Uçuşların karbon emisyonu yapay zekâ ile azalacak

Başak Nur GÖKÇAM

Uçaklar, sebep olduğu hava kirliliği nedeniyle iklim değişikliğini olumsuz yönde etkiliyor. Bunun nedeni, uçak motorlarının yaymış olduğu karbondioksit, nitrojen oksit ve su buharı gibi kirleticiler. Uçuş esnasında geride bırakılan ince, beyaz çizgiler olarak görülen ve havacılık kontraillerinin sayısının azaltılması ise sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşabilme aşamasında kilit role sahip. Bu sorun üzerine güçlerini birleştiren Google Research, American Airlines ve Breakthroug Energy, yapay zekâyı kullanarak uçuşların iklime olan olumsuz etkisini için önemli bir çalışmaya imza attı.

Yüzde 54'lük azaltım sağlandı

Güç birliği kapsamında yapılan şey ise işletmelerin, veri toplama ve yapay zekâ aracılığıyla, pilotlar için alternatif rotaları belirlemek oldu. Böylece 6 ay boyunca toplanan verilerle kontralar için tahmin haritaları geliştirilerek, iz oluşturması muhtemel irtifalardan uçmaktan kaçınıldı.

Tüm bu süreçte uçuş verileri American Airlines’taki 70 test uçuşundan elde edilirken, iz oluşturması muhtemel irtifalardan uçmaktan kaçınmak için de Google'ın Breakthrough Energy'deki açık kaynaklı iz modelleri ile çapraz referanslı yapay zekâ tabanlı tahminleri kullanıldı.

Sonucunda ise uçuş izlerinde yüzde 54 oranında bir azaltım sağlandı. Havacılık sektörü için büyük bir ilerleme olarak kayıtlara geçen çalışma sürecinde dikkatleri çeken diğer bir şey ise uçakların yüzde 2 daha fazla yakıt yaktığı yönünde oldu. Fakat bu yüksek nemli alanlardan kaçınmak için yalnızca belirli sayıda uçuşun yeniden yönlendirilmesi gerektiğini gösterdi.

Bunu yaparken de bir havayolunun uçuşlarında toplam yakıt etkisinin yüzde 0,3 kadar da düşük olabileceği görüldü. Yani kontra oluşumu için yapay zekânın kullanılmasının çevresel etkisini azaltmak için uygun bir maliyet seçeneğinin de mevcut olduğu kanıtlanmış oldu. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Google Sürdürülebilirlik Direktörü Kate Brandt, "Google'da, yapay zekânın bireylerin ve iş ortaklarının daha sürdürülebilir bir şekilde yaşamalarına ve iklim üzerindeki etkilerini azaltmalarına yardımcı olabileceği yollar aramaya devam edeceğiz” dedi.

Fransa, yıllık 300 milyon euro yatırım yapmıştı

Sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşma hususunda havacılık sektörünün rolünün ne denli büyük olduğunu kabul ederek harekete geçen ülkeler de bu alanda yapmış olduğu çalışmalar ve yatırımlarla ses getirdi. Sürdürülebilirliğe yönelik yapmış olduğu çalışmalar ile ön planda yer alan ülkelerden biri olan Fransa, haziran ayında daha fazla yakıt verimliliğine sahip yeni bir motor geliştirilmesi için yıllık 300 milyon euro değerinde bir yatırım yaptığını duyurmuştu. Bu adım, havacılık sektörü açısından önemli ve örnek bir adım olarak yankılanmıştı.Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu yatırımın, daha hafif uçak tasarımını teşvik edeceğini söylemişti.

2050’de net sıfıra ulaşma taahhüdü

 Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) üyesi havayolu şirketleri ise 2021 yılında, 2050 yılına kadar karbon emisyonlarında net sıfıra ulaşma taahhüdünde bulunmuşlardı. IATA’ya göre söz konusu taahhüt, hava taşımacılığını Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 2 santigrat derecenin altında tutma hedefine de uygun bir hale getirecekti.

NASA ve Boeing emisyonu %30 azaltacak

ABD’nin uzay projelerinden sorumlu kurumu NASA ve havacılık devi Boeing de, uçakların ürettiği emisyonu azaltmak için havacılık alanındaki tecrübelerini birleştirdiğini 2023 yılının ocak ayında duyurmuştu.

Ortaklığın odak noktası, daha verimli uçak tasarımları üretmek ve uçuşların iklim değişikliği üzerindeki etkisini en aza indirmek olarak açıklanmıştı. Konuya ilişkin açıklamada bulunan Boeing, “NASA, Kiriş Destekli Transonik Kanat (TTBW) tasarımına sahip tam ölçekli test uçağının geliştirilmesi ve uçuş testlerinin gerçekleştirilmesi için Boeing’i seçti.

Sürdürülebilir Uçuş Test Aracı (SFD) programının bir parçası olarak gösterilen ve test edilen teknolojiler, geleceğin tasarımlarını şekillendirmenin yanı sıra aerodinamik ve yakıt verimliliğinde önemli ilerlemeleri beraberinde getirecek” demişti. Ayrıca tek koridorlu uçağın,günümüzün en verimli tek koridorlu uçaklarına kıyasla ve görevine bağlı olarak, yakıt tüketimini ve emisyonu yüzde 30’a kadar azaltabildiği bilgisi verilmişti.

Kontrail neden zararlı?

Uçakların, nemli bölgelerden geçişi esnasında beyaz bulut şeklinde oluşan kontraillere ilişkin yapılan bir araştırmaya göre bu izler havacılık sektörünün, küresel ısınma etkisinin yaklaşık yüzde 35’ini oluşturduğunu ortaya koydu. Bu oran, dünyadaki jet yakıtının etkisinin yarısından fazlasına eş değer olarak belirtildi ve 2022 IPCC raporunda yayımlandı.