TAV, AB'ye Letonya'dan girdi büyüyen ülkeleri radarına aldı

Yakup SAYAR

RİGA - TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Sani Şener, yer hizmetleri, duty free (gümrüksüz alışveriş noktası) ve diğer ticari alanların işletmesini hizmete açtıkları Letonya'nın başkenti Riga'nın havalimanının TAV için Avrupa Birliği'ne (AB) giriş kapısı olduğunu söyledi. Havalimanı işletmeciliğinde çok önemli kuralların uygulandığı AB'ye kuzeyden girdiklerini kaydeden Şener, "Büyümede gelişmekte olan ülkeler kadar Avrupa'nın büyüme potansiyeli olan ülkeleri de radarımızda. Riga, Baltık ülkelerinin ortasında önemli bir lokasyona sahip bir havalimanı. İstanbul'a benzer özellikleri var. Nasıl İstanbul güneyde Avrupa ve Asya'yı birleştiren bir köprü olarak önemli bir transit yolcu merkezi ise, Riga da kuzeyde Avrupa ve Asya'yı birleştiren önemli bir köprü" dedi.
TAV Havalimanları'nın iştiraki ATÜ Duty-Free, Riga Havalimanı'nda tamamen yenileyerek işletmesini üstlendiği ticari alanları törenle açtı.  Letonya Ulaştırma Bakanı Aivis Ronis ve ATÜ'nün ortağı dünyanın üçüncü büyük duty free şirketi Alman Heinemmann'ın Yönetim Kurulu Eşbaşkanı Claus Heinemann'ın katılımıyla gerçekleşen Riga Havalimanı'nın ticari alanlarının hizmete açılması töreninde konuşan TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Sani Şener şunları kaydetti: "Riga'nın nüfusu 800 bin ve Letonya'nın nüfusu da 2 milyon civarında. Ancak buna rağmen geçen yıl Riga havalimanı'ndan 5.1 milyon yolcu uçtu. Bu çok önemli bir rakam. Bölgenin transit yolcu merkezi olmaya aday. Ülke nüfusunun 2.5 katı yolcu Riga'dan uçuyor. Buradan İsveç, Norveç ve Danimarka'ya açılmayı istiyoruz. Daha şimdiden Helsinki ve Stockholm'de Havaş Europe ile yer hizmetleri vermeye başladık."

Rusya'da ciddi fırsatlar var

Yurtdışında faaliyette oldukları 12 havalimanının 11'inde havalimanı işletmesinin TAV'a ait olduğunu söyleyen Şener: "Riga Havalimanı için açılan ihaleyi biz kazanmıştık. Ancak küresel kriz nedeniyle ihale onaylandığı halde hayata geçiremedik. Birkaç hükümet değiştiği halde havalimanını işletmesi hala devlette. Ancak hükümetin önümüzdeki dönemde ihaleyi yenileme planı var. Biz de halen işletmesine talibiz. Eğer gerçekleşirse, 100 Euro civarında yatırımla havalimanın kapasitesini büyüteceğiz. Riga çok kısa süre içinde ciddi şekilde büyüme potansiyeline sahip. ncak şimdilik bu konuda bir gelişme olmadı. Riga havalimanında yer hizmetleri, duty free ve yiyicek içecek alanlarının işletmesini biz yürütüyoruz. Bu aslında bizim bir havalimanına girmeyi istediğimiz yöntem tam da bu. Önce yer hizmetleri ve havacılık dışı hizmetlerle girip sonra havalimanını da işletmesini almak. Bölgedeki diğer fırsatlara da bakıyoruz. Örneğin Rusya'da çok büyük fırsatlar var ve biz şu anda bunlar için hazırlanıyoruz" diye konuştu.

TAV'ın 10 yılda 10 havalimanı hedefiyle yola çıktığını kaydeden Şener şunları söyledi: "2010'da 10 havalimanı hedefine ulaştık. 2020'dee 100 milyon yolcu ağırlayacağız diye bir hedef koyduk. Geçen yıl yolcu sayımız 53 milyon oldu, bu yıl 69 milyon yolcu bekliyoruz. 100 milyon yolcu hedefini daha önceden yakalayacağımızı düşünüyorum. Hayallerimizi kısa tutmuşuz. TAV olarak 'akıllı büyüme'nin peşindeyiz. Hiç bir zaman operasyonel ve finansal yeteneklerimizi aşan hedeflerin peşinden gitmedik. Her yıl çift haneli büyüyoruz."

Verimlilik için ciddi inovasyon geliştirdik

TAV'ın verimliliği artırmak konusunda ciddi süreç inovasyonları geliştirdiğini kaydeden Sani Şener, "Bu anlamda oluşturduğumuz operasyonel mimariyle, yolcuların tüm hareketlerini ölçüyoruz. Yolcunun havalimanında yaptığı ortalama harcama 17 Euro civarında. Ancek eğer müşteri mutluysa, yani bir aksilik, bekleme gibi bir durumla karşılaşmamışsa o zaman 10.8 Euro daha fazla harcadığını tespit ettik. Mutlu müşterinin harcaması 27.8 Euro'ya kadar çıkıyor. O nedenle mutlu yolcular için elimizden geleni yapıyoruz" diye konuştu. Arap Baharı yaşanan ülkelerde ortamın mutlaka düzeleceğine inandığını da belirten Şener, "Örneğin Tunus'ta ortam hızla normalleşti. Libya'da da çok şeyin değişeceğine inanıyorum. Sıkıntılar hala var ama bölgenin çok ciddi sekilde büyüyeceğni öngörüyoruz. Bizim de odaklanmamız hızlı büyüme olan ülkelere olacak"  şeklinde konuştu.

