Yeni plana göre dolar 5 yılda 10 kuruş artacak

Naki BAKIR

ANKARA - 2014-2018 yılını kapsayan 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda 2018 itibariyle 1.3 trilyon dolarlık GSYH ve 16 bin dolarlık kişi başına milli gelir hedeflerinin; dolar kurunun beş yılda sadece 10 kuruş dolayındaki bir artışla 1.97 TL olacağı varsayımına göre oluşturulduğu belirlendi.

10. Kalkınma Planı'nda 2012'de yüzde 2.2 olan sabit fiyatlarla yıllık GSYH büyüme oranının 2018'de yüzde 5.9'a çıkması; 2014-2018 döneminde yıllık ortalama yüzde 5.5 büyüme kaydedilmesi hedeflendi. Plan'a göre 2012'de cari fiyatlarla 1 trilyon 416.8 milyar TL olan GSYH, yıllık ortalama yüzde 10.2 olmak üzere dönemin tümünde birikimli olarak yüzde 78.9 artışla 2018'de 2 trilyon 535.2 milyar TL'ye çıkacak. Reel (sabit fiyatlarla) GSYH ise bu dönemde yıllık ortalama yüzde 5.5 ve beş yılda kümülatif yüzde 35.6 büyüyerek 117.8 milyar TL'den 159.7 milyar TL'ye yükselecek. Plana göre dolar cinsinden GSYH ise beş yılda birikimli bazda yüzde 63.5 büyüyerek 2012'deki 786.3 milyar dolarlık düzeyinden 2018'de 1 trilyon 285.5 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşacak. Böylece kişi başı milli gelir de 10 bin 504 dolardan 15 bin 996 dolara çıkacak. Bu arada 2012'de 74.9 milyon olan yıl ortası nüfusun, yıllık ortalama yüzde 1.1'lik artışla 2018'de 80.4 milyona ulaşacağı tahmin edildi.

Düşük kur-yüksek faiz ortamına devam

Söz konusu makro hedefler; beş yılın sonunda dolar kurunun 1.97 TL olacağı varsayımına dayanıyor. 2012 ortalamasında 1.80 TL dolayında gerçekleşen halen son günlerdeki yükselişle 1.90 TL'nin üzerini gördükten sonra, Merkez Bankası'nın seri müdahaleleriyle önceki gün 1.87 lira dolayına gerileyen dolar kurunda beş yılda sadece 10 kuruşluk bir artış olacağı varsayılıyor.

GSYH'nin cari tutarındaki artış ile sabit fiyatlarla (reel) GSYH'deki artış arasındaki yüzde fark, "deflatör" olarak adlandırılıyor. Cari ve sabit fiyatlarla GSYH hedeflerine göre hesaplandığında enflasyonun en gerçekçi göstergesi olan deflatörün 2014-2018 döneminde kümülatif yüzde 31.9 olarak öngörüldüğü ortaya çıkıyor. Buna karşılık aynı dönemde dolarda kümülatif bazda öngörülen kur artışı ise yüzde 9.5 düzeyinde bulunuyor. Buna göre beş yıllık dönemde TL'de dolara karşı yüzde 21 değerlenme öngörülüyor. Hedeflere göre beş yıllık dönemde kişi başına milli gelirin TL cinsinden sabit fiyatlarla yüzde 26 artarken, dolar cinsinden yüzde 52 artışla 16 bin doları yakalayacağı varsayılıyor. Bu hedefler, izleyen beş yılda da yoğun sıcak para girişiyle TL'yi yapay olarak değerlendiren, bunun sonucunda da GSYH ve kişi başına milli gelirin dolar cinsinden tutarını kağıt üzerinde büyüten "düşük kur-yüksek faiz" ortamının devamına işaret ediyor.

9.'da hedef tutmadı 10.'da vites küçüldü

[PAGE]

9.'da hedef tutmadı 10.'da vites küçüldü

Öte yandan, 2007-2013'ü kapsayan 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde öngörülen yıllık ortalama yüzde 7 reel büyüme hedefinin tutmayacağı belli olurken, 10. Plan'da çıta oldukça aşağı çekilerek yıllık büyüme hedefi yüzde 5.5'e düşürüldü.

Halen yürürlükteki 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı'na bakıldığında, bu dönemde GSYH'de yakalanan yıllık ortalama büyüme hızının, hedeflenen oranın ancak yarısı düzeyinde kalacağı görülüyor. 7 yıllık bir süre (2007-2013) için hazırlanan 9. Plan'da yıllık ortalama bazda yüzde 7 büyüme hedeflenmişti. 2007-2012 döneminde gerçekleşen ortalama büyüme yüzde 3.3'te kaldı. Bu yılki yüzde 4'lük büyüme hedefi yakalanırsa plan dönemindeki (2007-2013) yıllık ortalama büyüme hızı yüzde 3.4 düzeyinde oluşacak.  Bu reel büyüme hedefinde ciddi bir sapmaya işaret ediyor.

2013 hedeflerinin tutması durumunda bile Plan dönemi için tarımda yüzde 3.6 öngörülen yıllık ortalama büyüme yüzde 2.2, sanayide yüzde 7.8 öngörülen oran yüzde 3.8, hizmetlerde ise yüzde 7.3 öngörülürken oran yüzde 4'te kalacak.

İşsizlikle mücadele başarılı olamadı

Anketle belirlenen işgücü göstergelerinde o sırada iş aramıyor olanların sayıya dahil edilmeyişi, üniversite patlamasının genç işsizliğini gizlenmesi gibi faktörlere rağmen, 9. Plan döneminde işsizlik oranı daha da arttı. Nüfus artış hızındaki yavaşlama, genç nüfus oranındaki düşüşe rağmen, genel işsizlik ve genç işsizliği büyüdü. 9. Plan döneminin son yılı olan 2013 itibariyle yüzde 7.7'ye düşürülmesi hedeflenen işsizlik oranı, 2012 ortalamasında yüzde 9.2, bu yılın mart sonu itibariyle yüzde 10.1 oldu. Yüzde 20'yi aşan genç işsizliği oranıyla Türkiye, ağır ekonomik kriz yaşayan ülkeler dahil dünyada ön sıralarda yer alıyor. 10. Plan da işsizlikle mücadele konusunda önemli bir iddia ortaya koymuyor. Beş yıllık dönemde işsizlik oranının 2012'ye göre 2 puanlık bir düşüşle, 2018'de yüzde 7.2 düzeyine inmesi hedefleniyor.

İşte o hesap!

10'uncu Beş Yıllık Kalkınma Planı'na göre 2018 yılında Türkiye'nin GSYH'si 2 trilyon 535.2 milyar lira olacak. Planda 2018 için öngörülen GSYH'nin dolar karşılığı olarak ise 1 trilyon 285.5 milyar dolar ibaresi yer alıyor. Bu hesaba göre 2018 yılında 1 doların 1.97 TL olması öngörülüyor. Dolar Merkez Bankası'nın müdahaleleri ile birlikte önceki günü 1.87 TL seviyesine gerilemişti.