Üretici kuru çayda maliyetin üstünde fiyat bekliyor

Çaykur geçen hafta çay alımına başladı. An­cak mevsimin etkisiy­le henüz olgunlaşmayan çayda sezon önümüzdeki hafta baş­layacak. Önceki hafta Cum­hurbaşkanı Recep Tayyip Er­doğan çay alım fiyatının bu yıl yüzde 64 artırılarak 11 lira 30 kuruş olduğunu açıklamıştı. Çay Üreticileri Meclisi’nin ta­lebi ise destekleme bedeli ile birlikte taban fiyatın 18 lira ol­masıydı.

2022 yılında ise taban fiyat yüzde 73 artırılarak 3,87 lira­dan 6 lira 70 kuruşa, kilogram­da 13 kuruş olan destekleme fiyatını yüzde 130 üzerinde ar­tışla 30 kuruşa çıkarılmıştı.

Mevsim nedeniyle hasat gecikti

Havaların soğuk gitmesi ne­deniyle henüz çay tamamen olgunlaşmış değil. Rize Tica­ret Borsası Genel Sekreteri İs­mail Kocaman satışa yeni baş­lanıldığını, gelecek haftadan itibaren hasatın tam anlamıy­la başlayacağını söyledi. Çay­kur’un henüz çok az alım yapa­bildiğini kaydeden Kocaman, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da iyi bir sezon beklediklerini ifade etti. Geçen yıl Kredi Ga­ranti Fonu ile birlikte firmala­ra finans temin edildiğini kay­deden Kocaman, hem özelin alımlarında hem Çaykur alım­larında herhangi bir sıkıntı ya­şanmadığını ifade etti.

Bu sene de aynı süreci bek­leyen İsmail Kocaman, “Yaş çay fiyatı açıklandı ama kuru çaya zam gerekiyor. Kuru ça­ya zam yapılmazsa sıkıntı olur. Yaş çaya yüzde 70’e yakın zam yapıldı. Maliyetler yüzde 70’e yakın arttı. Kuru çayın 60-70 lira olan fiyatının 90’ın üzeri­ne çıkması gerekiyor ki mali­yetlerle başa baş olsun” dedi.

2022’de rekolte 1.269 bin tonun üzerine çıktı

Doğu Karadeniz Bölgesi’n­de yeni yapılan ölçümlerde 791.287 dekar alanda yaklaşık 205.118 üretici çay tarımı ya­pılıyor. Yaş çay ürün rekoltesi son dört yılda ortalama 1.250 -1.400 bin ton arasında deği­şirken 2022 yılında rekolte 1.269 bin tonun üzerine çıktı.

Çay sektöründe üretim ya­pan 207 adet çay fabrikası bu­lunuyor. Bunların 47’si Çay­kur, 144’ü özel sektöre ait çay fabrikaları. Bu fabrikala­rın 104’u Rize’de, 26’sı Trab­zon’da, 12’si Giresun’da ve 2’ü ise Artvin’de bulunuyor.

Çay sektörü faiz sarmalından nasıl kurtulur?

Rize Ticaret Borsası’nın 2023 çay raporunda çay sezonu öncesi açıklanan yaş çay taban fiyatı oranında kuru çay zammının eş zamanlı açıklanmasının yararlı olacağına dikkat çekiliyor. Müstahsil ve üreticiyi direk ilgilendiren fiyat düzenlemesi ile yaş çay alımları olumlu etkilenecek, yaş çay alımları taban fiyatın altında düşmeyecek. İkinci olarak; yaş çayda kademeli ödeme sistemine geçilmesine ihtiyaç olduğu belirtiliyor. Çay sektörü Çaykur dahil müstahsil ödemelerini nakit veya bir sonraki ay ödeyebilmek için faizlere başvuruyor. Bu sorunu çözebilmek için ödemelerin mayıstan başlayıp bir sonraki yıl hazirana kadar 12 aya yayılıp periyodik ödeme sistemiyle yapılması öneriliyor. Çay sektörünün faiz sarmalıyla yürüdüğü belirtilen raporda, bu faiz sisteminden kurtulmak için Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tarım desteğinin artırılması gerektiği belirtiliyor. Üçüncü olarak; çay için yasal düzenleme ihtiyacına dikkat çekiliyor.