Çerkezköy OSB Endüstri 4.0 için altyapı hazırlıyor

Rüştü BOZKURT

Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi (ÇOSB) dendiğinde birçok insanın aklına fabrikalar, ham madde, yarı-mamul madde getiren, bitmiş ürünü alıp götüren kamyonlar; küçük bir yerleşim merkezinin büyüyen bir kente dönüşmesi akla gelir. Çerkezköy bana, 1970'lı yılların ortasından bu yana, organize bir alanda Türkiye' deki iş insanlarının, bürokrasinin, siyasi iradenin, örgütlü iş yerlerinde çalışanların dışa ve dünyaya açık gelişmelerinin, hızla değişen rekabet koşullarına uyum göstermelerinin simgelerinden birini anlatır. Bursa, Manisa ve Eskişehir'le birlikte başlayan, bugün sayıları 300'e yaklaşan OSB öyküsünün ilk merkezlerinden biridir; ülkemizin geleceğini yaratma mücadelesini izlemek isteyenlerin laboratuvarıdır.

Gelişmeleri kavramak için üretimde mesleki eğitim- öğretime devlet desteği veriliyor. Gözetim ve denetimin ödünsüz yapılması, parasal desteklerin gerçek amaçlara hizmet etmesinin sağlanması önem taşıyor. Bölgenin güvenliğini sağlayan gözetim ve denetim mekanizmalarının nasıl işlediğini kavramalıyız. Elektrik enerjisinde kesintisizlik ve kalite yaratan altyapı çalışmalarının ne durumda olduğu zihnimizde netleşmeli. Kaliteli işgücü arzı sağlayan kursları, seminerleri ve okulları gibi eğitim-öğretim altyapılarını ve program içeriklerini, geleceğin rekabet stratejilerine karşı farkındalık yaratma ve projeler üretme gibi daha bir dizi etkeni irdelemeliyiz.

Enerji odağından bakıldığında Çerkezköy OSB

Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Eyüp Sözdinler ile Bölge Müdürü Mehmet Özdoğan'la "durum tespiti" için sohbet ediyoruz. Epey zamandır bölgenin "enerji güvenliği ve enerji kalitesi" üzerine çalışmalar yaptıklarını biliyoruz. Öncelikle ülke sanayisinde ağırlığı olan, ağırlığı giderek artan bölgenin enerji açısından durumunun ne olduğunu öğrenmek istiyoruz.

Başkan Eyüp Sözdinler gelişmeleri aktarıyor, Mehmet Özdoğan bazı eklemeler yapıyor: "Bölgede mal ve hizmet üretenlerin kesintisiz ve kaliteli elektrik talebi çok yüksek. Biz de iki kademeli yatırım yaptık. 19 milyon euroluk elektrik altyapı yatırımını tamamladık. Türkiye' nin kaliteli ve kesintisiz elektrik enerjisi sunabilen bölgesiyiz. İnterkonnekte sisteminden değişik noktalarından besleme imkanı sağladık. Çanakkale boğazının altından hat çekildi. Bu önemli bir avantaj sağladı. Bu kış bölgede yaşanan sorunlar ise İstanbul ihtiyaçlarındaki olağanüstü gelişmelerle ilgiliydi. Bölgenin merkezinde 154 MW indirici yapıldı. İki tane ayrı merkezler oluştu.154 MW üzerine "enerji analizitörü" koydurduk. Frekans dalgalarını yakalayan bir sistem… Her firmada analizatör var… Genellikle tesisler iki ayrı noktadan bağlantıyla güven altına alınıyor."

Söyleşi sırasında, devletin indiricilerde yenileme yaptığını, iletim hatlarının aynı koridordan geçirilmiş olmasının sakıncalarının anlaşıldığını, önlem alındığını öğreniyoruz. İstanbul'a da enerji verilmesinin yükü nedeniyle yarattığı çökmeleri önlemek için devletin gereken yatırımları yaptığını anlıyoruz. ÇOSB'nin kendi denetiminde indiricileri ve dağıtım sistemi var. Gözetim ve denetimin sıkı tutulması kadar, zamanında yenileme yatırımlarını yapma konusunda da fark yaratılmış olması da avantaj. Somut bir gelişme göstergesi olduğu için bir rakam verelim: 2014' de 1 milyar 284 milyon 753 bin 470 Kwh elektrik enerjisi tüketilmiş. Bu rakam 2016' da 1 milyar 406 milyon 152 bin 688 Kwh düzeyine çıkmış.

Bölgedeki kapasite artışları ve kapasite kullanım düzeylerini göstermesi bakımından elektrik tüketimi somut bir göstergedir. Sektör bazında bakıldığında Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi'nde kapasite kullanımı tekstil sektöründe aynı kalmış, beyaz eşya ve ilaç sektöründe ise artış olmuş.

Çerkezköy OSB arıtma sorununu çözmüş

Başkan Sözdinler ile Bölge Müdürü Mehmet Özdoğan'a, Ergene Havzası nedeniyle kamuoyu hassasiyetinin de arttığı atık arındırma konusunda durumun ne olduğunu anlatmalarını istiyoruz. Deneyimli iki yönetici, "Türkiye'nin en büyük arıtma tesislerine sahibiz. Günlük 90 bin m3 atıksu arıtması yapıyoruz. Atık çamurlarını daha önce çimento sektörüne veriyor; zorlanıyorduk. Bu sorunu çözmek için de 'yakma tesislerini' devreye aldık. Taşıma maliyetlerinden kurtulduğumuz gibi, 2 MW enerji üretiyor; iç kullanımımızda kullanıyoruz. Bölge açısından çok önemli bir kalite ve maliyet sorununu aşmış durumdayız" diyorlar.

