300 milyar dolar finansman sözü umulanın altında kaldı

İklim değişikliğinin olum­suz etkilerine daha di­rençli hale gelmek için uyum politikalarının hayata geçirilmesi gerekiyor. Bu kap­samda yapılan COP toplan­tıları ise ne yazık ki amacına hizmet edemiyor ve başarılı bir sonuca ulaşamıyor.

Genel olarak dönüşümde finansma­nın konuşulduğu COP29’da da bu kapsamda uyum finans­manı konusunda arzu edilen sonuçların alınamadığı söy­lenebilir. Uyum için ihtiyaç duyulan finansman ile sağla­nabilen miktar arasında en az 187 milyar dolar fark olduğu hesaplanıyor. Uzmanlar, kü­resel ısınmayı sınırlandır­mayı başarsak dahi ortadan kalkmayacak bazı sorunlar ile karşı karşıya olduğumuzu vurguluyor. Bu nedenle hem uyum için daha fazla finans­man ayrılması hem de geliş­mekte olan ülkelerin bu fi­nansmana erişiminin kolay­laştırılması gerekiyor.

Dönüşümde finansman konusunu değerlendiren ve COP29 karar metninde yer alan, 2035 yılına kadar 300 milyar dolar sağlama sözünün ‘umulanın çok altında kaldığı­nı’ belirten İngiltere merkez­li uluslararası kalkınma si­vil toplum kuruluşu Practical Action’ın İklim Değişikliğine Uyum ve Dayanıklılık Uzmanı Dr. Demet İntepe, önceki hede­fe enflasyon düzeltmesi yapıl­dığı algısını yarattığını söyledi.

Uyum gündeminin en önemli talepleri arasında yer alan, uyum için ayrı finans­man belirlenmesi talebinin karşılanmadığını belirten İntepe, “İklim değişikli­ğine uyum gündeminin, hala sera gazı azaltım gündeminin gerisin­de kaldığına dikkat çeken İntepe, ‘hal­buki artık, emis­yonları azaltsak bile ortadan kalk­mayacak bazı so­nuçlar ile karşı karşıyayız ve in­sanların bunla­ra adapte olma­sı gerekiyor. Bu nedenle bu so­runa çok daha fazla finansman ayrılması ve geliş­mekte olan ülkelerin bu finansmana erişimi­nin kolaylaştırılması ge­rekiyor” dedi.

Hedeflere enflasyon uyarlaması

COP29’da azaltım, uyum ve Kayıp ve Zarar Fonu için ay­rı ayrı üç finansman hedefi belirlenmesinin beklendiği­ni ancak bunun gerçekleşme­diğini belirten İntepe, “Karar metninde ‘2035’e kadar yılda 300 milyar dolar’ ifadesi yer aldı. Fakat gelişmekte olan ülkeler, karar metninin ha­zırlanması ve taraflara danı­şılması süreçlerinde kendi­lerinden yeterince görüş alın­madığınıbelirttiler. Nitekim finansman, umulan miktarın çok altına kaldı. 2025’e kadar yılda 100 milyar dolar olan bir önceki hede­fin, enflasyona gö­re ayarlanmış hali ola­rak algılandı.

Uyum önlemleri için ise net bir finansman miktarı belir­lenmedi. Bu çerçevede önem­li bir sorun, iklim değişikliği­ne uyum meselesinin, iklim değişikliğine sebep olan se­ra gazlarının azaltılması me­selesiyle denk görülmeme­si. COP29’da da eforun çoğu, azaltım konusuna harcan­dı. Uyum için yeterli çaba gös­terilme­di” diye konuştu.

Finans­man konusu­nun özel sektör tarafından çözüle­bileceğine dair bir anlayış ol­duğuna da vurgu yapan İntepe, “Bu, sivil toplumun karşı çıktığı bir yaklaşım. Uyum için finans­manın kamu kaynaklarından gelmesi gerektiğini düşünüyo­ruz. Burada işi özel sektöre dev­redip konudan sıyrılmak söz konusu olmamalı. Özellikle ik­lime uyum söz konusu oldu­ğunda özel sektör yatırımları­nın rolü henüz net değil. Uyum için uzun vadeli projeler gereki­yor, dolayısıyla nasıl bir yatırım getirisi olacağı her zaman net ölçülemiyor” dedi.

Sorun kaynak değil önceliklendirme

‘Kaynak yok’ argümanına sığın­mamak gerektiğinin altını çi­zen Dr. Demet İntepe, “Bu kay­nak tabii ki yaratılabilir fakat inisiyatif alınması lazım. Örne­ğin petrol şirketlerini vergilen­dirmekten bahsediliyor; mev­cut ortamda bu çok kolay bir şey değil. Devletlerin çok ciddi inisiyatif alması gerekiyor. Me­sela bir toplantıda Rusya’nın sa­dece savaş için 100 milyar do­lardan fazla harcadığı söylendi. Aslında silahlara veya petrol şirketlerine imtiyaz sağlamaya harcanan kaynaklar geri çekil­se, uyum için de rahatlıkla fi­nansman yaratılabilir” de­ğerlendirmesinde bulundu.

Küresel Uyum Hedefi nedir?

Küresel Uyum Hedefi ile amaç­lananın, uyum konusunda ya­pılması gerekenlere dair net bir çerçeve çizmek ve ülkelerin rehber edinebileceği amaçlar belirlemek olduğunu belirten Dr. Demet İntepe, “Bu doğrul­tuda önemli bir amaç, iklim de­ğişikliğine uyum konusunda küresel olarak kimin hangi nok­tada olduğunu tespit etmek; ge­nel bir resim çıkarabilmek. Bu­nun için öncelikle uyum konu­sunda hangi ülkelerde ne gibi uygulamalar ve ihtiyaçlar oldu­ğuna dair veri toplanması ge­rekiyor. Böylelikle dünyadaki farklı coğrafi bölgelerindeki ih­tiyaçların birbirinden nasıl fark­lılaştığı da daha iyi anlaşılacak.

Buradaki zorluk ise şu: Küresel emisyonlardan söz ettiğimiz­de, bu emisyonların ölçümü için dünyanın her yerinde aynı olan bir metodoloji var. Uyum ise böyle değil. Deniz kenarın­daki bir şehir ile dağlık bir şeh­rin yaşam şartları ve uyum ihti­yaçları birbirinden çok farklı. Ve bunları birbiriyle karşılaştırıla­bilecek şekilde ölçmek de çok zor. Küresel Uyum Hedefi’nin başarmaya çalıştığı da bu tabloyu çıka­rabilmek” dedi.