Türkiye'de seracılık ve yeni kredi paketi

Ali Ekber YILDIRIM

Yaş sebze meyve fiyatlarındaki artışın önlenmesi ve fiyat istikrarının sağlanması amacıyla seracılık yatırımlarının yeni bir kredi paketi ile desteklenmesine karar verildi. Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın'ın açıkladığı kredi paketi ile sera yatırımlarının desteklenmesi, seralarda sebze üretimin ve verimliliğin artırılması hedefleniyor.

Serada sebze üretimi 7.8 milyon ton

Türkiye'de seracılık Antalya, İzmir, Mersin ağırlıklı olmak üzere ülkenin bir çok yerinde yapılıyor. Sera büyüklüğü bakımından Avrupa'da 2. sırada olan Türkiye, 752 bin dönümde 7.8 milyon ton üretim yapıyor.Toplam sebze üretimi 30.2 milyon ton.

Modern sera alanı sadece yüzde 2

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'de 752 bin dekar sera alanı var. Bunun 86 bin dekarı cam sera, 355 bin dekarı plastik sera, 120 bin dekarı yüksek tünel,191 bin dekarı alçak tünel. Daha çarpıcı olan ise sadece 13 bin dekarı yani yaklaşık yüzde 2'lik alanda modern seracılık yapılıyor. Modern seralar üretiminin yüzde 70'ini ihraç ediyor. Avrupa'da ihracatta son sırada ve en düşük fiyatla ürün satan ülke Türkiye. Bu veriler seracılıkta önemli fırsatlar olduğunu gösteriyor

Serada hangi ürünler ne kadar üretiliyor?

Seralarda domates, hıyar, karpuz, biber, patlıcan, kavun, kabak, marul, taze fasulye, taze soğan, ıspanak, semizotu, roka, maydanoz, tere, lahana, börülce, pırasa, pepino, dereotu, kırmızı turp, bezelye, nane, taze sarımsak, enginar, brokoli ve bamyanın yanı sıra muz, çilek, üzüm, kayısı, şeftali (nektarin) yetiştiriliyor.

Muz ve salatalıkta sera üretimi, açıkta üretilenden daha fazla.Muzda toplam üretimin yüzde 75'i, salatalıkta yüzde 60'ı, sivri biberde yüzde 42'si, çilekte yaklaşık yüzde 50'si, sofralık domateste yüzde 45'i, kabakta yüzde 40'ı, patlıcanda yüzde 32'si serada üretiliyor.

Üretim maliyetinin yüzde 40'ı ısıtma

Modern seralar ağırlıklı olarak jeotermal kaynakların olduğu bölgelerde yoğunlaşıyor. Üretim maliyetinin yaklaşık yüzde 40'ını ısıtma gideri oluşturuyor. Jeotermal ısıtma bu nedenle çok önemli bir avantaj. İzmir, Denizli, Ağrı, Afyon, Şanlıurfa, Kütahya ve bir çok yerde zengin jeotermal kaynağı var ve yatırım için cazip alanlar olarak değerlendirilebilir.

Jeotermal yoksa, doğalgaz, fuel-oil, kömür vb. alternatif ısıtma kaynakları çok iyi araştırılmalı ve farklı senaryolar oluşturulmalı. Karar verilecek ısıtma kaynağının sürdürülebilirliğine dikkat edilmeli. Kömürle ısıtılacaksa kömür rezervi, doğalgaz ile ısıtılacaksa dışa bağımlılık ve dövize bağlı fiyat artışı hesaba katılmalı.

Diyarbakır'da yapılan yanlış unutulmamalı

Diyarbakır'da Bismil ağırlıklı olmak üzere son 5 yılda 33 sera kuruldu. Toplamda 56 milyon lira yatırım yapıldı. Kırsal Kalkınma Yatırımları Desteklenmesi ile yüzde 50 hibe desteği sağlandı. Isıtma sorun oldu, kışın fuel-oil donuyor. Bu seraların büyük bölümü atıl dururken, faaliyetini sürdürenler yüksek maliyet nedeniyle domates yerine salatalık üretiyor.

