Canlı hayvan ithalatı yeniden başlıyor

Emel YİĞİT

Hayvancılıkta yüksek maliyetler nedeniyle üretimin yetersiz kalması ve son bir ayda hızla artan fiyatlar et ithalatını gündeme getirdi. Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (ETBİR) Başkanı Vet. Dr. Ahmet Yücesan et fiyatlarının üretici açısından olması gereken düzeye çıktığını, normal fiyat çizgisine ulaştığını belirtti. Şu anda stoklarla ilgili sıkıntı bulunuyor. Fiyatlar yükseliyor ve piyasada tedirginlik var. Yücesan, bıçak sırtında giden bir piyasa olduğuna dikkat çekti. "Ramazan ayı, turizm sezonunun açılışı, yaz ayları ve Kurban bayramı gibi ette hareketin başlayacağı dönemler geliyor. Bakanlık ithalat için anlaşmalar yapmaya başladı" diyen Yücesan yurt içi üretim ve beraberinde yapılacak ithalatla kısa vadede piyasanın bir şekilde dengelenebileceğini, orta vadede ise tüketimdeki artışla beraber yine sıkıntının başlayacağını söyledi.

En çok ithalat 2018'de yapıldı

Son 10 yıllık verilere bakıldığında dönem dönem canlı hayvan ithalatının arttığı görülüyor. Ancak özellikle 2016 yılıyla beraber yaşanan artış dikkat çekici. 2016 yılında 322,8 milyon dolar olan canlı hayvan ithalatının 2016 yılında 604 milyon dolara 2017 yılında 1 milyar 212 milyon liraya çıktığı görülüyor. 2018 ise son 10 yılın en çok ithalat yapılan yılı. Bu yıl toplam 1 milyar 768 milyon dolarlı ithalat yapıldı. Sonrasında ise alınan önlemlerle ithalat yavaş yavaş hızını kesti ve 2022 yılının 11 aylık döneminde 120 milyon liraya kadar geriledi.

Et fiyatlarında ciddi bir artış söz konusu. Ulusal Kırmızı Et Konseyi (UKON) verilerine göre 15 Aralık 2022'de 116,9 lira olan yağsız dana kilogram fiyatı 16 Ocak tarihinde 135,5 liraya kadar yükseldi. İthalatın yolunu açan da fiyatlardaki bu artış oldu.

İthalatta risk var

Ahmet Yücesan ithalatta geçmiş dönemlerde yaşanmış bir riske dikkat çekti. Bir süre sonra ithalat yapılan ülkelerin, kendi pazarlarının daraldığı gerekçesiyle satışı kesmesi söz konusu olabilir. Çiftçi-Sen Genel Başkanı Ali Bülent Erdem Türkiye'de yurt içindeki ihtiyaca bakılmaksızın ihracata yönelik üretiminin teşvik edildiğini söyledi ve "Üretemediklerinizi de ithal etmek durumundasınız. Aldığımız ürünlerin nereden geldiği belli değil. Sistem küçük çiftçi ve aile üreticilerini yok ediyor" dedi.

Erdem'in değerlendirmesine göre yem fiyatlarının bu kadar yüksek olduğu bir ortamda üreticinin hayvancılık yapması mümkün değil. Eskiden her ailenin 2-3 hayvanı olduğunu ve aynı zamanda bitkisel üretim de yaptıklarını kaydeden Erdem, bunun artık mümkün olmadığını piyasa şartlarında süt ineklerinin dahi kesildiğini söyledi. Bu şekilde ette de dışa bağımlı hale gelinebileceğini ifade eden Erdem "Çözüm tekrar hayvancılık ve bitkisel üretimin bir arada yapıldığı bir sistemde. Tarımı kendi ihtiyaçlarımıza göre organize etmek gerekiyor. Aksi halde ihtiyacımız olmayanları üretip ihtiyaçlarımızı dışarı vereceğiz" dedi.

Ahmet Yücesan: İnsanlara 500 liraya et yediremeyiz

“Süreç hep kendini tekrar ediyor. Sürekli aynı filmi seyredip başka bir final bekleyemezsiniz. 2006'da kuraklık oldu. Yem fiyatları çok arttı. Süt üreticisi sütüne zam yapmaya çalıştı ama bu baskılandı. Böyle olunca hayvanlarını kesmeye başladılar. Sanayici süt bulamadı. 2010'a gelince ithalata mecbur kaldık. Piyasanın yüzde 60'ı ithalatla ikame edildi. O yıl 2 milyon hayvan ithal edildi. Sonra pandemi ve kuraklık yaşandı. Yem fiyatları arttı. Süt ve et fiyatları da yükseldi. Şimdi yine ithalat konuşuyoruz. Biz çok şey biliyoruz diye demiyoruz ama süreci görüyoruz. Tarımsal üretimin kuralları belli. Üç sene önce 'bu gidişat ithalata gidiyor' dedik. Bu saatten sona insanlara 500 liraya et yediremeyiz. Kamu da, özel sektör de, birlikler de dernekler de bu sürecin buraya gelmesinde herkesin payı var.”

Taze karkas et satışı yapılacak

Et ve Süt Kurumu'ndan et ve süt fiyatlarına ilişkin bir açıklama geldi. Kurum, Ramazan ayı hazırlıkları kapsamında et ve süt fiyatlarını düzenleme ve dengeleme amacıyla gerekli yetkinin alındığını duyurdu Et ve Süt Kurumu'ndan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: "Kırmızı ette arz güvenliğinin sağlanması ve fiyat istikrarı hususunda gerekli tedbirler alınmaktadır. Et ve Süt Kurumu satış mağazaları ve Tarım Kredi Birlik Marketlerde ekonomik fiyatlarla yeterli düzeyde ürün arzı için gerekli olan tedarik süreçleri tamamlanmıştır. Ayrıca, ihtiyaç olması durumunda üreticilerimizin üretim maliyetleri göz önünde bulundurularak piyasaya taze karkas et satışı yapılacaktır."

Süt inekleri kurtuluyor mu?

TÜİK'in hayvan varlığına ilişkin 2022 Haziran verilerinde büyükbaş hayvan sayısı önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 0,9 azalarak 17 milyon 693 bin baş, manda sayısı ise yüzde 1,5 azalarak 183 bin baş oldu. Küçükbaş hayvan sayısı bu tarih itibariyle 58 milyon 448 bin baş olarak gerçekleşti. Bundan sonraki verilerin açıklanma tarihi şubat 2023. Ancak piyasada konuşulanlar besi çiftliklerinde hayvan sayısının yüzde 30-40'lar civarında azaldığı yönünde. Süt piyasasında oturmuş görünen fiyatlar nedeniyle süt ineği kesimlerinin durduğu da belirtiliyor.