STEM’e beşeri bilimleri ekleme vakti

 DİDEM ERYAR ÜNLÜ

Kar amacı gütmeyen Mozilla Vakfı, internetin açık ve herkesçe erişilebilir, küresel bir ortak kaynak olarak kalmasını sağlamayı hedefliyor.

İnsanları ilk sıraya koyan; bireylerin kendi deneyimlerini şekillendirebildiği, gücü ellerinde tuttuğu, güvende ve bağımsız olduğu bir internet inşa etmeye çalışıyor. Teknoloji uzmanları, düşünürler ve Web yapımcılarından oluşan küresel bir topluluğun temsil ettiği Mozilla Vakfı 1998 yılında kuruldu ve dünyanın her yanındaki insanların Web’e bilinçli katkılarda bulunmasını amaçlıyor. Vakıf, açık bir platform üzerindeki bu işbirliğinin, insanların bireysel gelişimi ve ortak geleceği için şart olduğuna inanıyor.

Daha sağlıklı bir internet sözü veren Mozilla Vakfı, dünyanın tüm insanlarını kapsayan; kişinin demografik özelliklerine göre internet erişiminin, olanaklarının ve deneyim kalitesinin değişmediği bir interneti savunuyor.

Eleştirel düşünceye, mantığa dayalı savlara, bilgi paylaşımına ve doğrulanabilir olgulara önem veren; farklılıkları olan topluluk ve grupları ortak bir fayda uğruna birlikte çalışmaya teşvik eden bir interneti amaçlıyor.

Vakıf, aynı zamanda alternatif tarayıcı Firefox’un yapımcısı Mozilla Corporation’da pay sahibi. İnterneti paranın değil, insanların hizmetine sunan ürünler ve politikalar geliştiriyor; internetin sağlığını artırmak için tasarlanan işlere, kampanyalara ve yeni teknolojilere yatırım yaparak gizlilik, bilgi kirliliği ve internet trolleri gibi sorunları ortadan kaldırmaya çalışıyor. Mozilla’ya göre; bilgisayar mühendisliği öğrencileri dünyanın yeni liderleri ve yaratıcıları olacak. Bu nedenle ‘kod’ların insan davranışları, güvenliği, eşitliği, mahremiyeti gibi konularla nasıl bir etkileşime gireceğini algılamaları gerekiyor.

Dolayısıyla teknoloji şirketlerinin işe alımlarda felsefe ve psikoloji eğitimi almış kişilere öncelik vermeye başlamaları gerekiyor.

Mozilla Vakfı Başkanı Mitchell Baker, sadece STEM, yani bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik bölümlerinden mezunları işe almanın, yeni nesil ‘teknologlar’da da, eski nesillerde görülen kör noktaların oluşmasına yol açacağını söylüyor.

“STEM gerekli evet, ama herkesin STEM eğitimi alması dikkat edilmesi gereken bir konu” diyor Baker ve ekliyor: “Günümüz öğrencilerinin biraz daha fazla edebiyata ve beşeri bilimlere ihtiyacı var.”

Beşeri bilimler; hukuk, tarih, antropoloji, arkeoloji, dilbilim, psikoloji, mantık, felsefe gibi insanı konu alan bilimleri kapsıyor.

Ve Baker çok haklı; çünkü birden dazla disipline hakim olan insanlara, farklı bakış açılarını dikkate alarak karar veren beyinlere ihtiyacımız var. Bugün, küresel ısınmadan, göçe, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına kadar yaşadığımız sorunların hiç biri, tek tarafl ı yada tek çözümlü değil. Her bir sorun, bütüncül çözümler gerektiriyor. Bu da; etik değerleri ve insan psikolojisini anlamadan alınmış STEM eğitimini anlamsız kılıyor.

Baker, “İhtiyacımız olan, geçmişin sosyal bilimlerini yeniden gündeme getirmek değil” diyor ve şöyle devam ediyor: “İhtiyacımız olan, teknolojinin insanlık üzerindeki etkilerini yeniden düşünmek, anlamaya çalışmak.”

Mozilla manifestosu

Mozilla projesi, internetin, hayatın ticari yönlerinin yanı sıra kamu yararını da gözetmeye devam etmesi için kritik öneme sahip bazı ilkeler geliştirmiş. Bu ilkeleri Mozilla Manifestosu’nda özetliyor:

- İnternet çağdaş yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır: Eğitimin, haberleşmenin, işbirliğinin, ticaretin, eğlencenin ve toplumun temel bileşenlerinden biridir.
- İnternet, açık ve erişilebilir kalması gereken, tüm dünyaya hizmet veren bir kaynaktır.
- İnternet her bireyin yaşamını zenginleştirmelidir.
- Bireylerin internet üzerindeki güvenlikleri ve gizlilikleri esastır. Bunlar isteğe bağlıymış gibi muamele yapılamaz.
- Bireyler, interneti ve internet üzerindeki kendi deneyimlerini şekillendirme yetisine sahip olmalıdır.
- İnternetin halka açık bir kaynak olarak etkili olabilmesi; birlikte işlerlikle (protokoller, veri biçimleri, içerik), yenileşimle ve dünya çapında bağımsız katılımlarla mümkündür.
- Özgür ve açık kaynaklı yazılımlar internetin halka açık bir kaynak olarak gelişmesini destekler.
- Şeffaf topluluklara dayalı süreçler; katılımı, sorumluluğu ve güveni öne çıkarır.
- İnternetin geliştirilmesiyle ticari olarak ilgilenmenin birçok yararı vardır, ancak ticari kazanç ile kamu yararı arasındaki denge kritik öneme sahiptir.
- İnternetin kamu yararına olacak yönlerini büyütmek; zamana, dikkate ve kendimizi adamaya değen; önemli bir hedeftir.