Üretici Mısır ve Çin’e göçüyor

Recep ERÇİN

Sosyal medya­da bir videoda gözüme çarp­tı. Bir zamanların hazır giyim merkezi Laleli'de esnaf dük­kanlarını boşaltma­ya başlamış. Vazi­yeti yerinde görmek ve esnafla sohbet et­mek için salı sabahı bavul ticareti ile ün­lü Laleli'yi ziyaret ettim. Sokaklarda Rusça ko­nuşan kişilere rastlayınca iş­lerin düzelmeye başladığını sandım. Esnaf ile sohbet edin­ce vaziyetin tam tersi olduğu­nu anladım. Meğer sokakta gezen yabancıların çoğu çalı­şanlarmış.

'Sözleşmeler bitince sayı artacak'

Sadece iki sokak gezerek tespit ettiğim 20 civarındaki kiralık dükkanı, iş hayatı La­leli'de geçmiş esnafa sordu­ğumda, şunları anlattı: "Es­kiden kimse tabela asmazdı. Bu dükkanlar el altından hava parası ile alıcı bulurdu. Şimdi kapatan tabela asıyor. Bunlar içinde sözleşmesi olduğu hal­de kapatanlar var. Daha da ka­patan olacak kirayı peşin öde­diği için açık tutan çok esnaf var. Yeni yılda sözleşmeler bi­tince sayı daha da artacak. Sen iki sokakta bunları gördün. Laleli genelinde sayı 100-150 civarında. Aralıktan sonra bü­yük dalga gelecek."

'Müşteri ve ciroda yüzde 60-70 düşüş var'

Esnafla sohbetimizden al­dığım notları aktarıyorum: Laleli'de kiralar dövize en­deksli. Büyük ölçekli firma­lar 500-600 metrekare dük­kana 80-90 bin dolar karşılığı TL ödüyor. En küçük dükka­nın bile işçi, enerji de eklenin­ce en az 15-20 bin dolar ma­liyeti var. Hem müşteri hem ciro bazında yüzde 60-70 dü­şüş var. Özellikle çocuk giyim Mısır'a taşındı.

Suriye sava­şı olduğunda oradaki çocuk giyim firmaları tezgahları­nı Türkiye'ye taşıdı. Burada farklı renk ve modeller getir­diklerinde bizim üretici baş­ta yadırgadı. Ama gelen üre­tici Körfez'deki müşterisini buraya çekince bizim üreti­cilerimiz de benzer model ve renklere geçtiler. Son dönem­de artan işçilik maliyetleri dö­viz kurunun neredeyse sabit kalması yüzünden hazır gi­yim sektörüyle rekabet ede­mez hale geldi.

40 yıllık çocuk giyim firması tezgahlarını ka­patıp Çin'de üretim yapmaya başladı. Rusya ve Türk Cum­huriyetleri'ndeki müşterile­rine de oradan tedarik sağlı­yor. Suriye savaşı sonrası ge­len üreticilerin hemen hepsi Mısır'a gittiler. Orada asgari ücret biliyorsunuz 110 dolar. Biz de işçi maliyetleri 1000 doları geçti. Çocuk giyim ve ayakkabı Mısır'a taşındı. Bu­rada 10 dolara mal edebildiği ürünü Mısır'da 7 dolara satı­yor. Orada vergi teşviği de sağ­landı. Ustaları da götürüyor­lar. Vasıflı Türk ustaları da alı­yorlar."

'Sonumuz deri sektörü gibi olacak'

Doların 50-55 TL olması ge­rektiğini savunan Laleli esna­fı, üreticiler dijitalden satışa yönelse de ürüne dokunma­dan almak istemeyen müş­terinin kaybedildiğini belirt­ti. Türkiye'nin Rusya ve Türk Cumhuriyetleri için hazır gi­yimde tek pazar olmaktan çık­tığını anlatan esnaf, "Üç bü­yük ülke İtalya, Fransa ve Tür­kiye idi. Onlar avro bazında pahalı kalıp terminler altı ay olunca ve Türkiye'nin sağla­dığı hazır koleksiyonlar sa­yesinde bavul ticareti başla­dı. Şimdi herkes hazır giyimi önemserken biz dışlıyoruz. Çin uçak kargosu da destek veriyor" bilgilerini paylaştı.

Genel durum nedir diye Merter'de üretim yapan, ön­ceki dönem de İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhra­catçıları Birliği (İHKİB) yö­netiminde görev almış Timur Bozdemir'e danıştım. Os­manbey'in bittiğini, Merter ve Laleli'nin eridiğini kayde­den Timur Bozdemir, "Hazır giyim bir dönem deri konfek­siyon sektörü nasıl çöktü ise o yönde ilerliyor" ifadelerini kullandı.

LASİAD: Biz de çaresiz kaldık

 Laleli Sanayici ve İş İnsanları Derneği (LASİAD)Yönetim Kurulu Başkanı Gıyasettin Eyyüpkoca, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, “Durum iyi değil. İyi dersek doğru olmaz” ifadelerini kullandı. İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi ve TOBB Hazır Giyim Sektör Meclis Başkan Yardımcısı görevlerini de ifa eden Eyyüpkoca, hazır giyimdeki durumun Laleli’ye özel olmadığını Osmanbey ve Merter’in de aynı kaderi paylaştığını belirtti.

Maliyet tutturmakta sorun yaşarken Ortadoğu ve Ukrayna’daki jeopolitik gelişmelerin tuz biber ektiğini dile getiren Eyyüpkoca, “Bu şartlarda iyi olması zaten beklenemez. İhracatçıların büyük kısmında daha önce alınan siparişler bitti. Zaten o siparişler ya kafa kafaya geldi ya da zarar edildi. Geçen dönem kârsız çalışıldı. Bugünkü şartlar da ne yapılabilir biz de çaresiz kaldık” mesajları verdi.