Şehirleri, kıtaları, gezegenleri yönetecek bir algoritma

DİDEM ERYAR ÜNLÜ

Santranç kolay bir oyun değil. En azından insanlar için. Yapay zeka için ise durum tamamen farklı.

Google araştırmacıları geçtiğimiz günlerde yeni bir çalışma yayımladılar. Bu çalışmada, Google tarafından en son geliştirilen Yapay Zeka AlphaZero’nun santrançta “insanüstü performans” sergilediğine yer veriliyor.

AlphaZero dört saatlik bir süreçte satranç oyununa dair tüm kuralları öğrenmeyi ve dünya santranç şampiyonu olan Stockfish programını yenmeyi başardı. Bir başka şekilde ifade etmek gerekirse, tün insanlık tarihi boyunca oluşturulan santranç bilgisi ve daha fazlası, dört saat gibi kısa bir sürede AlphaZero adındaki yapay zeka tarafından sindirildi ve uygulamaya kondu. AlphaZero sadece santranç kuralları ile programlandı; strateji konusunda ise herhangi bir program yüklenmedi. Buna rağmen, dünyanın en başarılı santranç programı olan Stochfish’i yenmeyi başardı. Santranç Bilimi websitesi Chessable’ın CEO’su David Kramaley, “Bundan sonra yeni liderimizin kim olduğunu biliyoruz. Bu durum santranç oyununun devrimi anlamına gelecek; ama asıl düşünülmesi gereken konu, bu gelişmenin santranç dışı alanlara nasıl uygulanacağı. Bu algoritma şehirleri, kıtaları, gezegenleri yönetebilir” yorumlarını yapıyor. Google’ın DeepMind Yapay Zeka laboratuarı tarafından geliştirilen AlphaZero; Çin oyunu Go oynamakta uzman olan AlphaGo Zero’nun geliştirilmiş, jenerik versiyonu.
DeepMind, uzun yıllardır Yapay Zeka alanında çalışmalar yapıyor. Çok farklı oyunlarda dünya şampiyonu olan insanlara odaklanıyor.

İnsanla karşılaşmadan tek başına öğreniyor

Alpha Zero’nun elde ettiği başarı oldukça farklı. AlphaZero’dan önce geliştirilmiş olan yapay zekalar, insanlar tarafından yapılan hamleleri izleyerek oyunları öğreniyorlardı. AlphaZero ise, asla insanlarla karşılaşmadan, tüm kuralları tek başına, kendi kendiyle oynayarak öğreniyor.
Bundan önce yapılan çalışmalarda, araştırmacılar, akıllı zekanın öğrenme sürecinde insanlarla bir araya gelmesinin daha faydalı olacağını düşünüyorlardı. Fakat Alpha- Zero’nun tamamen bağımsız bir şekilde gerçekleştirdiği öğrenme sürecinin, bire bir rekabet ortamında çok daha başarılı olduğu kanıtlandı.

Kendi matematiğini yaratan uzaylı bir medeniyet gibi

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Bilgisayar Mühendisi Nick Hynes, “Bu kendi matematiğini yaratan uzaylı bir medeniyete benziyor. İnsanların tarafl ılığından ve öngörülerinden özgürleşmiş bir modelle karşı karşıyayız. Bu model, uygun gördüğü herşeyi öğrenebilir. Hatta aynı nesneyi bizden daha farklı algılayabilir” diyor. Yapay zeka konusunda yaşanan gelişmeler son derece hızlı ve belki de bir o kadar endişe verici. AlphaZero'nun kendi kendine oynayarak öğrenmesi, “güçlendirilmiş öğrenme” olarak tanımlanıyor. Bu öğrenme modeli “problem çözme”ye geniş kapsamlı odaklanma özelliği getiriyor. Yani, AlphaZero sadece santranç oynamıyor. Japon santrancı olan Shogi de oynuyor. Go da oynuyor. Hatta bir iki saatte bu oyunlarda uzmanlaşıyor.

Google ve DeepMind’ın bilgisayar mühendisleri şu ana kadar yeni araştırmalarına yönelik bir açıklama yapmadılar. Ama yapay zekanın ulaşabileceği noktalar ortada. Santranç Büyük Ustaları (Grand Master) bu manzara karşısında şaşkın bir haldeler. Büyük Usta Peter Heine Nielsen’in BBC’ye yaptığı açıklama bunu kanıtlar nitelikte: “Her zaman üstün bir türün dünyaya inip, santrancı nasıl oynadıklarını anlatmasını istemiştim. Bunu hep merak ettim. Ama artık biliyorum.”
Yaşanan gelişmeler sayesinde, o “üstün ırkı” bizzat kendimiz yaratacağız herhalde...

Musk: Yapay zeka kuzey koreden tehlikeli

DeepMind, Yapay Zeka’nın gerçek hayattaki etkilerini anlamak için şirket içinde ‘Etik ve Toplum’ araştırma ekibi kurmuş durumda. Şirket, yapay zekanın ancak büyük etik standartları olması durumunda dünyaya büyük bir fayda sağlayacağını ifade ediyor. Bu alanda çalışan uzmanlara da seslenen firma, teknolojinin değer bakımından tarafsız olmadığını ve çalışmalarının ahlaki ve toplumsal etkileri için sorumluluk üstenlemeri gerektiğini dile getiriyor. DeepMind aynı zamanda Facebook, Apple, Microsoft, Amazon gibi birçok teknoloji şirketini içeren partnerlikler ile AI’nin insanlık yararına olmasını sağlamak için çalışıyor. Yapay zekanın insanlık için iyi mi yoksa kötü mü olduğu son zamanlarda oldukça sık gündeme gelen bir konu. Örneğin Tesla CEO’su Elon Musk, geçtiğimiz aylarda yapay zekanın Kuzey Kore’den daha tehlikeli olduğunu söylemişti.

Google tarafından 2014'te satın alındı 

DeepMind Eylül 2010’da DeepMind Technologies adıyla kurulmuş bir yapay zeka şirketi. Google tarafından 2014 yılında satın alındığında ismi değiştirildi. Şirket insanların oyunları nasıl oynadığından esinlenerek, öğrenen bir yapay sinir ağı oluşturdu. Şirketin geliştirdiği AlphaGo adlı program 2016 yılında dünyanın en iyi GO oyuncusunu yenmeyi başarmıştı.
Google, kendi kendini geliştiren, başka bir deyişle öğrenebilen bir mekanizmaya sahip olan DeepMind’ı enerji ihtiyacını iyileştirmek için devreye aldı. Google’ın enerji tüketimini azaltmaktan sorumlu olan DeepMind yüzde 15 oranında bir iyileştirmeye imza attı.