Deri sektöründe ‘kabus dönem’ geride kalıyor

Merve YİĞİTCAN

İSTANBUL - Deri konfeksiyoncuları son 2 yılda kabus yaşadı. Tabakhane ve atölyelerin yarıya yakını kapandı. Kalanlar yüzde 30-40 kapasiteye düştüler. Ödüllü, marka firmalar çekildi. Ancak nihayet bu kötü gidiş durdu. Geçtiğimiz aralık ayı itibariyle kıpırdanma başladı. “35 yıldır bu işin içindeyim, bu kadar kötüyü görmedim” diyen İDMİB Başkanı Mustafa Şenocak, “Çıkış işaretlerini aralıktaki toparlanmada görebildik. Rusya ile ilişkilerin iyileşmesi, Türk cumhuriyetleri ekonomilerindeki düzelme önemli” dedi. Orjin Grup CEO’su Lemi Tolunay da “Bir iyileşme başladı. Işık sarıya döndü” dedi. İşte bu ışık zor günler yaşayan firmalar için de toparlanma umudunu getirdi. İDMİB Başkanı Şenocak, “Kapananların %20-25’i sektöre dönmeyecek. Kalan kısım ise ‘küllerinden doğabilir’ umudundayım” dedi.

İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçı Birlikleri (İDMİB) Başkanı Mustafa Şenocak, 2016’nın sektör için zor bir yıl olduğunu, özellikle Rusya ve bölgesi kaynaklı kritik sıkıntılar yaşandığını kaydetti. Rusya’ya ihracatın yüzde 70 daraldığını hatırlatan Şenocak, yarı mamulde de Çin’den negatif etkilendiklerini anlattı. Yine alt sektörler bazında Irak ve Suriye’nin de zorlayıcı olduğunu ifade eden Şenocak, yılın sevindirici gelişmelerinin ise şöyle sıraladı: Ayakkabı ihracatı artıyor, deri konfeksiyonda Avrupa’ya ihracatta artış var. Saraciye ve yan sanayide İran’da alınan başarılı sonuçlar... Aralıkta sektör ihracatı 108 milyon dolara çıktı. Kasımda 103.4 milyon dolardı.

Deri sektörü ihracatının geçen yıl miktar bazında yüzde 13 arttığını, ancak dolar bazında yüzde 4-6 gibi bir azalma gerçekleştiğini söyleyen Şenocak, deri konfeksiyonda birçok markanın sektörden çekildiğini, atölye ve tabakhanelerin kapanmak zorunda kaldığını kaydetti. Deri konfeksiyonda en az yüzde 50 daralma olduğu bilgisini veren Şenocak, son iki yılda üretim yerlerinin kapasite kullanım oranlarının yüzde 30’lara düştüğünü ifade etti. Şenocak, deri konfeksiyonda atölye ve tabakhanelerin yaklaşık yüzde 50’sinin iki yılda kapandığına dikkat çekti. Batan markalar arasında 20-25 milyon dolarlık ihracatlarıyla bir zamanlar ihracat ödülü kazanan firmalar da var. Şenocak’a göre, batan markaların ve kapanan tesislerin yüzde 20-25’i bir daha sektöre dönmeyecek. Kalan kısım ise “küllerinden doğabilir.”

“Krize ilk girer, ilk çıkarız”

“35 yıldır bu işin içindeyim, bu kadar kötüyü hiç görmedim” diyen Şenocak, yine umutlu. “Deri sektörü krizlere hep önce girer, ancak diğer sektörlerden de önce çıkar. Bu yıl da sektörün krizden çıkmaya başlayacağı yıl olacak. Bunun işaretlerini aralık ayındaki toparlanmada görebiliyoruz. Rusya ile ilişkilerin iyileşmesi, Türk Cumhuriyetleri’nde ekonomilerin düzelmeye başlaması bizim için önemli. İsrail ile ilişkilerin iyileşmesi de kesinlikle sektörün lehine” dedi.

