Turizmde ‘Booking’ kavgası büyüyor
Geçen yıldan bu yana turist sayısının azalmasıyla zor bir süreçten geçen turizme son bir haftadır sektörün aktörleri arasında başlayan ‘Booking. com’ tartışması damga vuruyor. TÜRSAB otelcilere yanıtını yarın verecek.
Sedat ALP-Emre ESER
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin (TÜRSAB), seyahat acentalarına karşı gerçekleştirilen haksız rekabetin önlenmesi gerekçesiyle, Booking.com’un Türkiye’deki faaliyetlerinin durdurulması için 2015 yılında açtığı davada, İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin de tedbiren durdurma kararı vermesi ile otel işletmecilerinin TÜRSAB’a tepkisi büyüyor. Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK), İzmir’de basın toplantısı düzenleyerek TÜRSAB’ı çağdışı kalmakla ve turizm sektörüne büyük darbe vurmakla suçlarken, Türkiye otelciler Federasyonu (TÜROFED) ise bugün Ankara’da düzenleyeceği basın toplantısı ile tepkilerini dile getirecek.
ETİK Yönetim Kurulu Başkanı ve TÜROFED Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mehmet İşler, TÜRSAB’ın turizm sektörünün baş aktörlerinden biri olarak turizme en büyük darbeyi vuran kuruluş olduğunu söyledi. İşler, Türkiye’nin bu çağdışı yasaklamalarla, online pazarının dışında kalarak turizmde kazanmasının mümkün olmadığının altını çizdi.
Toplantıda dünya turizm sektöründe internet üzerinden rezervasyonların döndüğü online pazarına ilişkin bilgi veren Mehmet İşler, 2016 yılında 595 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşan dünya turizmindeki online pazarın 2020 yılında ulaşacağı büyüklüğün ise 817 milyar dolara ulaşmasının hedefl endiğini belirterek, “Görüldüğü gibi başka bir pazarda olmayan çok hızlı bir büyüme içinde turizmde online rezervasyon sistemi. Bu sistemi en çok Kuzey Amerika, Asya, Pasifik ve Avrupa kullanıyor. AB pazarından Türkiye’ye yapılan uçak rezervasyonlarının yüzde 67’si, konaklama rezervasyonlarının ise yüzde 55’i online sistem üzerinden gerçekleşiyor. Türkiye’de turizmde geleceğin sistemi olan online rezervasyon sisteminin dışında kalamaz. Biz bu çağdışı, yasaklı anlayışla online pazarda olamayız. Dolayısıyla bu hatanın eninde sonunda düzeleceğine inanıyoruz” diye konuştu.
İşler, 75 ülkede 200 lokal ofisi bulunan Booking.com portalının Türkiye’de ise aralarında ikinci konut, küçük pansiyon da dahil 13 bin tesisi tüketici ile buluşturduğunu belirterek, “Dünyada 1.2 milyar üyesi olan Booking.com günde 1.7 milyon rezervasyon gerçekleştiriyor. Gerçekte ABD merkezli bir işletme olmasına rağmen Avrupa operasyonlarını Hollanda’daki şirket üzerinden gerçekleştirdiği için şirketin son dönemde Hollanda bağlantıları üzerinde durulmasına da bir anlam veremiyoruz” dedi.
“Booking.com turizme fırsat eşitliği getirdi”
Mehmet İşler, seyahat acentelerinin bugüne kadar kapısını çalan otel işletmeleri ile pazarlık yaparak ve bazı dayatmalar ileri sürerek işlerini yürütürken, Booking. com ile herhangi bir dayatma ile karşılaşmadan, tamamen konaklama tesisinin verdiği fiyat ve komisyon oranı üzerinden tüketicinin karşısına çıkma imkanı bulduklarını vurgulayarak şöyle konuştu:
“Booking.com bir seyahat acentesi değil. Alıcı ile satıcının buluştuğu bir portaldır. Acente olmayan bir internet portalını, 1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ile yargılayamayız. Bu sistem sayesinde Kars’ta bir pansiyon bile eşit fırsat bularak tüketicinin karşısına çıkma imkanı buluyor. Peki TÜRSAB neden bu başarıyı yakalayıp Kars’taki bir pansiyon için fırsat eşitliği yaratmıyor? Oysa yasayla verilmiş çok ciddi gelirlere sahip. Booking.com’un getirdiği haksız rekabet değil, tam tersine adaletli bir fırsat eşitliği sunuyor. Booking. com bizim son tüketici ile bire bir aracısız buluştuğumuz ve mutlu olduğumuz bir platform. Size ne oluyor? Siz son tüketiciyi mi, aracıyı mı düşünüyorsunuz? Tek derdiniz var, o da cebinize giren para. Bu ülkenin istihdamını, ekonomisini ve yatırımlarını ve koskoca sektörü heba etmektir, düşüncesizce bir yaklaşımdır.”
