Türk müteahhitler, Irak’ta yeniden ‘aktif’ olacak

Nurdoğan A. ERGÜN

Ticaret Bakanı Ömer Bolat ve beraberin­deki 150 kişilik heyet, Bağdat’ta Iraklı iş insanlarıy­la bir araya geldi. Başta müte­ahhitlik hizmetleri olmak üze­re, ikili iş birliği alanları, yeni fırsatlar, karşılıklı yatırımlar ve Kalkınma Yolu Projesi ma­saya yatırıldı. Irak hükümeti­nin meşrubat, hamur işi gibi bazı gıda ürünlerinin Türki­ye’den ithalatını yasaklaması da gündemde ele alınan konu oldu. Irak’ın yeniden yapılan­masında altyapı, üst yapı, ko­nut gibi çeşitli projelerde ak­tif rol almak isteyen Türk mü­teahhitlik firmaları, Kalkınma Yolu Projesi’nde de ana oyun­cu olmak istiyor.

Türkiye Mü­teahhitler Birliği (TMB) Baş­kanı Erdal Eren, Irak’ta sürdü­rülebilir kalkınma için temel oluşturacak söz konusu Kal­kınma Yolu projesinin yanı sı­ra önümüzdeki dönemde ül­kede hayata geçirilmesi plan­lanan Bağdat metro ve çevre yolu projeleriyle hastane, okul, konut, enerji ve tüm hak­larıyla turizm teşhisleri pro­jelerini, su altyapısı, arazi ıs­lahı, su arıtma, sulama ve ba­raj projelerine Türk müteahhit firmaları olarak talip olduklarını açıkladı.

Yıllık 10 milyar dolarlık altyapı projesi

Türk müteah­hitlik firmaları­nın dünya gene­linde 137 ülke­de toplam 12 bin projede 555 milyar dolarlık iş yaptığını açıklayan Eren, Irak’ta ise bin 111 projeye im­za attıklarını kaydetti. Savaş nedeniyle Irak’ta duran işle­rin şimdi yeniden başladığı­nı ifade eden Eren, “Başbakan Sudani ile birlikte yeniden sıcak ilişkiler başladı.

Bu da ekonomik ve ticari ilişkilere yansıyor. Irak merkezi hükü­meti yüzünü Türkiye’ye dön­dü” dedi. Irak’ta sadece altya­pı için yıllık 10 milyar dolar yatırım gerektiğini kaydeden Erdal Eren, Kalkınma Yolu Projesi hakkında da bilgi ver­di. Irak’ta Kalkınma Yol Pro­jesi’nin sadece bir yol projesi olmadığını yol güzergâhı bo­yunca yeni şehirler inşa edi­leceğini aktaran Eren, “Kal­kınma Yol Projesi henüz baş­lamadı. Yaklaşık 17-20 milyar dolarlık finansman ihtiyacı çözüldüğü zaman, içinde yer almak istediğimiz büyük bir proje” dedi.

Kalkınma Yol Projesi’n­de BAE, Katar, Irak ve Türki­ye’nin taraf olduğunu ileten Eren, “Projenin finansmanı na­sıl oluşacak diye biz de merakla bekliyoruz. Biz Türkiye olarak deneyimliyiz elbette projenin tamamına talibiz. Bu projenin tamamını bize verseler en faz­la 6 yıl içerisinde tamamlarız” di­ye konuştu.

“YİD modelinde örnek alınıyoruz”

Irak’taki di­yalogların he­yetler şeklin­de devam etti­ğini kaydeden Eren, Su Bakanı’nın yanı sı­ra Kalkınma Fonu Başkanı Najjar’ın da Türk firmaları­na karşı ilgisinden söz etti. Irak’taki projelerde tamamen Türkiye’yi örnek alarak yap işlet devret kamu özel ortak­lığı projelerine ilgi olduğu­nu aktaran Eren, “Gerek ula­şım, gerek havaalanı, gerekse hastane projelerinde Türki­ye’deki yapılan modeli ‘gelin burada yapın’ diyorlar. Üye­lerimizden biri burada 6 ta­ne hastane yaptı. Diğer proje­ler için de benzer teklifler var. Irak’ta uzun soluklu ilişkiler tesis etmek istiyoruz” ifade­lerini kullandı.

"Yasaklı gıda ürünler JETCO’da konuşulacak"

 Türk müteahhitlik ve iş insanlarıyla Irak çıkarması yapan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, iki hafta sonra Türkiye- Irak Ekonomi ve Ticaret Ortak Komite (JETCO) toplantısının ilkinin Türkiye’de yapılacağını duyurdu. Irak’ın bazı Türk gıda ürünlerinin ithalatını yasakladığını hatırlatan Bakan Bolat, JETCO’da bu konunun da konuşulacağını belirtti. Bolat, “Bizim açımızdan Irak yaklaşık 20 milyar dolarlık toplam ticaret hacmi bulunan 3. büyük ticaret ortağımız konumunda” dedi.

