Un ihracatının önündeki yüzde 75 yerlilik engeli kaldırıldı

Mehmet Hanifi GÜLEL

Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında uygulanan buğday ithalatı kısıtlaması kaldırıldı. Un ihracatı için uygulanan yüzde 25 ithal ve yüzde 75 yerli buğday kullanılması uygulaması 19 Mart itibarıyla sona erdi. Böylece 21 Haziran 2024’ten bu yana uygulanan kısıtlama Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından DİR kapsamında buğday ithalatı serbest hele getirildi.

Son 10 yıldır dünyanın un ihracat şampiyonu olan Türkiye, 2024’te 3 milyon 60 bin ton un ihracatı gerçekleştirerek yeniden dünya un ihracat şampiyonu oldu. Sektör 2023 yılına göre yüzde 17’lik bir ihracat kaybına rağmen 1 milyar 160 milyon dolar getiri sağladı.

19 Mart itibarıyla ithalat yasağı kalktı

 DÜNYA’ya konuşan Hububat Tedarikçileri Derneği (HUBUDER) Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Erbap, yasağın kalkmasıyla dünya piyasasında rekabet edebilme gücü, kaybedilen pazarları yeniden kazanma ve satışları artırmaya başlayacaklarını söyledi. 21 Haziran 2024 tarihinde buğday ithalatının yasaklandığını aktaran Erbap, o dönemde yeni bir hasadın geldiğini hem de önemli bir stokun olduğunu ifade etti.

Yasağın 15 Ekim 2024 tarihine kadar durdurulduğunu, 15 Ekim’den sonra yüzde 15 ithalat, yüzde 85 de TMO’dan alınacak şekilde açıldığını aktaran Erbap, “1 Ocak 2025 tarihinden itibaren de yüzde 75 TMO’dan alınacak, yüzde 25 de DİR kapsamında ithal edilebilir uygulamasına gidildi. 19 Mart itibarıyla da TMO, buğday vermeyeceğini, bundan sonra DİR kapsamında ithalat yapılabileceğini yayımladı. 19 Mart’tan itibaren DİR kapsamında ithalat serbest bırakıldı” diye konuştu.

Yasak düşüler getirmişti

Yasağın uygulandığı dönemde çeşitli pazarlarda değişikliklerin yaşandığına değinen Erbap, un ihracatında düşüşlerin olduğunu aktardı. Buğdayda ithalat yasağının kaldırılmasıyla dünya piyasalarında rekabet edebilme ve dünyadaki buğday fiyatlarıyla rekabet edebilme imkanının tekrar tanındığına dikkat çeken Erbap, “Kaybettiğimiz pazarları yeniden kazanıp, satışlarımızı artırmaya başlayacağız.

Önümüzdeki dönemde tabii ki bu dönem içinde yurtdışındaki buğday fiyatları da 5 ile 10 dolar seviyesinde yükseldi. Ama önümüzde hasat dönemi yaklaşıyor. Güney yarım kürede hasatlar başladı. Kuzey yarım kürede de mayıs sonu haziran ayı başı itibarıyla başlıyor. Önümüzdeki dönemde artık hasat sezonu olduğu için yine buğdayı bolluğu ve bereketi olacak. TMO stokları da belli bir seviyede bulunuyor” açıklamasında bulundu.

İthal buğday 50 dolar daha ucuz

 Buğday için şu an bir aksiliğin olamadığını kaydeden Erbap, şu an kuraklıktan bahsedildiğini, ancak tarımsal kuraklık ile ilgili önümüzdeki nisan ve mayıs gibi çok önemli iki ayın olduğunu hatırlattı. Bu dönem içinde gerekli yağışların alınmasıyla çok büyük bir sorunun olmayacağı öngörüsünde bulunan Erbap, “Hasat dönemi ile birlikte ihracattaki üstünlüğümüzü devam ettireceğimize inanıyoruz. Yurtdışında buğdayın tonu şu an 250 ile 270 dolar arasında değişiyor. İç pazarda ise TMO’nun satış fiyatı 11 bin 500 lira civarında. Bu da 300 ile 310 dolar civarında bulunuyor. İhracatta yine geçen seneki rakamın üzerinde bir yere geliriz. 4 milyon ton barajına yaklaşabiliriz. Uluslararası piyasalarla rekabet edebilmek ve pazarlarda bu hızı devam ettirmek önemli” ifadelerini kullandı.

“Uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazanacağız”

Bu yıl buğday ekim alanlarında düşüş olmadığı, aksine kısmi olsa da artış olduğuna dikkat çeken Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği (IAOM) Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, yaşanan mevsimsel anormallikleri de göz önünde bulundurarak buğday üretimin geçen yılki gibi 20,8 milyon ton, olumsuz koşullarda minimum 19,5 milyon tona düşebileceğini belirtti.

Buğday ithalatına getirilen kısıtlama ile özellikle Mısır’ın Türkiye’nin fiyat açısından rekabet etmekte güçlük yaşadığı pazarlarda ihracatını belirgin biçimde artırdığını vurgulayan Ulusoy, “Bu durum, Türkiye’nin bölgedeki pazar payını kaybetmesi riskini artırıyordu. Yasak adımının kaldırılması Türk un sektörünün yeniden uluslararası piyasalarda rekabet gücünü kazanması mümkün olacak” dedi.