“TÜRSAB çağa ayak uyduramadı”
Booking.com’un Türkiye’de vergi ödemediği için de faaliyetlerinin durdurulmasını talep edildiğine işaret eden Mehmet İşler, şunları söyledi: “Devletin vergi kaybını devletin kurumları denetler ve gerekiyorsa dava açar. Vergi kisvesi ile yasaklama talebini samimiyetsiz buluyoruz. Bu yasaklamadan sonra devlet daha çok vergi mi kazanıyor? Hayır. Ben de kazanmıyorum, son tüketici de kazanmıyor. Kim kazanıyor? Karşımızdaki Yunan adaları!”
TÜRSAB üyelerinin de Booking üzerinden rezervasyon satın aldığına dikkat çeken İşler, “TÜRSAB üyelerinin de hizmet aldığı bir sisteme engel oluyor.TÜRSAB çağa ayak uyduramadı. Enerjisini yasaklamalara ayıracağına, online sistemin içinde yer almaya ayırması gerekiyor” dedi.
Booking: Karara itiraz edeceğiz
“TÜRSAB, doğacak zararı tanzim etmek zorunda kalabilir”
ETİK Hukuk Danışmanı İlker Ünsever de seyahat acentelerinin 1972 yılında çıkarılan ve sadece 2008 yılında bir kez değiştirilen 1618 Sayılı Yasa ile yönetildiğini, bu yasanın da konaklama rezervasyonlarını seyahat acentelerinin yetki alanında tanımlamadığına dikkat çekerek, Booking.com’u yasaklayan mahkeme kararı ile ilgili şu açıklamayı yaptı: “TÜRSAB’ın 2015 yılında açtığı dava, 2017 yılındaki ilk celsede tedbir kararı konuldu. TÜRSAB, başvurusu ile tedbir kararının ortaya çıkaracağı zararı tanzim etmek zorunda kalabilir. Booking.com’un faaliyetlerinde rekabeti bozacak bir durum olsaydı buna Rekabet Kurumu müdahale ederdi. Biraz Hollanda portakalının gadrine uğrandı gibi bir durum var.”
Türkiye pazarında yüzde 70 paya sahip
Türkiye online rezervasyon pazarının yüzde 70’ini Booking’in elinde bulundurduğu belirtiliyor. TÜRSAB Genel Sekreteri Çetin Gürcün, booking.com’un Türkiye’deki faaliyetlerinin durdurulması için mahkemeye gitmeden önce yapılan pazar araştırmalarında bu fi rmanın pazarın yüzde 70’ini elinde tuttuğunu tespit ettiklerini söyledi. Bu arada eleştiri oklarının da hedefi olan TÜRSAB, süreçle ilgili bir basın toplantısı düzenleyecek. Gürcün, mahkemenin ara kararına 6 Nisan Perşembe gününe kadar Booking’in itiraz etmesini beklediklerini ifade ederken, bu süre dolmadan çarşamba günü bir basın toplantısı ile devam eden süreç hakkında kamuoyuna açıklama yapacaklarını paylaştı.
60 milyar dolar cirosu var
Turizm araştırmacısı Erol Karabulut’un verdiği bilgilere göre; 2016’da dünya online rezervasyon pazarının büyüklüğü yaklaşık 600 milyar dolar. Pazarın hakim oyuncuları ise Booking, Çinli Ctrip ve ABD merkezli Expedia ile Tripadvisor. 2016 yılında Expedia’nın 65 milyar dolar, Booking’in ise 60 milyar dolar ciro yaptığını dile getiren Karabulut, bu iki portalın Türkiye’nin de dahil olduğu bölgede önemli rolü olduğunu söyleyerek, şunları aktardı: “Türkiye’de yapılan rezervasyonların yüzde 60’ı bu kanallar aracılığı ile yapılıyor. Özellikle şehir otellerinin gelirlerinin büyük bölümü booking gibi sitelerden geliyor. Yerli portalların ise ömrü yaklaşık birkaç yıl. Dolayısıyla bu alanda bizim portallarımızın bir ağırlığı yok. Booking ve benzeri yabancı portallar Türkiye pazarının hakimi durumdalar.”