Halıya teknoloji kattı, gözünü ABD pazarına dikti

RÜŞTÜ BOZKURT

Bizim kuşağın gençlik yıllarında, "Sanat sanat için midir; sanat toplum için mi?"sorusunu derinliğini pek bilmeden tartışır dururduk. Günümüzün gençlerini de "Teknoloji bir amaç mıdır; yoksa araç mı?" tartışmalarını yapıyor olmalı. Çünkü teknoloji, insan ve üretim arasındaki ilişki bugünün genç insanlarının geleceklerini derinden etkiliyor; etkileri de giderek artacak. Teknoloji, gelecek kuşakları cebindeki telefon, kulağındaki dil engelini aşan yazılım ve işletim sisteminin aracı olan kulaklık, sürücüsüz otomobil, doğası değişen her türlü nesne, doğası bugün bildiklerimize benzemeyen meslekler olarak günlük yaşamın vazgeçilmezleri olacak.
Medyayı yakın izliyorsanız, teknolojiyi bir araç olmaktan çıkaran, amaç haline getiren anlayışın yaygınlaşmasına tanıklık edersiniz.

Geleneksel tanımı bir kez daha anımsayalım: Teknoloji, insanoğlunun çıplak gücüyle yapamadığını, aklını kullanarak geliştirdiği metot ve araçlar bütününden oluşur. Teknoloji, maddi ve kültürel zenginlik üreterek insan yaşamını kolaylaştırmanın aracıdır; asla amaç olarak algılanmamalıdır.

Bir "halı ülkesi" olduğumuz söylenir. Geçmişte geleneksel "el halısı" vardı ülkemizin: Ladik, Hereke, Yağcı Bedir, Kafkas gibi adını burada sayamayacağımız kadar kimliği olan el dokuması, sabır ve zevkin yansıması olan halılarımız vardı. Sonra "makine halısına geçiş" yapıldı. Özellikle Gaziantep'de yoğunlaşan makine halısı üretiminde kimi zaman "iyi haberler", kimi zaman da "umutsuzluk rüzgârları" estiren söylentiler duyar olduk. Nasıl duymayalım ki, iddiaya göre dünya genelinde dokunan makine halılarının Gaziantep'te dörtte biri üretiliyordu.
Ülkemizde makine halısı üretimin bir farklı yönü daha vardı : Duvardan duvara halı,"tufting halı" üretiminde de vardık.

Dinarsu'da iki yöneticisi, Ahmet Murat Ercan ve A.Altuğ Göller ile buluştuk. Eli taşın altında olanlardan, birinci ağızdan sizlerle duvardan duvara halı üretimimizin serüvenini, sorunlarını ve çözümleri paylaşmak istedik.

ZOR AMA İMKANSIZ DEĞİL

Dinçkök Grubu'nun kurduğu, daha sonra Erdemoğlu Holding tarafından satın alınan bir kuruluş Dinarsu.

Dünya genelinde tufting halının yarısını ABD'nin ürettiğini öğreniyoruz. Üretimin kalbi Atlanta, Dalton, Georgia. ABD halı üretimini koruyor; yüzde 6.7 oranında gümrük vergisi var. Bütün dünyada zor zamanlarda tanıklık ettiğimiz "korumacılık" öne çıkıyor. Başkan Trump döneminde korumacı eğilimlerin güçlenmesi bekleniyor. Bu durumda bizim ABD pazarına girmemiz, yer edinmemiz mümkün mü? Genel Müdür Ahmet Murat Ercan "ABD' ye gidip pazarda pay kapmak zor, ama imkansız değil" yanıtını veriyor.

Dinarsu toplam satışlarının yüzde 3'leri düzeyinde olan ihracatını son yıllarda yüzde 70'lere taşımış. Şimdi gelişmiş ülkeler başta olmak üzere 35 ülkeye ihracat yapılıyor. İki deneyimli yetkili, Dış Ticaret ve Satın Alma Müdürü A.Altuğ Göller ile Genel Müdür Ahmet Murat Ercan, "Ar- Ge, tasarım ve marka ile beslenen halı üretiminin önü açık" diyor. Ekliyorlar, "Sürekli teknolojik yenilik, esnek çalışma koşulları, müşteri taleplerinin hızlı karşılanması piyasada var olmanın, yerinizi koruyup geliştirmenin olmazsa olmazları."

Dinarsu yöneticilerine yakın gelecekte ülkemiz sanayisinin uyum için yatırım yapması gereken "Endüstri 4.0 aşamasında durumlarının ne olduğunu" da soruyoruz. Yanıt, iş yapma tarzının felsefesi üzerine oturtuluyor: "Erdemoğlu Holding halı işini 'ana işlerden biri' olarak benimsedi, şirketi satın alırken bu felsefeyle hareket edildi. Bütün 'gelişme planları' ve 'yatırımlar' ana işimiz bakış açısıyla yürütüldü. Tesiste mekan elverişliliği, iş akışlarının hızlandırılması, makine-donanımda teknoloji seçimindeki özen, işgücünün eğitimi ve geliştirilmesi, dünyayı kavramadaki entelektüel birikimler değerlendirildi.Bakış açısı büyümemizde çok önemli rol oynadı. Her türlü iletişim, iletişimin özünü oluşturan işbirlikleri ve iş bölümü geliştirecek şekilde yapılandırıldı ve yapılanma sürdürülüyor. Tesislerde Endüstri 4.0 aşamasına geçişin bütün altyapılarını dikkate alarak düzenlemeleyer yapılıyor. Şimdi uyum sürecini kolaylıkla yönetebiliriz."

