Tarım makinalarında stokçuluk başladı
Tarım makinaları pazarında fiyatlar sürekli artıyor. İddialara göre artan fiyatlar yüzünden stokçular türedi. Tarım makinalarını alıp bekleyen stokçular, bir süre sonra yüksek fiyatla elden çıkarıyor.
TÜİK’in verilerine göre geçen yıl 1 milyon 269 bin 912 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Aralık ayında trafiğe kaydı yapılan taşıtların yüzde 6,4’ünü traktörler oluşturdu. Yine aralık ayında trafiğe kaydı yapılan traktör sayısı bir önceki aya göre yüzde 12 arttı. Geçen yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan traktör sayısı yüzde 26,3 artarken aralık sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı taşıtların yüzde 7,9’unu traktör oluşturdu. Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği’nin (TARMAKBİR) açıklamasına göre Türkiye’de 2022 yılında 66.943 adet traktörün (2021 ve 2022 model) trafiğe tescili gerçekleşti.
2022 yılı sonuçlarına göre Türkiye, yine Avrupa’da en çok traktörün satıldığı ülke olurken, ikinci sırada 35.687 adetle Fransa ve üçüncü sırada 30.331 adetle Almanya yer aldı. Bununla birlikte pazar büyüklükleri adetsel değil de değer bazında incelendiğinde AB ortalaması Türkiye’nin yaklaşık 2,5 katı.
Tarım ekipman maliyeti çiftçiyi zorluyor
Tarım kesimi yatırımları içinde traktör ve tarım araçları önemli bir yer tutuyor. Bugün ihtiyaca göre traktör ve ekipmanların tamamlanma maliyetinin 3 milyon lira civarında olduğu belirtiliyor. Ancak enflasyon ve döviz kurundaki artışlardan tüm araçlarda olduğu gibi traktörler de nasibini almış durumda.
Piyasada en çok rağbet gören markanın sıfır fiyatları 400 bin lira civarından başlıyor.
Tarım araçlarında son yıllarda çarpıcı bir fiyat artışı söz konusu. 2019’da ortalama bir modelin fiyatı 120 bin lirayken bugün aynı modelin fiyatı 600 bin lira civarında. En çok fiyat artışının ise 2022 yılında yaşandığı görülüyor. Fiyatların her ay hatta zaman zaman ayda birkaç kez güncellendiği geçen yıl yüzde 60 civarı fiyat artışı yaşandı.
Ve bu fiyat artışları traktör ve diğer ekipmanlarda stokçuluğu gündeme getirdi. İddialara göre traktörlerin önemli bir kısmını aracılar satın alıyor. Traktörlerin rant aracı haline geldiği belirtilirken bayilerde traktör olmadığı söyleniyor. Bazı aracılar tarafından satın alınıp depolarda tutulan traktör ve ekipmanlar, fiyatları arttıkça yüksek karlarla elden çıkarılıyor. İddialara göre bahçeleri traktör ve tarım makinalarıyla dolduranlar bulunuyor.
Diğer yandan işin bir diğer boyutu çiftçi tarafında yaşanıyor.
Banka kredisiyle traktör alan çiftçi borcunu ödedikten sonra ikinci elde traktörünü satıp toplu para alıyor. Sonra tekrar krediyle traktör alıyor.
Üretimden kazanamayan veya zarar eden çiftçinin yaşamını idame ettirmek için bu yola başvurduğu belirtiliyor.