Ayakta kalmayı başaran firmaların önlerinin açık olduğunu savunan Şenocak, kalanların daha kötü günler yaşamayacağını belirtti. Hükümetin aldığı tedbirlerden memnun olduklarını ifade eden Şenocak, deri konfeksiyon ithalatına getirilen ilave verginin, sicil affının, Eximbank ile KGF'nin krediye ulaşmada sağlayacağı kolaylığın deri sektöründeki firmaları rahatlatacağını dile getirdi. Şenocak, “Sektör olarak krizleri 1998’de de yaşadık, 2008’de de yaşadık. Artık daha temkinliyiz” dedi.

Deriden çıkıp tarıma geçenler oldu

Deri sektörünün tecrübeli ismi Orjin Grup CEO’su Lemi Tolunay da, deri sektörün tamamen kendi dışında yaşanan gelişmeler nedeniyle 2 yılda büyük kayıplar verdiğini söyledi. “5 yıl önceki heyecanlı günlere dönmek için 10 yıla ihtiyacımız olabilir. Büyük sermayeler geri çekildi, sektörün altyapısı ve morali eski gücünde değil” diyen Tolunay, ümidini yitirmiş değil. “İleriye dönük bir iyileşme başladı. Kırmızı ışık sarıya döndü, ancak yeşile ne zaman dönecek göreceğiz. Sarı ışık da tünelin sonunda. Dünyadaki politik değişim rüzgarları neler getirecek göreceğiz” dedi. Tolunay’ın verdiği bilgiye göre, sektörden çekilen işletmelerin birkaçı tarım ve gıda işine girmiş, bazıları tekstile kaymış. Bir kısım da beklemede. Özellikle Rusya’da alacağı kalan bazı firmalar hala paralarını bekliyor.

İhracatta iyi giden deri ayakkabı için iç pazarda tehlike sinyalleri

Deri ayakkabıda ek vergi ile desteklenen üretici, ihracatını bu yıl yüzde 20 artırmayı hedefliyor. Ancak iç pazarda işler çok da iç açıcı değil. 24 aya kadar uzayan vadeler, üreticileri zor durumda bırakıyor. İDMİD Başkan Yardımcısı Hüseyin Çetin, uzayan vadeler nedeniyle nakit yönetiminde firmalarının çok zorlandığını, vade sorununun çözümü için hamleler beklediklerini kaydetti. Vade sorunu nedeniyle piyasanın bozulmaya başladığını kaydeden Çetin’e göre, bir çözüm bulunmazsa mevcut firmaların yüzde 20’si kapanabilir. Üreticiye üretim sırasında destek verilmesi gerektiğini kaydeden Çetin, çalışan sigorta prim desteğinin de yüzde 5’ten yüzde 30’a çıkarılması gerektiğini sözlerine ekledi.

Kıymetli kürkte ÖTV indirimi için muhalefetle görüşecekler

Sektörün, kıymetli kürk materyali ithalatında ÖTV’nin kaldırılması için uzun süredir çalışma yaptığı biliniyor. Ancak şu ana kadar netice alınmış değil. Mustafa Şenocak, “Bugün kıymetli kürkte 3 ülke pazarı domine ediyor; Çin, İtalya ve Yunanistan. Biz de yapabiliriz ancak ÖTV önümüzde engel. Biz iç pazarda kalksın demiyoruz, ancak kürkün materyalini ithal ediyoruz, ondaki ÖTV kalksın istiyoruz. Eğer bu olursa sektörü kimse tutamaz. İddia ediyorum, sektörün 2023 hedeflerine 2023’ten önce ulaşırız. Bu konuda ilgili bakanlarla konuşuyor. Onlar da farkındalar, kabul ediyorlar. Ancak burada kamuoyunda oluşacak algıdan ve muhalefetin tepkisinden çekiniyorlar. O nedenle biz de muhalefetle konuşmaya karar verdik. Randevularımızı ayarlıyoruz” ifadelerini kullandı.