2013'ün ilk yarısında verimlilik artışı zor
Enflasyon verilerinin gösterdiği gerçek, üreticinin kar marjında küçümsenmeyecek daralmanın meydana geldiği. 2012'de sabit sermaye hacmindeki yüzde 4.5'lik daralma da dikkate alındığında 2013'ün ilk yarısının verimsiz geçeceği artık çok belirgin.
YAYINLAMA
GÜNCELLEME
Erhan BİLGİN
İSTANBUL - Mart 2013 fiyat endekslerine göre, üretici (toptan eşya ve girdi) mallarının fiyatları ile ve tüketici endeksinin temelini oluşturan tüketim malları fiyatları arasındaki makasın açılmaya devam ettiği görülüyor. Verilere göre, 2012 mart ayında tüketim mallarının fiyatları girdi (üretici) fiyatlarından yüzde 20,2 oranında daha yüksek düzeyde seyrederken 2013 mart ayında 6 puanlık bir artış meydana geldi. Böylece 2013 yılı mart ayında tüketici mal fiyat düzeyi ile girdi fiyatları arasındaki ‘makas oranı’ yüzde 26 oldu.
Çeyrek dönemler itibariyle fiyat seviyeleri arasındaki fark incelendiğinde, tüketici malları ve üretici malları arasındaki fiyat makasının yüzde 27 olduğunu görüyoruz.
Makasın açılması, ekonomik gidişata ilişkin bir dizi soruna işaret ediyor. En başta üretim malları sektöründe maliyetlerin fiyatlara yansıtılamadığını ortaya koyuyor. Bu durumun kar hacmini etkilememesi düşünülemez. Asgari ücretin bu yılın ilk altı ayı için yüzde 7 oranında (tüketici fiyat artışına yakın seviyede) artırıldığını ve enerji fiyat seviyesinin, ortalama girdi fiyatlarından daha hızlı arttığı dikkate alınırsa sanayide kar hacminin azalmasının beklenebileceği ortaya çıkıyor.
Diğer yandan, 2012’de sabit sermaye hacminin özel sektörde yüzde 4.5 oranında gerilediğini dikkate alırsak, 2013’ün en azından ilk yarısında ciddi bir verimlilik artışı (çalışan başına katma değer) gerçekleşemeyeceğini söyleyebiliriz. Verimlilik artışı gerçekleşmeden, maliyet artışının kar hacmini erozyona uğratması kolay kolay engellenemeyecek.
Tüketici fiyatları üretici fiyatlarının ne kadar üzerinde seyrediyor?
(Aylık %)
2012-1 | 119,41 |
2 | 120,19 |
3 | 120,25 |
4 | 121,98 |
5 | 121,08 |
6 | 121,81 |
7 | 121,91 |
8 | 122,28 |
9 | 122,28 |
10 | 124,46 |
11 | 122,89 |
12 | 123,51 |
2013-1 | 125,77 |
2 | 126,31 |
3 | 126,12 |
Kaynak: TÜİK 2003=100 Üretici ve Tüketici Fiyat endeksleri