1 dekar sera kurmanın maliyeti 40-60 bin euro

Kullanılacak sisteme göre 1 dönüm modern seranın kurulum maliyeti 40-60 bin euro olarak hesaplanıyor. İşletme sermayesi ihtiyacı, seranın 3 yılda bir bakıma alınarak yenilenmesi hesaplandığında ciddi bir yatırım gerektiriyor.

Seracılıkta girdilerin çoğu dövizle alınıyor. Üretilen domates ihraç edilse dahi kilosu ortalama 4-5 liradan satılacak. Bu nedenle yatırımın geri dönüşü zaman alacak.Bu nedenle organize sanayi bölgelerinde küçük çiftçinin yatırım yapma şansı yok.

Adana Karataş'ta kurulacak sera alanında jeotermal kaynak yok. Bu nedenle kömür, doğalgaz gibi alternatif kaynaklar kullanılacak.

Ayrıca, Adana'da seracılık yapan bölgenin büyük çiftçilerinden Nur Özkan'ın verdiği bilgiye göre Adana'da seranın ısıtılması kadar yazın soğutulması da gerekiyor. Bu da ayrı bir maliyet gerektiriyor.

Seracılıkta ısıtma kadar önemli diğer gider kalemlerini ise işçilik ve hastalıklar oluşturuyor.

Özetle, Adana'da seracılık organize sanayi bölgesi için çok büyük bir istek ve heyecan var. Bu heyecanın başarıyla sonuçlanması için yaşanabilecek sorunların tek tek ele alınarak çözüm üretilmesi gerekiyor.

SERACILIK YENİ KREDİ PAKETİ

Ziraat Bankası, seralarda yapılan tarımsal üretimin arttırılması, yeni seraların kurulması, atıl durumdaki seraların ekonomiye kazandırılması ve mevcut seraların modernizasyonunu kapsayan yeni bir kredi paketini Antalya'da açıkladı.

Bankadan yapılan açıklamada; Seracılığın geliştirilmesi ve belirli bölgelerde yoğunlaşan seracılık faaliyetlerinin, jeotermal su kaynaklarının bulunduğu bölgeler başta olmak üzere, ülkemizin uygun diğer bölgelerine de yaygınlaştırılması suretiyle, örtüaltı tarımında kapasite kullanımının, tarımsal üretimin ve verimliliğin arttırılması ve böylece mevsimsel değişikliklerin üretim miktarı, maliyetler ve fiyatlar üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılmasına katkı yapmak amacıyla yeni bir kredi paketi oluşturulduğu,

Kredi paketi ile yeni seraların kurulması, atıl durumdaki seraların ekonomiye kazandırılması ve mevcut seraların tadilat, onarımı ve modernizasyonu amacıyla yapılacak yatırım harcamaları ve güncellenmiş ürün bütçeleri ile faal olan seraların işletme giderlerinin daha güçlü ve uygun koşullarla finansmanının sağlanmasının hedeflendiği,

Özellikle işletme giderlerinin daha büyük bir kısmını kredilendirerek, üreticilere piyasadan borçlanmak yerine Ziraat Bankası'nca sunulan uygun faizli kredilerden daha fazla yararlanabilme imkanının sağlanacağı, belirtildi.

Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın tarafından açıklanan yeni kredi paketinin detayları:

I-) Yeni sera yapımlarında, yatırım harcamalarının azami yüzde 75'ine kadar kredi kullandırılabilecektir. Yatırım kredilerine, yatırımın geri dönüş süresine uygun olarak 7 yıla kadar vadelendirilebilecek, geri ödeme dönemleri ve taksit miktarları da gelir miktarına ve gelir elde etme dönemlerine göre belirlenecektir. Yeni yapılacak yatırımlarda yatırımın büyüklüğüne ve işletmeye geçiş süresine bağlı olarak 2 yıla kadar anapara ödemesiz dönem verilebilecektir.

Bu çerçevede, güncellenmiş ürün bütçeleri ile bir yandan halihazırda serada üretim yapılan bölgelerde Ziraat Bankasınca verilen finansal destek arttırılırken, bir yandan da önümüzdeki dönemde ilgili Bakanlıklar tarafından projelendirilecek olan “Jeotermal Isıtmalı Sera Organize Bölgeleri”nde yapılacak yatırımların finansmanına yoğunlaşılması hedeflenmektedir.

