Uludağ'ın kuytusunda çınarların gölgesinde

NERMİN SAYIN

Öyle bir diyar ki doğa da, tarih de cömert davranmış ona... Sırtını yılın şu demlerinde şakakları beyazlamaya başlamış Uludağ'a yaslamış; bir köşesine deniz, diğerlerine Uluabat'la İznik gölleri yerleşmiş. Yüzyılların tanığı çınarları, mis gibi havası, kaplıcaları ve artık sıfatı olmuş yeşilin binbir tonuyla tabiatın takmış takıştırmış taze gelin gibi salındığı bir kent... Tarih desen, sözü binyıllar öncesine götürmek; ama en çok da Osmanlı'nın ilk başkentliği döneminde durmak gerek... Ya manevi miras; Ulu Cami'den Yeşil Türbe'ye kentin havasına huzur üfleyen o kadim mekânlar... Evliya Çelebi'den Tanpınar'a edebiyatçıların övmelere doyamadıkları; UNESCO'nun hakkını verip Dünya Mirası Listesi'ne aldığı bu güzel kentimizi beraber gezelim mi bu "Hafta Sonu Molası"nda...

Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin misafiri olarak bir "Hafta Sonu Molası"na asla sığmayacak bu güzel kentimizdeydim. Önce Ulu Cami'ye uğradım; Yıldırım'ın emriyle yapılan, birbirinden mahir ellerin her birine sayfalarca yazı yazılabilecek eşi bulunmaz hatlarla süslediği, Somuncu Baba'dan Hızır'a uzanan giz dolu hikâyeleriyle bezeli o manevi huzura doyamadım. Ya, Yeşil Türbe'nin "yeşil"i, o benzersiz tonu rengin? İçini bezeyen eşsiz çinilerin nefasetini anlatmaya kalkmanın lüzumsuzluğu... Aynı hissi, yakın bir zamanda restorasyondan geçip ziyarete açılan Muradiye Külliyesi'ni gezerken tekrar tatmak... Balibey'den Kapan'a hanlar, civarlarına serpiştirilmiş yüzlerce yıldır şehrin kalbinin attığı çarşılar... Hele hele kapağımızdaki Koza Han. Birzamanlar ortasındaki mescidin çevresine kilolarca ipek kozası dökülürken, bugün o çınarların altında bir fincan kahveyle tazelenenlere; ipeklilerine gönül düşürenlere ev sahipliği yapan zarif Koza Han... Sonra, Bursa dedin mi Kale'yi anmamak olmaz! Bithynia devrinden kalma çok kapılı kalenin surları, bugün de Bursa'daki yaşamın önemli bir bölümünü çevirmiş, özellikle eski Bursa evlerine kol kanat germiş durumda. Buralara da şöyle bir uzanmak lâzım... Peki, Tophane'ye göz atmamak olur mu? İşte Tophane Parkı'nda kimbilir nereleri dövmüş toplar, dev çınarlar arasından geçip varıyoruz Saat Kulesi'ne. O ki 1905'ten beri buradan seyrediyor Bursa'nın manzarasını... Bir vakitler Nâzım Hikmet'le Nail Çakırhan'ın aynı kelepçeye vurulup getirildiği mahkeme binası olan, önünde Mustafa Kemal'in semte adını veren özenli Heykel'inin bulunduğu Kent Müzesi'ni de Bursa'yı, Bursalıyı anlamak için dolaşmak da şart. Son olarak: Teleferikten seyrine doyum olmayan Uludağ'ın mevsimine çeyrek bile kalmamışken, "Hafta Sonu Molası"ndan azıcık uzunsa Bursa seyahatiniz, namlı kaplıcalardan birinde suyun sağaltıcı dinginliğine verin yorgun bedeninizi... Tazelenip öyle düşün dönüş yollarına...

Ulu Cami'de hat eserlerinin görkemi

Ahmet Hamdi Tanpınar "Bursa'da Zaman"da Yeşil Türbe için "Kur'an sesi çinilere sinmiş" diyor ya hani, aynı hissi Ulu Cami'yi gezerken bu kez hatlarla hissetmeniz kaçınılmaz. Dönemin en önemli hattatları, Yıldırım Beyazıt'ın özene bezene yaptırdığı esere dev levhalar halinde eşsiz sanat eserleri nakşetmişler. Her birinden ayrı bir maharet, ayrı bir özen sızıyor caminin içine. Ortadaki mermer şadırvan ve girişte yer alan camekândaki 16. yüzyıl Kabe örtüsüyle Ulu Cami, İslam sanatının en önemli eserlerinden biri.