ÇOSB'de 70 bin çalışanın 10 bini beyaz yakalı. Beyaz yakalıların bir kısmı Çorlu ve İstanbul' da oturuyor, Sosyal projeler geliştirilerek beyaz yakalının bölgede yaşaması özendirilecek. Kreş ihtiyacı var… Bu yıl sonunda, kaliteli bir okul öncesi eğitim imkanı yaratmak için 300 kişi kapasiteli altyapı oluşturulmuş.

Ekonomik ve siyasi sıkıntıların atlatılması, bazı alıcıların bahaneler üreterek ülkemize bölgeye gelmemesinin yarattığı sorunların aşılması gerekiyor. Özellikle müşteri ayağına gidişlerde kasıtlı sorun yaratan ülkeler var. Gerginlikleri fırsat bilen rakiplerin engellerini bir an önce aşmak gerekiyor.

İnsan unutulmadı

Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi sosyal boyutu da ihmal etmiyor. Çalışanların ihtiyaçlarına yönelik yüzme havuzu, sağlık gereçleri, yörede olmayan sosyal donatıyla da cazibe merkezi olma özelliğini pekiştiriyor.

Sanatsal etkinlikler de ÇOSB'nin ihmal etmediği bir alan: İdil Biret, Burhan Öçal vb… büyük sanatçıları çağırıyor. Engelliler için destek bölgenin bir diğer etkinlik alanı. Yörede konut açısından siteler oluşumu hızlanıyor. Giderek yörede beyaz yakalıların kalıcı yerleşeceği altyapılar oluşuyor. ÇOSB fiber optik altyapısı tamamlandı, farkında olmayan girişimcilere erişilmeye çalışılıyor… Farkında olanlar bu imkanlardan yararlanıyor. Telekomünikasyon Merkezi ve Data Center… Tüm tesislerin bağlanabileceği bir veri merkezi oluşturulması da bir fırsat alanı. ÇOSB bu alanda da çalışmalarını bitirmek üzere. Ülkemizin üretiminde önemli merkezlerden biri olan ÇOSB'de gelişmeler ülkemizin gelişmesinin düz aynası… Hepimizin yakından izlemesi gerekiyor.

Özel ÇOSB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'ne ilişkin notlar

ÇOSB Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sözdinler, Bölge Müdürü Mehmet Özdoğan ve Okul Müdürü Caner Baysal bize okulu, altyapısını, okulun ihtiyaç-odaklı esnek programlama imkanlarını anlatırken gözlerinin içi gülüyor. Ülkemizin yegane kaynağın insan olduğunun bilincindeler. Bütün sektörlerde çok temel sorun olan "yetişkin ara eleman" sorununa katkısı olacak Teknik Anadolu Lisesi'ni hevesle tanıtıyorlar:

• Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nin 800 öğrencisi var. Okul 5 alan – 7 dalda eğitim-öğretim sunuyor: Tekstil, makine-teknolojisi (mekatronik) elektrik teknolojileri, endüstriyel otomasyon, kimya…

• Mezun olan her çocuğa iş garantisi veriliyor.

• Mesleki ve Teknik Lise yanında Meslek Yüksekokulu Projesi de gündemde.

• Sanayide bütün sektörlerin ara eleman ihtiyacı giderek artıyor. Devletin sunduğu eğitilmiş iş gücü yanında bölge kendi özel koşullarına uygun yapı oluşturuyor.

• Mevcut okulların boş kapasitelerinden yararlanmak için Üniversitelerle ortak çözümler üretme denenmiş, istenen sonuç alınamamış.

• Toplumumuzda "üretimde çalışma" yerine beyaz yakalı olmaya yönelik bir eğilim var; bu konu esas sorun olan ara eleman yetiştirilmesini ve yeterli düzeye çıkmasını önlüyor.

• Reform Yasası çerçevesinde YÖK yetkilendi. Devlet ara eleman konusunda finansman sağlayacak. Eski çırak okullarının gelişmiş uygulamalarına izin veriliyor.

• Yeni yaklaşımın birinci ayağı: İhtiyaca göre eğitim. ÇOSB okulunun bölümlerinin hepsi bölgedeki talep analizlerine göre belirlendi. Son olarak ilaç sanayi kimya bölümünün proses bilgisi talep etti; gerekli önlemler alındı. Otomasyon ve yarı otomasyon altyapısı hazırlanıyor; Endüstri 4.0 aşamasına geçiş için de hazırlık yapılıyor.

• Yüksekokul, öğretmen sorunu, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı iş birliğiyle çözülüyor... Ücret vermede katı kısıtlamalar yok; serbestleşti… Okulda çocukların yemekleri sağlanıyor. Öğretmenler konusunda başarılı olanları özendirici destekler veriliyor. Yüksekokul ÇOSB'nin tamamen kendi imkanlarına dayalı geliştirilmeye çalışılıyor.

• Ara eleman ihtiyacı, aşırı değerlendirilmiş üniversite hedefleri nedeniyle hızlı çözümlenemiyor. Üniversitelerin Almanya' da olduğu gibi seçkinci niteliğini topluma iyi kavratmak gerekiyor.

• Mesleki eğitim- öğretime devlet desteği veriliyor. Gözetim ve denetimin ödünsüz yapılması, parasal desteklerin gerçek amaçlara hizmet etmesinin sağlanması önem taşıyor.

• Mesleki eğitim desteklerinde ihtiyaç ile sistemin işleyişi arasında bağın amaca uygun biçimde işletilmesi gerekiyor.