VERİYE DAYALI KARARLAR

Aykırı düşünmenin zenginlik olduğunu düşündüğümüzü her zaman söylüyoruz. Aklımıza gelen ilk aykırı sorunun oklarını salıyoruz: Geleceğe yönelik kaygılarınız yok mu? İşinin ehli iki yönetici yanıtlıyor: "Geniş bir pazarımız var. Pazarlardaki hareketliliği diğer pazarlarla dengeliyoruz. Ülkemiz özelinde rekabet koşulları ise daha farklı: Kurumsal ve kurumsal olmayan şirketler arasında, kayıt dışı uygulamalar ve kalite konusundaki denetim eksiklikleri haksız rekabete neden olabiliyor. Ayrıca, doğrudan ve dolaylı desteklerle üretimlerini geliştirmek isteyen ülkeler de 'fiyat rekabeti' ile ülkemizdeki üretimi zorlayabiliyor. Doğru bilinen yanlışlar nedeniyle zaman zaman sorunlar yaşadığımız da bir gerçek."

DUVARDAN DUVARA HALI VE İKAME ÜRÜNLER

Dinarsu duvardan duvara halı üretiminde uzmanlaşmış. Ülkemizde duvardan duvara halının rakipleri "sert zemin malzemeleri". Tüketici düşüncesinde koşullandırmaların değer, beklenti ve davranışları yönlendirmesini merak ediyor; anlamaya çalışıyoruz: Dinarsu yöneticileri, "Bu konu yurtiçi pazardaki önemli sorunumuz. Tüketici hijyen konusunda doğru bildiği yanlışların peşine gidebiliyor. Halının 'astıma' yol açtığı gibi bir algı var. Bu algı ülkemizde duvardan duvara halı kullanımını baskı altına alıyor. Gelişmiş ülkelerde, özellikle de ABD ve İngiltere gibi ülkelerde 4-5 yılda halı değişimi yapılıyor. Periyodik temizlik yapıldığı zaman halı için ileri sürülen sakıncaların bilimsel bir geçerliliği yok" değerlendirmesini yapıyorlar.

Dinarsu gibi üreticilerin yurtiçi pazarda da güçlenmesi için neler yapılmalı ?

Sorumuza verilen yanıt şöyle : "Öncelikle halı ile ilgili yanlış bilgiye dayalı algı değişmeli. Avrupa şirketlerinde 400-500 yılı bulan deneyimin yarattığı bir konsolidasyon oldu; önemli bir know how'a sahipler. Bizim de birikim ve birikimi aktarma konusunda hamle yapmamız gerekiyor. Fizibilite çalışmalarına ve hesaba dayalı değil de görgüye dayalı yatırım anlayışını hızla terketmeliyiz. Eğitim yanında kurumsallaşma bilincini yükseltmeliyiz. Şirketlerimizin ortalama ömrünü uzatan önlemleri hep birlikte almalıyız ki etkili sonuç yaratılabilsin"

HALI BASKISINDA TEKNOLOJİK BOYUT

Duvardan duvara halı üretiminde hızlı gelişen alanlardan biri de dijital baskı. Baskı kalitesi ve işleme özelliklerine göre her türlü segmente hitap eden halılar var. Özellikle niş bir alan olarak cruise gemilerine özel halılar önemli. Halıya katılan yanmazlık özelliği, zehirli gaz çıkarmama özellikleri niş pazarlardaki payını artırıyor. Ayrıca halı kullanımında kültürel algılar etkili. Arap ülkelerinin hepsinde halı kullanımı önemli. Komşu ve yakın çevre ülkelerle ilişkilerin gelişmesi halı ihracını besleyen önemli bir unsur.

Halı ekonomisini neler etkileyecek?

Dünya genelinde halı ekonomisi 25 milyar dolar hacmi temsil ediyor. Doğal elyaf malzemelerle üretilen yüzde 3-5 düzeyinde. Petro-kimya odaklı sentetik elyaf ağırlığı giderek artıyor; Suudi Arabistan, Almanya, Mısır ve AB Ülkeleri belirleyici. Çin' den gelen "aşırı talep" piyasayı hareketlendiriyor. Devlet kirlilik nedeniyle üretimi sınırlandırınca fiyatlar yükseliyor. OPEC'ın petrol fiyatlarına etkisi maliyetleri etkileyebilecek. Kalite standardı giderek yükseliyor; orta sınıfın kalite bilinci etkili oluyor. On-line satış piyasayı etkiliyor; etkisi de hızla artıyor.
Dünya genelinde erişebilirlikte büyük mağaza zincirleri etkili oluyor. Halı piyasasında reklamdan çok bir ağ içinde yer almak etkili oluyor. Halı piyasasında da ölçek erişebilirliği ile hız ve esneklik belirleyici oluyor.