Bağdat’ta düzenlenen “Türkiye-Irak Genel Ticaret ve Müteahhitlik Heyeti Programı ile B2B Görüşmeleri” etkinliği kapsamında konuşan Bakan, müteahhitlik noktasında Irak’ın altyapısında, üst yapısında, ulaştırmada, enerjide, sulama kanallarında, hastane yapımında Türk müteahhitlerinin başarılı inşaat ve proje örnekleri ortaya koyarak Irak’ın gelişmesinde, modernleşmesinde, güçlü bir ekonomiye sahip olmasında büyük katkı sağladıklarına işaret etti.

Irak’ın Türk mütahitlerinin projeler kazandığı üçüncü ülke konumunda bulunduğunu belirten Bolat, Büyük Kalkınma Yolu Projesi’nde de Türkiye’nin Irak’la aynı görüşte olduğunu aktardı. Bakan Bolat, “Ticaret arttıkça, müteahhitlik arttıkça Irak’a yatırımlar da artıyor. Bu noktada yarım milyar dolara yakın yüzlerce Türk firması artık Irak’ta yatırım yapıyorlar, istihdam ediyorlar, üretim kazandırıyorlar” şeklinde konuştu.

"Yepyeni bir Irak inşa edilirken yanınızdayız"

 Bağdat’ta düzenlenen etkinlikte konuşan TİM Başkanı Mustafa Gültepe, “Irak ve Bağdat son çeyrek asırda çok zorlu dönemlerden geçti. Bu topraklarda büyük acılar, trajediler yaşandı. Biliyoruz ki dostluklar zor günlerde sınanır. Biz bu zor günlerde hep Iraklı dostlarımızın yanında olduk.

Bugün yepyeni bir Irak inşa edilirken de yanınızdayız” dedi. İki ülke arasındaki ticaretin dalgalı bir seyir izlediğini ama güçlendiğini söyleyen Gültepe, “İkili ticaret hacmimiz 2023'te 14 milyar doları aştı. Geçen yıl yaklaşık 15 bin firmamız Irak’a ihracat gerçekleştirdi. Yani neredeyse her 10 ihracatçımızdan biri Irak’a ticaret yapıyor. Bu yıl ocak-kasım dönemindeki ihracatımız 11 milyar dolara yaklaştı. Irak, en çok ihracat yaptığımız dördüncü ülke konumunda. Sektörel anlamda baktığımızda hububat, kimya ve mobilyanın öne çıktığını görüyoruz.

Ocak-ekim döneminde Irak’a; 1,8 milyar dolarlık hububat, 956 milyon dolarlık kimyevi madde, 923 milyon dolarlık mobilya, kağıt ve orman ürünü ihracatı gerçekleştirdik. 24 sektörümüz Irak’a ihracatını artırdı. Sektörlerimizin bu başarıyı 2025’te de devam ettirmesini arzu ediyoruz. Irak’ın hizmet sektörümüz için de önemli bir yeri var. Seyahat hariç, geçen yıl 1,3 milyar dolar hizmet ihracatı gerçekleştirdik” dedi.

Türk iş insanlarına yatırım yapın çağrısı

Irak Kalkınma Fonu Başkanı Mohammad al-Najjar, Türkiye ile ticari ilişkilerin stratejik ilişkiye yükselmesi gerektiğini belirterek, 'İnşaatta kullanılan malzemeler ithal ediliyor. Bunu nasıl kendimiz imal edebiliriz? Gelin birlikte yapalım’ diyerek Türk iş insanlarına yatırım çağrısında bulundu. Irak İmar, İskan ve Belediyeler Bakanı Bengin Rekani, Türkiye’nin ülkelerine artan ilgisinden çok memnun olduklarını belirterek, “Türk firmaları yıllardır ülkemizde iş yapıyor.

Savaş ve terör nedeniyle ödemelerde gecikme yaşandı ancak Irak borçlu kalmaz, geç de olsa öder. Sabır ve ısrar olması gerekir ki hem kamu hem de özel sektörüyle çalışsınlar” diye konuştu. Irak Ticaret Bakanı Atir el- Gireyri ise yatırımcılara destek vereceklerini belirtti. Türk şirketlerin ticaret hacmini artırmayı hedeflediklerini anlatan Gireyri, “Irak merkez bankası ile görüştük. Transferler sorununun çözümünü hızlandıracağız. Türkiye’de kart kullanımında sıkıntı var. Transferlerin çözümü için görüşüyoruz” dedi.