Turizmde iki büyük dönüşüm hazırlığı

İbrahim Ekinci

Turizm sektörünün gündeminde “dönüşüm” var. Hükümet tarafında bir master plan çalışması başladı. Buna “üçüncü atılım” olarak da bakılıyor. Sektör tarafında ise bütün önemli turizm örgütlerini kapsayan bir çatı örgütü kurulması gündemde. Bu örgütün kuruluşunda da geri sayım başladı.

Türkiye Turizm Yatarımcıları Derneği (TTYD) Başkanı Oya Narin, “Turizmde Üçüncü Hamle Dönüşümü” dönemi için Çevre ve Turizm bakanlıklarının çalışma başlattıklarını, kendilerinin de STK olarak çalışmaya destek verdiklerini söyledi. Narin, “TYDD, Çevre Bakanlığı’nın koordinasyonu, üçlü komisyon çalışmaya başladı. Genel prensipler üzerinde çalışıyoruz. 6 ay sürebilir. Büyük bir proje… Pilot bölgeler seçilecek, oralarla başlanır. Bakanlığa gittik. Tahsislerle ilgili önerilerimizi yaptık. Kısa zamanda çözülecektir. Biz önerilerimizi sunuyoruz. Dernek olarak insiyatif aldık. 50 milyar dolarlık yatırım portföyümüz var. Konu bizi çok yakından ilgilendiriyor. Turizmdeki inişli çıkışlı geçen yılların yanı sıra bunlar olmasaydı dahi turizm yatırımlarının daha fazla katma değer yaratması ve sürdülebilir olması için yeni bir düzenleme ve plana ihtiyaç vardı” dedi.

İspanya’nın 2013 yılında bunu yaptığını, zirvedeyken kanun çıkardığını ve dönüşüm yaptığını belirten Narin, “Yatırımları yeniledi, iç turizm koridorlarını ele aldı, çeşitlendirdi. Bizim önerimiz de daha gelişmiş bir çalışmayı Türkiye için yapmak. Kişi başı 650 dolar turist harcamasını bin dolara çıkarmak için yeni bir bakış açısı gerekiyor. Yeni yatırımlar için uluslararası yatırımcı çekmek için bu düzenlemelere ihtiyaç var. Bakanlığa önerileri götürdük, Çevre Bakanlığı ile de planlama açısından paylaştık” dedi.

"Tek tek destinasyon planlamasına geçilmeli"

Oya Narin’e göre 50 milyar dolar turizm geliri hedefine ulaşılması kapsamlı bir dönüşüme bağlı. Bunun için bir “Turizmde Dönüşüm Koordinasyon Kurulu” olmalı. Narin, şöyle dedi:
“Bizim önerimiz mevcut katma değeri artırmak… Varış noktalarının yeniden düzenlenmesi, eksiklerin tamamlanması gerekiyor. Kars ayağa kaldırılması gereken bir sınır destinasyonu. Ani ile diğer yapılarla, konservatuarı ile entegre edilmesi gerekir. Kars’a 10 bin yatak mı lazım? Bunu yapmalıyız. İzmir, yaşlılarımız icin yerleşme bölgesi olabilir. Mersin, Antakya Arap turizmine açılmalıdır. İspanyollar bir kanun çıkararak yaptılar. Otel yapıyoruz. Niye boş kaldı diyoruz. Bunun planlanması lazım. Rezidans ve konutları devreye sokmak, güney sahillerimizi satabilmek, yabancıların ev almalarını sağlamak. Otel, AVM bazı yerlerde fazla da bazı varış noktalarında da yok… AVM eksikse AVM, golf eksikse, konferans salonları eksikse, marina yoksa… Turizmin tamamlayıcı unsurlarının tamamlanması gerekiyor. Bazı yerlerde fazla, bazı yerlerde eksik. Zaman içinde öyle gelişmiş. Bazı tesislerin eve, rezidansa dönüştürülmesi lazım. Rezidans oteller var İstanbul’da, güneyde de buna geçmek istiyoruz."