TAV'la ortaklıktan çok mutluyuz

TAV ile 12 yıldır ortaklıkları bulunduğunu belirten Avrupa'nın en büyük, dünyanın da üçüncü büyük duty free şirketi Heinemann'ın döndüncü kuşak temsilcisi Claus Hainemann da "Bu ortaklıktan çok memnunuz. Toplam 54 havalimanındayız. TAV'a kendi know how'ımız aktardığımız gibi TAV'ın da geliştirdiği bazı yenilikleri diğer havaalanlarında uygulamaya başladık. Örneğin Atatürk Havalimanı'nda Türikye'ye özgü ürünlerin satıldığı Grand Bazaar (kapalı çarşı) fikrini başka ülkelere de taşıdık. TAV'la büyümek istiyoruz. ONların gittiği ülkelere biz de gidiyoruz" diye konuştu.

TAV Havalimanları'na ilgi çok

TAV Havalimanları'nın azınlık hisselerinin satışı ile ilgili olarak Sani Şener, TAV'ın talipleri arasında basına yansıyan Fransız şirketleri dışında şirketlerde olduğunu da belirterek: "Birçok başka aday var. Ancak adayların birbirinden haberdar olmaması için adlarını ve ülkelerini açıklayamıyoruz. Geldiğimiz noktada taliplerden son teklifleri alıyoruz. Bugün yarın bu aşamayı da tamamalarız. Önümüzdeki hafta da bir karara varıp bu konuda kamuoyuna açıklama yapacağız" şeklinde konuştu.

Havalimanı işletmeciliğinde fırsat çok

Havacılıkta 3 önemli endüstrinin bulunduğunu kaydeden Sani Şener bunları uçak üretim şirketleri, havayolu şirketleri ve havalimanı işletmecileri olarak sıralayarak şunları söyledi: "Uçak üretim şirketleri ve havayolu şirketleri özel sektör oldukları için bugüne kadar çok ciddi gelişim kaydetmişler. Ancak havalimanı işletmeciliği daha yeni yeni özelleşiyor. Dolayısıyla bu alanda çok büyük bir potansiyel var. Şu anda dünyada 20 bin uçak olduğu bunun 2020'lerde 40 bin uçağa çıkması bekleniyor. Dünyada ticarete birçok yeni boyut kazandıran internet bile yolcu kapasitesini azaltamadı. İnternetle yazışmalar işlerin yürümesi için yeterli olmadı. İnsanlar seyahat etmeye artarak devam ediyorlar. Dolayısıyla havalimanı işletmeciliğeini büyüme planları içinde önemli bir alan olarak görüyoruz."

Victoria Secret mağazaları açıyoruz

ATÜ Duty Free Genel Müdürü Ersan Arcan, havalimanındaki yolcunun tüm davranışlarını ölçerek, ticari alanlarda sürekli olarak yenilik yaptıklarını söyledi. Bu anlamda önümüzdeki gönülerde İstanbul Atatürk Havalimanı'nda ünlü iç giyim markası Victoria Secret'ın bir mağazasını açacaklarını belirten Arcan şunları anlattı: "Victoria Secret'ın bir mağazasını da Riga Havalimanı'na açacağız. İlk etapta 2 havalimanına açacağımız Victoria Secret mağazalarını daha sonra işletmesini yaptığımız diğer havalimanlarına da taşıyacağız. Riga havalimanında yer hizmetleri yatırımlarımız dahil ticari alanların yenilenmesi için toplam 5.5 milyon Euro yatırım yaptık. Riga'da faaliyetlerimize 2011'de başladık. Biz girmeden önce ticari alanlar oldukça düşük kapasiteyle faaliyet yürütüyordu. İlk yılda gelirleri 2.5 kat artırdık. Şimdi bu yenilemeyle birlikte 2013 yılında 25 milyon Euro ciro hedefliyoruz. Türkiye'nin en çok lokum satan mağazasının Atatürk Havalimanı'ndaki Grand Bazaar olduğunu söyleyen Arcan duty free'lerdeki tüketim miktarları konusunda ise şu bilgileri verdi:"Yüzde 40 kozmetik-parfüm, yüzde 30 alkollü içecek, yüzde 11 tütün ürünleri, yüzde 7 çikolata ve şekerleme, yüzde 6 yerel hediyelik ürünler, yüzde 4 moda-hazır giyim ürünleri. Türkiye'de duty free'lerde en çok harcamayı Türkler yapıyor. Ancak sepet başına baktığınızda en çok harcamayı Ruslar yapıyor."

Bakan'dan davet

Letonya Ulaştırma Bakanı Aivis Ronis, 1990'lı yılların başlarına kadar Letonya'nın Türkiye büyükelçisi olarak görev yaptığını belirterek şunları kaydetti: "O zaman Türikye'de büyükelçilik binamız yoktu, sık sık Türkiye'yi ziyaret ederek işlerimizi Riga'dan yürütüyorduk. Son olarak 2 yıl önce Türikey'ye gittiğimide, Ankara'yı İstanbul'u tanıyamadım. Pozitif yönde bir şok yaşadım diyebilirim. Müthiş muazzam bir dönüşüm yaşanmış. Türkiye ekonomik ve siyasi olarak bölgesinde giderek güçleniyor. Bunu görebiliyorum. Letonya'daki Türk yatırımcıların dinamizminden de bunu görmek mümkün. Önümüzdeki dönemde havalimanımızı özelleştireceğiz. TAV'ın da bu konuda ilgisi var. Bunun dışında Türk yatırımcıların ilgisini çekecek büyük ölçekli altyapı projelerimiz mevcut. Ayırca 3 tane liman özelleştirmesi gündemimizde var."