Bir porsiyon mu olsun, bir buçuk mu?

Bursa'yla eş anlamlı hâle gelmiş bir çok kelime var: Meselâ yeşil, meselâ kaplıca. Biri de kebap tabii... Yaklaşık 150 yıldır yapılan Bursa kebabı, bugün tüm Türkiye'de -hatta gurbetçilerimiz aracılığıyla dünyada- yapılsa bile, buradakinin farkını daha ilk yudumda hissedebilirsiniz. Yanında bir bardak şıra da iyi gidiyor doğrusu. Üstüne Kemalpaşa tatlısını ya da kestane şekerinizi yediniz mi, uzun Bursa turunuz için enerjinizi almışsınız, demektir.

KARAGÖZ'DEN ARKEOLOJİYE, MURADİYE'DEN IRGANDI'YA...

Şu sıralar yolu Bursaya düşenlerin en çok uğradıkları tarihi eserlerden biri restorasyonu yeni biten Muradiye Külliyesi. Kanuni'nin oğlu Şehzade Mustafa, Mahidevran Sultan ve Cem Sultan'ın sanat eseri değerindeki türbeleri külliyenin içinde görebileceğiniz eserlerden... Tabii Bursa'nın en önemli değerlerinden biri de Karagöz. Karagöz ve Hacivat'ın Orhan Cami'nin işçilerinden oldukları ve gevezelik yapıp işleri geciktirdikleri için öldürüldükleri bir rivayet. Gerçek olansa bugün Bursa'da dünya kuklasından örneklerin de sergilendiği, atölye çalışmalarıyla çok keyifl i bir Karagöz Müzesi ve hemen karşısında Karagöz Anıtı olduğu... Tarihi binlerce yıl öncesine uzanan bir şehirde elbette arkeoloji başköşelerden birinde. Aktopraklık Arkeoparkı'yla 1904'te Müze-i Hümayun'un bir şubesi olarak kurulan Arkeoloji Müzesi'ne uğrayabilirsiniz. İçinde Üçpınar Tümülüsü ve 2 bin 500 yıllık Anadolu arabasının bir kopyasını bulacaksınız. Araba ilginizi çektiyse bir diğer ziyaret edeceğiniz mekân Tofaş Anadolu Arabaları Müzesi olmalı. İçlerinde yer alan müzelere gitmişken Bursa'nın oksijen depolarından Merinos Parkı ve Kültürpark'ı şöyle bir turlayıp Bursa'nın mis gibi havasını solumayı da ihmâl etmeyin. Hatta Merinos Parkı'nda tekstil, göç ve enerji temalı müzeleri de ziyaret edebilirsiniz. Atatürk Evi ve Osmanlı Evi Müzesi; Bursa'da eski zaman hayatlarının nasıl olduğunu gözünüzde canlandırabilecek ziyaret noktaları. Alışveriş için alternatifiniz bol ama, Irgandı Köprüsü gibi altı köprü üstü çarşı olanı pek yok. Hatta, diğerleri Lofça, Floransa ve Venedik'te olmak üzere sadece 4 tane var dünyada.

NELERE TANIK OLDU, KİMBİLİR?

Merkezi ve sonraki haftalarda ballandıra ballandıra anlattacağım İznik ve Cumalıkızık'ı gezdikten sonra, Bursa'daki son ziyaret ettiğim yer, en mutlu olduğum noktalardan biriydi. İnkaya'dan ve elbette 600 yılı devirmiş ama kendisi çok şükür ki sapasağlam kalmış anıt çınardan bahsediyorum. Epey yüksekteki bu noktada güzel bir çay bahçesi var ve halk ürettiklerini satıyor. Bu çınarın ve tabii Bursa'daki diğer anıt ağaçların tanık olduklarını düşünerek tavşankanı çayı yudumlamanın tadı da başka doğrusu.