Yağ sektöründe Irak'a alternatif aranıyor

Güneş DOĞDU SOYLU 

Yağ sektörü, en önemli pazarı olan Irak'ı kaybetti. Bu yıl Irak'ta yüksek kapasiteli bir üreticinin devreye girmesiyle yağ üreticileri dümeni yeni pazarlara kırmak zorunda kaldı. Uzakdoğu ve Afrika ülkelerine yoğunlaşan Gaziantepli yağ üreticileri uzak pazarlar olmasına rağmen kâr marjlarından fedakârlık yaparak bu pazarları kazanmaya çalışıyor. Gaziantep'te 10 adet yağ firması olduğunu ifade eden Gaziantepli yağ üreticileri, kaybedilen Irak pazarının yerine yeni pazarlar bulmanın telaşına düştüklerini biran önce Türkiye'deki yağ firmalarının bir araya gelip dünya pazarlarında bir tanıtım atağı yapması gerektiği konusunda hem fikir. Şuanda az da olsa Irak'a ihracat yapmaya devam eden firmalar olduğu bilgisini veren yetkililer, Irak'ta Habur Kapısı'nın dışında Arap bölgesine geçmek için gayri resmi ikinci bir gümrük uygulamasına tabii tutulduklarını bu sorunun çözümünün için yetkililerin devreye girmesini istiyor.

Irak'ta günlük 3 bin ton kapasiteli bir fabrika var

"Irak pazarını kaybettik, kırıntıları kaldı diyebiliriz" diyen Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Sayınlar Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Metin Erturhan, "35 yıldır bu sektördeyiz. Türkiye'de yağ üretim kapasiteleri çok yüksek. Gaziantep'te faaliyet gösteren firmalar Türkiye'nin yağ ihtiyacını karşılayacak kapasitedeler. Bu nedenle sektör ihracat yapmak zorunda. Sektörün en önemli pazarı komşu ülke Irak. Ancak bu yıl Irak'ta çok yüksek kapasiteli bir yağ fabrikası kuruldu. Irak pazarını kaybettik, kırıntıları kaldı diyebiliriz. Irak'ta günlük 3 bin ton kapasiteli bir fabrika var. Bu fabrikayı çalıştırabilecekler mi, Bu kadar ham maddeyi bulabilecekler mi, Bulsalar bile getirtebilecekler mi, tüm bunları zamanla göreceğiz. Firma olarak biz eski ihalelerden dolayı halen çalışıyoruz. İhracatımızın da yarısı Irak'a idi. Farklı pazarlar arıyoruz. Biz hedef pazar olarak başta Afrika'yı sonra Uzakdoğu ülkelerini belirledik. Oradaki tesisin işleyişini izlememiz gerekiyor. Belki de talepleri karşılayamayacak" dedi.

"İki defa gümrük vergisi ödüyoruz"

Türk üreticilerinin Irak'ta resmi olmayan ikinci bir gümrüğe daha ödeme yapmak zorunda kaldığına dikkat çeken Pam Yağ Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Özyurt da, "Irak'ta üretim başlayınca, farklı pazarlara yönelmek zorundayız. Özellikle Kürt tarafı değil alt taraf Arap tarafını kaybetmiş bulunmaktayız. Çünkü orada kurulan tesisin kapasitesinin sürekli artacağı öğrendiğimiz bilgiler arasında. Yeni pazar arayışları içerisindeyiz. Ağırlıklı olarak Afrika ve Uzak doğu pazarları ön planda. Bu pazarlara daha küçük tonajlı gönderimler yapmaya başladık. Irak bizim için büyük bir pazardı. Türk yağının dünya genelinde tanıtılması için girişimlerde bulunulmalı. Bunun için sektör bir araya gelebilmeli. Azda olsa satışlarımız devam ediyor. Irak'ın Kürt bölgesi yani Kuzey Irak dediğimiz bölgede Türk mallarına olan ilgi devam ediyor. Arap bölgesinde sıkıntı var. Irak'ın nüfusu 40 milyon Kürt bölgesi 4 milyon. Türkiye'den Irak'a resmi giriş Habur Kapısı'ndan yapılıyor ancak Arap tarafına geçerken bir daha gümrük ödüyoruz. Habur Kapısı Irak'a giriş kapısı ise ikinci gümrük neden ödüyoruz. Bu konuya el atılması lazım bu sadece bizim değil tüm Türk üreticilerini ilgilendiriyor" şeklinde konuştu.

Uzakdoğu ve Afrika pazarı

Konuyla ilgili Beşler Gıda Kimya A.Ş. Genel Müdürü Zafer Sever ise şunları söyledi: "Irak'ta büyük ihaleleri artık Türk üreticileri alamıyor. Ancak biz firma olarak ara ara büyük olmayan tonajlarda satış yapmaya devam ediyoruz. Başta Çin olmak üzere Uzakdoğu pazarına çalışmalarımızı artırdık. Yine Afrika pazarı da sektörümüz için önemli bir pazar. Bu pazarlarda etkinliğimizi artırdık. Üzerinde çalıştığımız pazarlar Irak gibi ülkemize yakın olmadığından maliyetlerimiz artıyor ancak kar marjlarımızdan fedakârlık ederek o pazarlarda kalıcı olmaya çalışıyoruz. Sektörün bir yol haritası belirlemesi gerekiyor, bu yönde önümüzdeki günlerde bir hareket olması yerinde olacaktır."

Suriye'ye yöneldik

Irak'ta kaybedilen pazarı Suriye ile doldurmaya çalışan firmaların olduğu bilgisini de veren Erturhan, "Birleşmiş Milletler ihale yapıyor temel ihtiyaçlara yönelik, yağda bunların arasında. Ama bu geçici ve küçük tonajlı işler. Suriye pazarı düzelir ise yakınlığı açısından Irak kadar olmasa da sektör için iyi bir pazar olacaktır. Sonuç itibariyle Irak'ta oluşan açığı kapatmak için daha çok çalışıp daha farklı pazarlar bulmalıyız. Sanayici olarak farklı yöntemler farklı çözümler elbet bulacağız. Diğer taraftan bir de merdiven altı üreticiler var, zaten bütün sıkıntımız da bu üreticiler. Merdiven altında haksız rekabet var. Merdiven altı üreticiler bizim her zaman sorunumuz. Ucuz yağı pahalıya satıyorlar. Bunun sebebi de bitkisel yağlar arasında farklar olması. Bu sorunu çözmek için yağlar arasındaki fonların eşitlenmesi gerekmektedir. Bu fon farklılıkları son 4-5 yıldır var" diye konuştu.