi 145 bin tona çıkacak. Ancak bu yatırımda gecikme var. Turanlı, “ÇED dosyası bir yıldın İzmit’te valiliğin önünde. Beni ödüllendirmesi gerekenler cezalandırıyor. Fren kültüründen vazgeçilmeli. Tesisi 6 ay önce açacaktık ÇED çıkmıyor. 500 kişi çalışacak. Hedefimiz 2 - 3 bin" diye konuştu.

NOTLAR

► 650 milyon dolarlık petrol ithalatının önünü kesebiliriz Emrullah Turanlı’nın açıklamalarında, öne çıkan diğer başlıklar şöyle… Kaçak büyük sorun. Kayıtlı işletmeler 30 bin ton toplamayı hedefliyor. Ancak bunun 3 katı, 90 bin ton kaçak toplama var. Turanlı, “2013’ten bu yana topluyoruz. Bizim topladıklarımız burada. Diğeri nere gitti? Bunu kaçak toplayanlar ne yaptıklarını gösteremezler. Büyük kaçak iş yapılıyor. 10 numara yağ üretiliyor. 
► Türkiye’nin toplam 150 bin ton bitkisel yağ atığı var. 500 bin ton da madeni yağ atığı var. Tamamı kazanılsa 650 milyon dolarlık biyodizel demek. Petrol için bu kadar döviz ödemekten kurtulacağız. Ürettiğimiz biyodizeli TÜPRAŞ’ın dizel satış fi yatından satıyoruz. Mersin’de Trakya’da tesisler kurmak istiyoruz. Aspir ve kanoladan üretimi artırmak istiyoruz. ► Türkiye’de tahmini toplanması gereken atık yağ potansiyeli yıllık 300 bin ton, toplama potansiyeli 20 bin ton civarındadır. Ortalama kişi başına toplanılan atık yağ miktarı yıllık 200 gramdır. AB ülkelerinde kişi başına toplanılabilecek ortalama atık yağ miktarı 2.4 kg, toplanılabilen yağ miktarı 1.2 kg. 
► Burada ayrıca gliserin üretiyoruz. Kozmetik ve savunma sanayinde kullanılıyor. Buradaki üretimin yüzde 10’u gliserindir. 
► Kullanılmış kızartmalık yağ üreten işletmelerin lisanslı geri kazanım tesisleriyle veya valilikten geçici depolama izni almış toplayıcılarla yıllık sözleşme yapmaları gerekiyor. 
► Grubumuz turizm ve enerji yatırımlarına devam edecek. Haydarpaşa’da 2 bin yataklı, Şişli’de 2 bin yataklı otel yapacağız. Kıbrıs’ta yapmak istiyoruz. Enerji yatırımlarımız olacak. Yerli kömüre dayalı 300 MW yatırım planlıyoruz.