II-) Daha önce kurulmuş ancak, herhangi bir nedenle üretim yapılmayan atıl durumdaki seraların satın alınması ve bunların tadilatı ile modernizasyonu amacıyla da yeni sera kurulumunda olduğu gibi uzun vadeli krediler kullandırılarak, üretime başlanıp devam ettirilmesi için gerekli finansman sağlanacaktır. Böylece bir yandan yatırım için gerekli süreden tasarruf edilirken, bir yandan da atıl işletmeler ekonomiye kazandırılmış olacaktır.

III-) Mevcut seraların onarılması, teknolojik altyapılarının güçlendirilmesi ve modernizasyonlarına yönelik olarak da üreticilere orta ve uzun vadeli yatırım kredileri kullandırılacaktır. Böylece mevcut seralar daha modern bir yapıya kavuşturulacak ve verimlilikleri arttırılacaktır.

Diğer taraftan, başta Antalya olmak üzere farklı bölgelerde yaşanan doğal afetlerden etkilenen seralarla ilgili krediler, üreticilerin ödeme güçleri ve gelir elde etme dönemlerine uygun şekilde yeniden vadelendirilecek; ayrıca bu üreticiler ihtiyaç duymaları halinde, seralarını yeniden kurmaları ya da onarmaları amacıyla, ödeme güçleri dahilinde ilave kredi de kullanabileceklerdir.

IV-) Yatırım yapılan bölgenin iklim koşullarına bağlı olmakla birlikte, sera yatırımları genel olarak Nisan-Ağustos döneminde yoğunlaşmaktadır. Ancak, yapılacak yatırımların önümüzdeki üretim sezonuna yetiştirilmesi amacıyla sera yatırımları ile ilgili taleplerin şimdiden alınmaya başlanması ve kredi süreçlerinin mümkün olan en kısa sürede tamamlanarak, verimli, karlı ve sürdürülebilir yatırımların finansmanına yönelik kredi limitlerinin, yatırım dönemi başlamadan hazır hale getirilmesi hedeflenmektedir.

V-) İndirimli faiz oranları ile üretici desteklenmeye devam edilecek. Ziraat Bankası tarafından üreticiler kullandırılmakta olan tarım kredilerine ilişkin faizlerin bir kısmı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından sübvanse edilmektedir. Konuya ilişkin olarak 2018 yılında yayınlanan ve 2020 yıl sonuna kadar geçerli olan Bakanlar Kurulu Kararı'nda kontrollü örtüaltı tarımı aşağıdaki şekilde desteklenmektedir.

Yatırımcılar, düşük faizli kredi uygulaması ile ilgili olarak Tarım ve Orman Bakanlığınca belirlenen teknik kriterlere uygun şekilde yapacakları sera yatırımları ve bu seralarda gerçekleştirecekleri üretime yönelik girdilerinin finansmanı amacıyla söz konusu düşük faizli kredilerden yararlanabilecekler.

Ziraat Bankası bu kapsamda, 1 yıla kadar vadeli kredilere yıllık yüzde 8; 1-4 yıl arası vadeli kredilere yüzde 10; 4 yıldan uzun vadeli kredilere ise yüzde 11 faiz oranı uygulamaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığının faiz desteği sonrasında üreticiler azami yüzde 8,25 faiz oranı ile uzun vadeli kredi kullanarak yatırım yapma imkanı bulabileceklerdir.

Ziraat Bankası tarafından 5 yıllık dönemde örtüaltı tarımı ile ilgili olarak toplam 4,1 milyar TL kredi kullandırılmıştır. Söz konusu kredilerin yaklaşık yüzde 38'lik kısmı yatırımların finansmanına yönelik orta ve uzun vadeli kredilerden oluşmaktadır.

Yeni kredi paketi bugünden itibaren uygulamaya alınmış, dileyen üreticiler ilgili Ziraat Bankası başvurularını yapabilirler

Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, başta Antalya olmak üzere, yaşanan meteorolojik olaylar nedeniyle tarımsal işletmeleri hasar gören tüm üreticilere bir kez daha geçmiş olsun dilekleri ile beraber yeni kredi paketinin ülkemize, tarım sektörüne ve üreticilere hayırlı ve bereketli olması temennilerini paylaştı.