640 dolardan bin dolara nasıl çıkılabilir?

Temel sorun... Turist sayısı kadar turist başına geliri de artırmak. Türkiye’de turistlerin kişi başına harcaması bir dönem 850 dolarlar seviyesindeydi. Şimdi 640 – 650 dolar! Bunun en önemli nedeni kur yükselişi. Döviz değerlenince Türkiye'de tatil ucuzladı. Turist aynı hizmeti daha az harcamayla alabilir oldu. Dolayısıyla Türkiye’de turizm yabancı için ucuzlamışken bin dolar gibi iddialı bir hedef. Bunu aynı hizmetleri daha pahalı satarak başarmak mümkün değil. Ancak daha çok şey satarak başarmak mümkün. Oya Narin'in destinasyon planlamasından kastı da bu. Şöyle dedi:

"Geri çekilip bir daha bakıp, 840 dolardan 650 dolara geriledik. Şimdi burdan nasıl bin dolara çıkarız? Bizim cari açık için en büyük reçetemiz turizmdir. Çok hızlı yukarı çekmek için çalışmalar yapmak lazım. Yatırımcı için ilginç bir program haline getirilmeli. Dubai bunu çok güzel yapmış, Fransa çok güzel yapmış… 4 saat ötede 1.5 milyar nüfus var. Çin, Hindistan pazarlarına açılmak istiyoruz.”

Oya Narin’in ifade ettiği ikinci önemli dönüşüm, turizm sektörü örgütleri alanında olacak. Bu konuda ayrıntılı açıklamanın daha sonra yapılacağını belirten Narin’in verdiği bilgiye göre TTYD’yi de TÜRSAB’ı da TÜROB’u da ve diğerlerini de kapsayacak bir üst koordinasyon örgütü olacak. Bunun da kuruluş çalışmaları yapılıyor. Narin, duyurunun fazla zaman almayacağını söyledi.

"Verimsiz turizm yapıları konuta, ofise dönüşmeli"

TYDD’nin “Master Plan”da yer almasını istediği unsurlar şöyle: “Destinasyonlardaki yatırımlar gözden geçirilerek, kentsel dönüşüm sistemine benzer şekilde; yıpranmış, kullanım süresi dolmuş ve imar aflı tesislerin, konutların, kooperatiflerin turizm yatırımlarına dönüşümünün kapsamlı bir “Fiziksel Dönüşüm Projesi”iyle sağlanması,

Destinasyonların yenilenmesi, fonksiyonlarının artırılması; tamamlanması için teşvik verilmesi,

Verimsiz ya da kapalı tesislerin rezidans, hastane, ofis ve benzeri kurumlara dönüşümü için imar planı revizyonları,
Destinasyonlarda yabancılara konut satışı, tahsisli alanlarda bireysel irtifak haklarının kurulması,

• Turizm döviz gelirlerinin %5’inin (%1’i tanıtıma) performansa dayalı paylaştırılacağı destek hibe modeli,

• Finansal ihtiyaçlar için sermaye piyasalarında ürün oluşturulması, bankaların sektör kredileri portföyleri kullanılarak gerekirse devlet garantisiyle varlık teminatlı menkul kıymet ihracıyla kaynak sağlanması, halka arz yoluyla turizm gayrimenkul fonu, GYO veya tahvil bono gibi araçların kullanılması.

Yatak başına ücret talebi

Otel yatırımcılarını ilgilendiren Orman, Hazine ve Turizm Bakanlıklarından tahsisli arazilerde tahsis süresi geçen yılsonunda 49 yıla uzatılmıştı. Bu yatırımcılar için önemli oldu. TTYD’nin görüşü, sonraki 29 senede yatak başına ücret alınması, bu bedelin de yatırımcının her sene ödediği irtifak hakkını geçmemesi…